10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Orta Oyunu Cevapları

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 224 Cevabı

1. Ramazan ayında düzenlenen geleneksel eğlencelerin birlik ve beraberlik ruhunu canlı tuttuğunu söyleyebilir misiniz? Neden?

Aç ve yoksulların halini daha iyi anladığımız bu ayda İnsanlar daha çok paylaşmaya çalışır. İhtiyaç sahibi insanların ihtiyaçları giderilmeye çalışılır. Tüm bunlar bizim maneviyatımızı daha da kuvvetlendirerek, toplum olarak birbirimize olan sevgi bağlarımızı daha da güçlendirir. Ramazan aylarında düzenlenen geleneksel eğlenceler eski zamanlardan beri günümüze kadar taşınmaya çalışılmış, halen günümüzde de eskisi kadar olmasa da yapılmaya çalışılarak gelecek nesillere taşınmaya çalışılan etkinliklerdir. Ramazan ayında düzenlenen bu eğlenceler bizim adet ve ananelerimizdir. Bizleri birbirimize bağlayarak, birlik ve beraberlik duygularımızı daha da canlı tutar.

2. “Aklın aynı anda inkâr etmek ya da doğrulamak zorunda kaldığı şey, gülünçtür.” sözüyle ilgili düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.

Çelişki, bir tanesinden birini tutamama durumuna verilen isimdir. “Aklın aynı anda hem inkar etmek hem de doğrulamak zorunda kaldığı şey, gülünçtür.” Cümlesinde de bir çelişki ve ikilem bulunmaktadır. Hayatta öyle durumlar olur ki, kabul etmek ya da reddetmenin ötesine geçer. Bu durumlar da insanları güldürür. Bu sözden hareketle insanların taraf tutamayacağı durumların oluşturulmasıyla güldürme eylemi de gerçekleşmiş olacaktır.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 230 Cevabı

1. • Efendim bendeniz bu mahallenin eskisi İsmail kulunuz…
• Hah şöyle yola gel..
Bu cümledeki altı çizili kelime ve kelime grubunun anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlükünden kontrol ediniz.

• bendeniz: “kulunuz”, “köleniz” anlamına gelmekle birlikte, “ben” adılı yerine kullanılan bir alçakgönüllülük sözü
• yola gel:  Ters tutumunu düzeltmek, uslanmak, istenilen biçimdeki davranışı kabul etmek.

2. Sahneye hangi oyuncu ilk olarak çıkmaktadır? Oyuna başlarken kullanılan ifadeler Türk edebiyatının başka hangi türüyle benzer özellik gösterir?

İlk Pişekar çıkar.. İfadeler gölge oyunu (Hacivat-Karagöz) türüne benzemektedir. Pişekar karakter ve özellikler açısından Hacivat’a benze. Kavuklu da Karagöz’e

3. Kavuklu, Pişekâr’dan ne istemiştir? Pişekâr Kavuklu’ya nasıl yardım etmiştir?

Kavuklu, Pişekâr’dan bir iş bulmasını ister. Pişekâr Kavuklu’ya kendi fotoğrafçı dükkanını açarak yardım eder.

4. Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.

• Pişekar’ın sahneye girişi ve seyircileri selamlaması
• Zenne ve Bacı’nın zor durumda olması
• Pişekar’ın Zenne ve Bacıya ev kiralaması
• Kavuklu’nun Pişekar’dan iş istemesi
• Pişekar’ın Kavukluya kendi fotoğrafçı dükkanını açması
• Pişekar’ın Kavukluya fotoğrafçılık öğretmesi
• Kavuklu’nun mahallenin fotoğraflarını çekmesi
• Rumeli’nin dükkana gelmesi
• Bacı’nın isteği ile Rumeli’nin Kavuklu ile güreşmesi ve Kavuklu’nun yenmesi
• Külhanbeyi’nin dükkana gelmesi ve Zenne ile evlenmek istemesi
• Külhanbeyinin Zenne ve Bacının borcunu ödemesi
• Oyun sonunda Pişekar’ın sahneye girişi ve seyircileri selamlayarak sürç-i lisan ettikse affola diyerek oyunu bitirmesi.

5. “Kara gün dostu, sözü geçmek” gibi deyimler metinden alınmıştır. Siz de metinde kullanılan deyimlere örnekler bulunuz.

sefalar getirmek
elinde büyümek

6. Okuduğunuz metinde kişilerin özelliklerini belirleyiniz. Bu özelliklerin metnin türüne katkısını açıklayınız.

Orta Oyunu Kişiler

Ortaoyunu kişileri kalıplaşmış tiplerden oluşur. Bunlar konuşma, davranış ve giysileriyle hemen tanınırlar. Oyun alanına girmeden çalmaya başlayan müzik de tanınmalarına yardımcı olur.

Her tip bağlı olduğu kesimin ya da toplumun bütün karakteristik özelliklerini yansıtır. Genelleştirilmiş kişilerdir.

Pişekar : Karagöz oyunundaki Hacivat’ın karşılığıdır. Oyun başıdır. Oyunu başlatır, gelişmesini sağlar ve bitirir. Elindeki şakşakla hem oyuncu hem yönetmen hem de yazar gibi davranır.

Oyunda zeki, çalışkan, bilgili ve mantıklı çözümler üreten aydın bir tiptir.

Kavuklu : Karagöz oyunundaki karşılığı Karagöz’dür. Ortaoyununun baş güldürücüsüdür. Pişekar’la birlikte oyunu yürüten ikinci oyuncudur. Bütün oyuncular oyun alanına girip çıksalar da Kavuklu hep sahnededir. Kavuklu her karmaşık olayın içinde vardır. Bildiğini bilmemeyi, gördüğünü görmemeyi oynar. Herkesi uğraştırıp ilgilerini çekip oyunun gelişmesini sağlar.

Çelebi /Külhanbeyi: Mal mülk sahibi, mirasyedi, zampara bir kişiyi temsil eder.

Zenne : Sevgili, eş, hayat kadını gibi rolleri oynayan erkek oyunculardır. Kavuklu’nun veya Pişekar’ın karısı, kızı, tanıdığı rollerinde oynadıkları gibi oyunun diğer kişileriyle de ya sevda ya da alacak verecek ilişkileri vardır.

Cüce veya Kambur : Oyunun başında Kavuklu ile birlikte meydana çıkar. Onun ardından yürüyen “Kavuklu arkası” diye de adlandırılan bedensel veya zihinsel engelli kişidir.

7. Metnin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.

Yalın sade halk dili kullanılır. Tipler ve karakterler kendi adı ve yöresinin özelliklerine uygun konuşur. Örneğin Rumelili , Külhanbeyi o yörenin ve karakterin özelliklerine uygun konuşurlar.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 231 Cevabı

8. Metindeki temel çatışmayı ve bu çatışma etrafında metinde yer alan diğer karşıtlıkları belirleyiniz.

Bilen ve bilmeyenin çatışması

9. “Bayram yerlerinde hani ayaklı bir kutunun içinde daima değişen resimleri seyrettiren adamlar gibi al gözüm diye söze başladım ben de sonunu getirdim.” Metindeki bu cümle o dönemde bayram yerlerindeki eğlence kültürü ile ilgili fikir vermektedir. Siz de metinden o dönemin sosyal ve kültürel yaşamıyla ilgili bilgi veren cümleleri bulunuz.

Bir elime ekmek alıp çıkıyorum pazara zeytinin tadına bakar gibi yapıyorum, beğenmedim deyip ilerde zembilden ekmek koparıp yutuyorum.. Her gün böyle pazar pazar zeytinci; peynirci dolaşmaktan bıktım..

10. “Ben sizin gerek valideniz merhumenin, gerekse peder merhumun çok nân’ü nimetleriyle perverde oldum. Tabii sizi himaye yegâne vazifemdir..” okuduğunuz metinden alınan bu cümleler Türk top- lumunun manevî değerleriyle ilgili size nasıl bir fikir vermektedir?

Yardımseverlik değerimizin ön plana çıktığını görmekteyiz. Zor durumda kalan ve düşkün halde olan kişilere yardım etmek insani bir vazifedir.

11. Orta oyununda Acem, Kürt, Arap, Yahudi, Laz, Çerkez gibi karakterler vardır. Bu karakterlerin orta oyununda yer alması Türk toplumunun hangi toplumsal özelliğinin göstergesidir?

Türk toplumu içinde farklı ırktan kişiler vardır. ve o dönem kozmopolit bir ülke idik.