11. Sınıf E Kare Kimya Ders 150-151-152-153-154-155 Cevapları

3. Ünite Değerlendirme Soruları

A- Aşağıdaki metinde numaralandırılmış boşlukları kutuda verilen kelimelerden uygun olanları ile tamamlayınız.

Çözeltilerin oluşumunda genellikle polar (1) maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler apolar çözücülerde iyi çözünür. Çözeltilerde miktar belirtilirken derişim birimleri kullanılır. Bunlar; molarite (2), molalite, kütlece yüzde, hacimce yüzde, mol kesri ve ppm gibi birimlerdir. Çözeltiler, çözücü ve çözünen taneciklerin sayılarına bağlı olup çözünenin kimyasal türüne bağlı olmayan koligatif (3) özelliklere sahiptir. Bu özellikler, buhar basıncı alçalması, donma noktası alçalması, kaynama noktası yükselmesi ve osmotik basınçtır (4). Çözeltide bulunan çözünenin derişimine bağlı olarak çözeltinin buhar basıncı ve donma noktası saf çözücününkine göre daha düşük, kaynama noktası ise daha yüksektir. Çözeltileri çözünürlük kavramı temelinde iki şekilde sınıflandırmak mümkündür. Bunlardan biri doygunluğuna (5) (çözünmüş madde miktarına), diğeri de derişime (çözeltide çözünmüş olarak bulunan madde miktarının azlığına veya çokluğuna) göre sınıflandırmaktır. Doygunluğuna göre çözeltiler doymamış, doygun ve aşırı doymuş (6) olarak sınıflandırılırken derişime göre çözeltiler seyreltik ve derişik (7) olarak sınıflandırılır. Belirli şartlarda belirli bir miktar çözücüde ancak belirli miktarda madde çözünebilir. Bu durum, maddenin çözünürlüğü ile ilgilidir. Çözünürlük, belirli bir sıcaklıkta ve basınçta, belirli bir miktar çözücüde en fazla çözünebilen madde miktarıdır. Tuzların çözünürlüğü genellikle sıcaklık artışı ile artarken (8) gazların çözünürlüğü genellikle sıcaklık artışı ile azalır (9). Katıların ve sıvıların çözünürlüğü basınç değişimi ile önemli ölçüde değişmezken gazların (10) çözünürlüğü basınç artışı ile artar.

B- Aşağıda verilen ifadeleri okuyunuz. İfadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini işaretleyiniz.

1. Çözünme olayı “Benzer benzeri çözer.” ilkesine göre gerçekleşir. (D)
2. Molar derişimde çözelti hazırlarken önce çözünen maddeyi az bir çözücüde çözüp sonra istenilen hacme kadar çözücü eklenmelidir. (D)
3. Bir çözeltinin buhar basıncı daima saf çözücünün buhar basıncından yüksektir. (Y)
4. Kaynama noktası yükselmesi, çözücünün kaynama noktası yükselmesi sabiti ile çözeltinin molaritesinin çarpımına eşittir. (Y)
5. Gazların sudaki çözünürlüğü sıcaklık arttıkça azalır. (D)
6. Sodyum klorür tuzu karbon tetraklorür sıvısında kolaylıkla çözünür. (Y)
7. Bir maddenin bir çözücü içerisinde çözünmesi olayı bir denge sürecidir. (D)
8. Gazlı içeceklerin kapağı açıldığında karbon dioksit gazının açığa çıkmasının nedeni basıncın artmasıdır. (Y)

C- Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. C₂H₅OH ve H₂O birbiri içinde çözünerek çözelti oluşturur. Bu çözelti oluşumunu kimyasal türler arası etkileşim temelinde ele alarak açıklayınız.

C₂H₅OH polar H₂O polar
homojen çözelti
hidrojen bağı var ve dipol dipol

Etanol ve su molekülleri, hidrojen bağları adı verilen kuvvetli dipol-dipol etkileşimleri ile birbirleriyle etkileşime girerler. Bu etkileşim sayesinde, etanol ve su birbiri içinde çözünerek homojen bir çözelti oluştururlar. Bu etkileşim, çözeltinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirler ve çözeltilerin oluşumunda önemli bir rol oynar.

2. 1,5 M’lık 400 mL NaOH çözeltisi hazırlamak için kaç gram NaOH gerekir (H: 1 g/mol, O: 16 g/mol, Na: 23 g/mol)?
Cevap: 24 g

Öncelikle, istenen molarite ve hacim bilgilerini kullanarak NaOH'un mol miktarını bulmalıyız. Daha sonra bu mol miktarını kullanarak gerekli olan gram miktarını hesaplayabiliriz.

1,5 M'lik bir çözelti, her bir litre çözeltide 1,5 mol NaOH içerir. Bu durumda, 400 mL (0,4 L) çözeltide bulunması gereken NaOH miktarı:

0,4 L * 1,5 mol/L = 0,6 mol NaOH

NaOH'un mol kütlesi:
Na: 23 g/mol
O: 16 g/mol
H: 1 g/mol

NaOH'un mol kütlesi = 23 g/mol + 16 g/mol + 1 g/mol = 40 g/mol

Gerekli olan gram miktarı:
0,6 mol * 40 g/mol = 24 g

Sonuç olarak, 1,5 M'lık 400 mL NaOH çözeltisi hazırlamak için 24 gram NaOH gerekir.

3. Kütlece %7’lik 200 g KOH çözeltisindeki KOH’in mol kesri nedir (H: 1 g/mol, 0:16 g/mol, K: 39 g/mol)?
Cevap: X_KOH = 0,024

4. Kütlece %25’lik 960 g NH3 çözeltisi kaç molaldir (H: 1 g/mol, N: 14 g/mol)?
Cevap: 19,6 m

5. 30 °C’ta 270 g glikozun (C₆H₁₂O₆) 396 g suda çözünmesiyle oluşan çözeltideki suyun buhar basıncını hesaplayınız (30 °C’ta suyun buhar basıncı P°çözücü = 31,82 mmHg, H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, 0:16 g/mol).
Cevap: P_çözücü = 29,79 mmHg

6. 155 g etilen glikolün [C₂H₄(OH)₂] 1250 g suda çözünmesiyle oluşan çözeltinin donma noktası alçalmasını hesaplayınız (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, 0:16 g/mol, su için Kd = 1,86 °C/m).
Cevap: 3,72 °C

Bu soruda, etilen glikolün suda çözünmesiyle oluşan çözeltinin donma noktası alçalmasını hesaplamamız isteniyor. Donma noktası alçalması, saf çözücüdeki donma noktası ile çözeltideki donma noktası arasındaki farktır. Donma noktası alçalması aşağıdaki formülle hesaplanır:

ΔT = Kd * m

Burada, ΔT donma noktası alçalması, Kd çözücünün donma noktası sabiti ve m çözeltinin molalitesidir.

Öncelikle, etilen glikolün mol kütlesini hesaplayalım:

C: 12 g/mol
H: 1 g/mol
O: 16 g/mol

Mol kütlesi = 2(12 g/mol) + 4(1 g/mol) + 2(16 g/mol) = 62 g/mol

1250 g suda çözünen etilen glikolün mol sayısı:

n = 155 g / 62 g/mol = 2.5 mol

m = n / kg çözücü

Çözücü olan suyun kütlesi = 1250 g = 1.25 kg

m = 2.5 mol / 1.25 kg = 2 mol/kg

Kd = 1.86 °C/m (verildi)

ΔT = Kd * m = 1.86 °C/m * 2 mol/kg = 3.72 °C

Sonuç olarak, etilen glikolün 1250 g suda çözünmesiyle oluşan çözeltinin donma noktası alçalması yaklaşık olarak 3.72 °C'dir.

7. Osmotik basınç nedir? Osmoz olayının gerçekleştiği durumlara örnekler veriniz.
Cevap: Osmotik basınç suyun meydana getirdiği bir basınçtır. Belirli bir yoğunluğu olan her çözeltinin saf suyla etkileşmesi halinde, ilişkiye geçtiği saf suyu emebilmesi için aktif olan bir değeri vardır. Bu değere o çözeltinin “osmotik değeri” denir. Osmoz olayları sırasında bizzat iş gören osmotik değere “osmotik basınç” denir. Daha basit bir tanımlama ile osmotik basınç; hücrenin sahip olduğu sitoplazma yoğunluğundan kaynaklanan emme kuvvetidir.

Osmoz olayının gerçekleştiği durumlar: Mesela, bir kap yarı geçirgen bir zarla iki kısma bölünüp bir tarafa boyalı su, diğer tarafa da şekerli su konsa, biraz sonra renkli suyun zardan geçerek şekerli suya karıştığı görülür. Bu, osmoza bir örnektir. Şeker (sükroz) molekülleri, zardan geçemeyecek kadar büyük oldukları için kendi bölgelerinde kalır.

8. 0 °C’ta 350 g su ile hazırlanan doygun KCI çözeltisini 20 °C’ta doygun hâle getirmek için çözeltiye kaç gram KCI eklenmelidir (KCl’ün çözünürlüğü 0 °C’ta 28 g/100 g su, 20 °C’ta 34 g/100 g su)?
Cevap: 21 g

Bu soruyu çözmek için, önce 0 °C'ta ve 20 °C'ta doygun KCl çözeltisinin çözünürlüğünü kullanarak çözeltinin doygunluğunu hesaplayacağız. Daha sonra, çözeltinin doygunluğunu artırmak için ne kadar KCl eklenmesi gerektiğini bulacağız.

0 °C'ta suyun çözünürlüğü: 28 g KCl / 100 g su
20 °C'ta suyun çözünürlüğü: 34 g KCl / 100 g su

Öncelikle, 350 g suyun 0 °C'ta doygun hale getirilmesi durumunda çözeltide çözünmüş KCl miktarını hesaplayalım:

350 g su * (28 g KCl / 100 g su) = 98 g KCl

Şimdi, 350 g suyun 20 °C'ta doygun hale getirilmesi durumunda çözeltide çözünmüş KCl miktarını hesaplayalım:

350 g su * (34 g KCl / 100 g su) = 119 g KCl

Bu durumda, 20 °C'ta doygun hale getirilmesi için çözeltiye eklenmesi gereken KCl miktarı:

119 g - 98 g = 21 g

Sonuç olarak, 350 g su ile hazırlanan doygun KCl çözeltisini 20 °C'ta doygun hâle getirmek için 21 gram KCl eklenmelidir.

9. 60 °C’ta kütlece %20’lik 400 g NaCI çözeltisini doygun hâle getirmek için 40 g NaCI ekleniyor. Buna göre aynı sıcaklıkta NaCl’ün çözünürlüğü kaç g/100 g sudur?
Cevap: 37,5 g/100 g su

Ç- Aşağıda verilen ifadeleri kavramlarla eşleştiriniz.

D. Çizelgede verilen kimyasal türler arasındaki etkileşim türünü belirtiniz. Kararınızın nedenini kısaca açıklayınız.

E- Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız

1. Apolar iki madde birbiri ile karıştırıldığında 3. çözünme gerçekleşiyor. Buna göre çözünme olayında aşağıdaki kimyasal etkileşim türlerinden hangisi oluşur?
A) Hidrojen bağı
B) London kuvvetleri
C) Dipol-dipol etkileşimi
D) İyon-dipol etkileşimi
E) Dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi
Cevap: B

2. Bir çözünme olayında hidrojen bağının gerçekleştiği bilindiğine göre çözücü ve çözünen aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: D

I. Polar maddeler arasında
II. Apolar maddeler arasında
III. Polar ve apolar maddeler arasında
3. “Benzer benzeri çözer.” ilkesi yukarıda özellikleri verilen hangi maddeler için geçerli olamaz?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

4. 340 g suda 60 g tuz çözünmesiyle oluşan çözelti kütlece yüzde kaçlıktır?
A) 50 B) 40 C) 25 D) 15 E)10
Cevap: D

Çözeltinin kütlece yüzde kaçlık olduğunu bulmak için, çözeltinin toplam kütlesine ve çözünmüş tuzun kütlesine bakmamız gerekiyor.

Toplam çözeltinin kütlesi = su kütlesi + tuz kütlesi
Toplam çözeltinin kütlesi = 340 g + 60 g = 400 g

Çözeltinin kütlece yüzde kaçlık olduğunu bulmak için, tuzun çözeltideki kütlesini toplam çözeltinin kütlesine böleriz, sonra 100 ile çarparız.

Tuzun çözeltideki kütlesi = 60 g
Toplam çözeltinin kütlesi = 400 g

Kütlece yüzde = (Tuzun çözeltideki kütlesi / Toplam çözeltinin kütlesi) * 100
Kütlece yüzde = (60 g / 400 g) * 100
Kütlece yüzde = 15%

Bu durumda, 340 g suda 60 g tuz çözünmesiyle oluşan çözelti kütlece %15'lik bir çözeltidir.

5. Hacimce %20’lik etanol çözeltisi 1500 mL 8. olduğuna göre etanolun hacmi kaç mililitre’ dir?
A) 100 B) 200 C) 300 D) 400 E) 500
Cevap: C

%20'lik etanol çözeltisi, 100 mL çözeltinin 20 mL'sinin etanol olduğu anlamına gelir. Dolayısıyla, bu çözeltinin 1500 mL'sinin 20 mL'si etanol olacaktır.
%20'lik etanol çözeltisinin etanol hacmi = (20/100) * 1500 mL
%20'lik etanol çözeltisinin etanol hacmi = 0.20 * 1500 mL
%20'lik etanol çözeltisinin etanol hacmi = 300 mL
Sonuç olarak, %20'lik 1500 mL'lik etanol çözeltisinin etanol hacmi 300 mL'dir.

I. %20’lik 100 g NaOH çözeltisi
II. 0,2 M’lık 500 mL NaOH çözeltisi
III. 500 g suda 0,4 m’lik NaOH çözeltisi
6. Yukarıdaki çözeltilerde NaOH’in mol sayılarının büyüklükleri arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir (H: 1 g/mol, O: 16 g/mol, Na: 23 g/mol)?
A) I > II > III B) I > III > II C) II > I > III D) II > III > I E) III > I > II
Cevap: B

7. 1,5 M’lık 400 mL NaNO₃ çözeltisi hazırlamak için kaç gram NaNO3 katısı gerekir (N: 14 g/mol, O: 16 g/mol, Na: 23 g/mol)?
A) 16 B) 28 C) 35 D) 42 E) 51
Cevap: E

Bu soruyu çözmek için, öncelikle istenilen molariteye sahip çözeltinin içindeki madde miktarını bulmamız gerekiyor.
NaNO3'ün molar kütlesi:
Na: 23 g/mol
N: 14 g/mol
O: 16 g/mol
Toplam: 23 + 14 + 3*16 = 85 g/mol
1,5 M'lik 400 mL NaNO3 çözeltisinin içindeki madde miktarını hesaplayalım:
Madde miktarı = Molarite x Hacim
Madde miktarı = 1,5 mol/L x 0,4 L
Madde miktarı = 0,6 mol
Şimdi, bu miktardaki NaNO3'ün kütlesini bulalım:
NaNO3'ün kütlesi = Madde miktarı x Molar kütlesi
NaNO3'ün kütlesi = 0,6 mol x 85 g/mol
NaNO3'ün kütlesi = 51 g
Sonuç olarak, 1,5 M'lik 400 mL'lik NaNO3 çözeltisi hazırlamak için 51 gram NaNO3 katısı gereklidir.

8. 2,3 g etanolün (C2H5OH) 200 g suya karıştırılmasıyla oluşan çözelti kaç molaldir (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)?
A) 0,10 B) 0,15 C) 0,20 D) 0,25 E) 0,30
Cevap: D

Bu soruyu çözmek için, öncelikle etanolün mol sayısını ve sonra da molaliteyi hesaplamamız gerekiyor.
Etanolün mol sayısı:
Etanolün mol sayısı = Kütle / Molar kütle
Etanolün mol sayısı = 2,3 g / (2 x 12 g/mol + 6 x 1 g/mol + 1 x 16 g/mol)
Etanolün mol sayısı = 2,3 g / 46 g/mol
Etanolün mol sayısı = 0,05 mol
Şimdi, molaliteyi hesaplayalım:
Molalite = Mol sayısı / Çözeltinin kütlece molalite ifadesindeki çözücü kütlesi
Çözücü olarak suyu kullandığımıza göre, çözeltinin kütlece molalitesindeki çözücü kütlesi 200 g'dır.
Molalite = 0,05 mol / 0,2 kg
Molalite = 0,25 mol/kg
Sonuç olarak, 2,3 g etanolün 200 g suya karıştırılmasıyla oluşan çözelti 0,25 mol/kg molaliteye sahiptir.

9. Bir miktar çay şekerinin (C12H22O11) suda çözünmesiyle hazırlanan çözeltinin derişimi 2,5 m olduğuna göre çözeltideki suyun mol kesri kaçtır (H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)?
A) 0,27 B) 0,42 C) 0,69 D) 0,78 E) 0,96
Cevap: E

10. 0,2 M’lık 400 mL HCl çözeltisi hazırlamak için 0,5 M’lık HCl çözeltisinden kaç mL alınmalıdır?
A) 160 B) 180 C) 200 D) 225 E) 250
Cevap: A

Bu problemi çözmek için, C1V1 = C2V2 formülünü kullanabiliriz. Burada C1 ve V1, hazırlanacak çözeltinin konsantrasyonu ve hacmi, C2 ve V2 ise kullanılacak olan çözeltinin konsantrasyonu ve hacmi.
0,2 M'lik 400 mL HCl çözeltisi hazırlamak için 0,5 M'lik HCl çözeltisinden kaç mL alınmalıdır?
C1 = 0,2 M
V1 = 400 mL
C2 = 0,5 M
V2 = ?

C1V1 = C2V2
0,2 x 400 = 0,5 x V2
80 = 0,5V2
V2 = 80 / 0,5
V2 = 160 mL
Bu durumda, 0,5 M'lik HCl çözeltisinden 160 mL alınmalıdır.

I. Buhar basıncı alçalması
II. Donma noktası alçalması
III. Kaynama noktası yükselmesi
11. Yukarıdaki ifadelerden hangileri çözeltilerin koligatif özelliklerindendir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

12. 930 g etilen glikolun [C₂H₄(OH)2] 5000 g suda çözünmesiyle oluşan çözeltinin donma noktası alçalması kaç °C’tur (H: 1 g/mol, C: 12g/mol, 0:16glmol, su için Kd = 1,8S°C/m)?
A) 2,46 B) 3,75 C) 4,32 D) 5,58 E) 6,12
Cevap: D

13. Bir bileşikten 7,85 g alınıp 301 g benzende çözünmesiyle oluşan çözeltinin donma noktası alçalması 1,05 ^oC’tur. Bu bileşiğin mol kütlesi kaç g/mol’dür (Benzen için Kd = 5,12 °C/m)?
A) 68 B) 76 C) 94 D) 110 E) 127
Cevap: E

14. Bir canlı hücresi kendi sıvısından daha derişik sıvı bir ortamda bulunduğunda ozmotik basınç etkisiyle hücrede aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?
A) Su alarak şişer.
B) Su kaybederek büzülür.
C) Çözücü miktarı artar.
D) Çözünen miktarı artar.
E) Çözünen miktarı azalır.
Cevap: B

15. 20 °C’ta 270 g glikozun (C5H1206) 396 g suda çözünmesiyle oluşan çözeltideki suyun buhar basıncı kaç mmHg’dır (20 °C’taki suyun buhar basıncı P° çözücü = 17,54 mmHg, H: 1 g/mol, C: 12 g/mol, O: 16 g/mol)?
A) 17,10 B) 16,42 C) 16,15 D) 15,86 E) 15,37
Cevap: B

16. 20 °C’taki KCl’ün 570 g doygun çözeltisi 90 °C’a ısıtılarak bu sıcaklıkta çözeltiyi doygun hâle getirmek için 100 g KCI ekleniyor. Buna göre KCl’ün 90 °C’taki çözünürlüğü kaç g/100 g sudur (20 °C’ia KCl’ün çözünürlüğü 34 g/100 g su)?
A) 24 B) 36 C) 42 D) 54 E) 60
Cevap: D

17. 30 °C’ta KNO₃’ın 438 g doygun çözeltisi hazırlanıyor. Çözeltideki KNO₃’ın kütlesi 138 g olduğuna göre aynı sıcaklıkta KNO₃’ın çözünürlüğü kaç g/100 g sudur?
A) 46 B) 69 C) 86 D) 92 E) 115
Cevap: A

Yukarıda, NH₄Cl tuzunun çözünürlüğünün sıcaklıkla değişim grafiği verilmiştir. NH4Cl tuzunun 70 ^oC’ta kütlece %37,5’luk 320 g çözeltisi hazırlanıyor. Buna göre;
I. 70 ^oC’ta 110 g NH₄Cl çözünmüştür.
II. 70 ^oC’ta çözelti doygundur.
III. Çözelti 40 ^oC’a soğutulursa 28 g NH4Cl çökelir.
18. NH₄Cl çözeltisi ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: E

19. Benzinin bileşenlerinden biri olan oktan (C₈H₁₈) apolar bir bileşiktir. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin oktanda çözünmesi beklenir?
A) CH₃OH B) H₂O C) CCl₄ D) NH₃ E) HCI
Cevap: C

20. I. Tuzların sudaki çözünürlüğü genellikle sıcaklık arttıkça artar.
II. Gazların sudaki çözünürlüğü sıcaklık arttıkça azalır.
III. Gazların sudaki çözünürlüğü basınç arttıkça artar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E