10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Mani Cevapları

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 101 Cevabı

1. Sizce insanlar neden mâni söyleme ihtiyacı duymuşlardır? Duygu ve düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

2. Edebî eserlerin halk kültüründen izler taşıması o eseri nasıl etkiler?

Eserin değeri yaşadığı toplumun aynası olabilmeli diye düşünüyorum ben. Yaşadığı kültürden izler taşımalı. Toplumun dilini kullanması ve anlaşılabilir olması edebi eserin daha çok okuyucuya ulaşacağını gösteriyor. Bu sayede ön yargılarında önüne geçebiliriz. Edebi eser denince çekinmeden okunulabilecek bizi bize anlatan duygularımızın tercümanı olan yapılar gelecek akla. Halkın kendini görmesi, anlatamadıklarını okuması mutlu etmek için de yeterli, edebi eserin değerini arttırmak içinde.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 102 Cevabı

1. Yedekli mânide geçen “Kendin ettin kendine/Yana yana gez derler” dizelerindeki altı çizili kelime grubunun anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlükünden kontrol ediniz.

Yana yana gezmek yani yaptığı yanlıştan dolayı bağrı yanarak içinde kederler sıkıntılar dolarak bu dünyada vakit geçirmekten bahsedilmektedir. 

2. Metinlerden hareketle hangi konularda mâni söylenebileceğini belirtiniz.

Aşk, aşk acısı, gündelik hayatta yaşanılan duygulanmalar

3. Metinler şekil özellikleri açısından değerlendirildiğinde neler söylenebilir?

Yedekli mani hariç maniler dörtlüklerle ve de sade bir dille yazılırlar. Genellikle halkın çok sevdiği türlerdir. Bir de kafiye düzeni olarak aaba şeklinde olduğunu da söyleyebiliriz. 

4. Metinlerden yola çıkarak mânilerin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.

Maniler dörtlüklerle ve de sade bir dille yazılırlar. Halkın anlayacağı ve gündelik hayatta kullandığı bu saf ve berrak dil manilerin akıllarda kolayca kalmasını sağlamıştır. 

5. Mânilerin sosyal yaşamdaki yeriyle ilgili neler düşünüyorsunuz? Metinden yola çıkarak düşüncelerinizi paylaşınız.

Maniler halkın yaşayışında önemli bir yere sahiptir. Halk sevinçlerini acılarını aşkını maniler aracılığı ile birbirlerine iletme ve seslerini duyurma yoluna gitmiştir. Bundan dolayı sözlü kültürümüzün en önemli anlatım türlerinden biri olarak maniler ön plana çıkmaktadır. 

6. Metinlerde ahengi sağlayan unsurları bulunuz. Bulduğunuz unsurları aşağıdaki şemalara yazınız.

Kafiye:

ayazlanır
beyazlanır                              
gözlü sevdiğim
nazlanır

az’lar tam kafiye   

ır’lar rediftir.

Kuleden
kuleden
göz değil mi                   
kul eden

kuleden ve kul edenler cinaslı kafiyedir. 

yaz derler
naz derler
söylesem
az derler
kendine
gez derler

derler redif,  az’lar tam kafiyedir. 

Ölçü: Bütün manilerde hece ölçüsü kullanılmıştır. 

Kelime Tekrarı: derler, kuleden gibi kelimeler tekrar edilmiştir. 

Aliterasyon: İlk manide k sessizleri, ikinci manide, d ve l sesleri, üçüncü manide ise z,d ve r sessizleri tekrar edilmiştir. 

Asonans: İlk manide a seslileri, ikinci manide u ve e sesleri tekrar edilmiştir. 

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 103 Cevabı

1. “Dünya malı, dünyada kalır.” atasözündeki altı çizili kelime grubu bir belirtisiz isim tamlaması örneğidir. Belirtisiz isim tamlamaları sadece tamlananın tamlama ekini -ı (-i, -u, -ü) aldığı tamlamalardır.

Buna göre aşağıdaki mânilerde geçen belirtisiz isim tamlamalarını bularak tamlamaların altını çiziniz.

Aşağıdaki mânilerin hangi tip mâni olduklarını verilen şemalara nedenleriyle yazınız.

Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi”

• Her gelen
• Sahipsiz bağ

İnleyim dinle gönül
Dinleyim inle gönül
İmil imil yanalım
Senin derdinle gönül”

Almadan
Kokun aldım almadan
Bir de yüzün göreyim
Tanrı canım almadan”

Çevrenizdeki kişilere sorarak bir mâni derlemesi yapınız. Derlediğiniz mânileri yazıp sınıfta okuyunuz.

Akşamlar olmasaydı
Badeler dolmasaydı
Yâr koynuna girince
Hiç sabah olmasaydı

A benim bahtiyarım
Gönülde tahtı yârim
Yüzünde göz izi var
Sana kim baktı yârim

Anne demeye geldim
Kaymak yemeye geldim
Meramım kaymak değil
Yâri görmeye geldim