11. Sınıf Ata Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 32-40 Cevapları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 32 – Ayran Metni Hazırlık Soruları

1. Olay çevresinde oluşan kurmaca metinlerin gerçek hayatla ilişkisi hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

Olay çevresinde kurgulanan metinler, her ne kadar hayal gücüne dayanarak yazılmış olsa da gerçek hayattan izler taşır. Yazarlar toplumun yaşam biçiminden, insanların duygularından ve çevresindeki olaylardan esinlenir. Bu nedenle kurmaca metinlerdeki kişiler, olaylar ve mekânlar gerçek hayatla bağlantılıdır.

2. Emek kavramı size neleri çağrıştırmaktadır? Açıklayınız.

Emek, insanın geçimini sağlamak için gösterdiği bedensel ya da zihinsel çabayı çağrıştırır. Çalışma, alın teri, üretim, sabır ve fedakârlık kavramları emek ile doğrudan ilişkilidir. Emek olmadan hem birey hem de toplum ihtiyaçlarını karşılayamaz, gelişemez.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ata Yayınları Sayfa 39 – Metni Anlama ve Çözümleme

Metni Anlama ve Çözümleme

1) Hikâyenin konusunu ve temasını belirleyiniz.

Cevap: Hikâyenin konusu, Küçük Hasan’ın ayran satmak için verdiği mücadeledir. Teması ise yoksulluk, çaresizlik ve adaletsizliktir.

2) Metindeki temel çatışmayı/karşılaşmayı ve bunun etrafında yer alan veya metnin ima ettiği diğer çatışmaları/karşılaşmaları/karşıtlıkları belirleyiniz.

Cevap: Temel çatışma, Hasan’ın yoksulluğu ile yaşam mücadelesi arasındadır. Yan çatışmalar ise Hasan’ın kardeşleri için duyduğu sorumluluk, yolcunun adaletsiz tavrı ve Hasan’ın korkuları ile yaşama arzusu arasındaki çatışmadır.

3) Metindeki başkahramanın olayların akışını etkileyen fiziksel, psikolojik ve ahlaki özelliklerini belirleyiniz.

Cevap: Fiziksel olarak küçük, zayıf ve yorgundur. Psikolojik olarak korkak, çaresiz ama sabırlıdır. Ahlaki açıdan çalışkan, dürüst ve sorumluluk sahibidir.

4) Metindeki başkahramanın ruh hâli ile zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Cevap: Hasan’ın korku ve çaresizliği, kış mevsiminin soğuk ve kasvetli atmosferiyle birleşmiştir. Mekânın karanlığı ve soğuğu, onun ruh hâlini daha da ağırlaştırmıştır.

5) Yazara özgü dil ve anlatım özelliklerine metinden örnekler veriniz.

Cevap: Yazar sade ama duygu yüklü bir dil kullanmıştır. “Temiz ayran!”, “Ana… Anacığım” gibi ifadeler duygusal ve coşkuludur. Ayrıntılı betimlemeler vardır ve öznellik ön plandadır.

6) Metinde yararlanılan anlatım biçimlerini (öyküleme, betimleme vb.) tespit ederek bunların metne katkısını belirtiniz.

Cevap: Öyküleme (olayların aktarımı) ve betimleme (mekân, doğa, tren, Hasan’ın ruh hâli) kullanılmıştır. Bu anlatım biçimleri, okuyucunun olayı gözünde canlandırmasını ve yoğun duygular yaşamasını sağlamıştır.

7) Metinde anlatılanların dönemin gerçekliğiyle ilişkisini tespit ederek metindeki sosyal öğeleri belirleyiniz.

Cevap: Metin, dönemin kırsal yoksulluğunu, köy-şehir arasındaki farkları, çocuk işçiliğini ve geçim sıkıntılarını yansıtmaktadır. Sosyal öğeler: yoksulluk, emek sömürüsü, adaletsizlik, çaresizlik.

8) Sabahattin Ali’nin biyografisinden hareketle metinle yazarın hayatı ve edebî kişiliği arasındaki ilişkiyi söyleyiniz.

Cevap: Sabahattin Ali toplumcu gerçekçi bir yazardır. Yoksulluk ve zorluklarla dolu yaşamı eserlerine yansımış, halkın sorunlarını sade bir dille ve gerçekçi bir bakış açısıyla işlemiştir.

9) Metinde içtiği ayranın parasını vermeyen yolcunun davranışını hak, adalet, dürüstlük bağlamında değerlendiriniz.

Cevap: Yolcunun davranışı haksız ve adaletsizdir. Küçük Hasan’ın emeği sömürülmüş, dürüstlükten uzak bir tavır sergilenmiştir. Bu davranış toplumsal vicdana da aykırıdır.

10) “Ayran” adlı hikâyenin olay örgüsünü belirleyerek aşağıya yazınız.

1. Hasan karda ve çamurda ayran dolu güğümle istasyona gider.
2. Uzun yol ve yorgunluk onu zorlar.
3. Hasan istasyonda trenin gelmesini bekler.
4. Tren gelir, Hasan “Ayran, temiz ayran!” diye bağırarak koşar.
5. Yolcular ilgilenmez, sadece bir yolcu ayran ister.
6. Yolcu iki bardak ayran içer.
7. Parasını onluk vererek üstünü geri almaz.
8. Hasan parayı almaya çalışır fakat başaramaz.
9. Tren uzaklaşır, Hasan eli boş kalır.
10. Hasan akşam trenini bekler, köyüne çaresizlik ve korku içinde döner.

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ata Yayınları Sayfa 40 – Etkinlik Cevapları

1) Metnin anlatıcısını ve bakış açısını belirleyiniz.

Cevap: Metnin anlatıcısı üçüncü kişi anlatıcıdır. Bakış açısı ise hâkim (ilahi) bakış açısıdır.

2) Bulduğunuz anlatıcı ve bakış açısının özelliklerini belirtiniz.

Cevap: Hâkim bakış açısında anlatıcı kahramanın duygu, düşünce ve korkularını bilir. Olayları dışarıdan bir gözlemci gibi aktarır ama kahramanın iç dünyasına da girerek ruh hâlini yansıtır.

3) Bakış açısının metindeki işlevini açıklayınız.

Cevap: Bu bakış açısı, Hasan’ın yaşadığı korku ve çaresizliği daha güçlü biçimde aktarmayı sağlar. Okuyucu hem dışarıdan olayları görür hem de kahramanın iç dünyasına tanıklık eder, böylece hikâyedeki duygusal yoğunluk artar.