10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Mai ve Siyah Cevapları

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 190 Cevabı

1. Edebî türlerden hangisinin bir insanın iç dünyasını yansıtmada daha etkili olduğunu düşünüyorsunuz? Düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.

Kişinin iç dünyasını esas alan edebi eserlerde insana özgü gerçekçilik ön plandadır. Olaylardan ve insanlardan hareketle bireyin iç dünyasını anlatan bu eserlerde iç gözlem, psikoloji ve empati en esas kavramlardır. Okuyucu bu tarz edebi eserleri okurken kendi iç dünyasına yönelir aslında. Bu psikolojik eserler bizim de kendi kendimize bir iç gözlem yapmamızı sağlar. Kişi kendi içinde yaşadığı ya da çevresindeki aslında bir takım gerçeklikleri fark edebilir. Çünkü, okuyucunun iç dünyası anlatılan bu eserler de olay örgüsü insana özgü bir gerçeği ifade etmek üzere psikoloji biliminden yararlanılarak yazılmıştır.

2. Yahya Kemal Beyatlı’nın “İnsan hayal ettiği müddetçe yaşar.” sözüyle ilgili düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

Hayatın, canlı olmanın, nefes aldığını hissetmenin en temel kaynağı amacın, hedefin, idealin olmasıdır. İdeal, sonu yaşama çıkan önemli bir yoldur. Hayallerin bittiği yerde insan ruhu canlılığını yitirir. Yarışmalarda, müsabakalarda hedefini elde edemeyen kişiler yığılır kalır. Peki o kişiyi tekrar ayağa kaldıran nedir? Tabi ki bir sonraki yarışmayı kazanmaktır. Bir hedef bitince yenisini hedefe koymak lazımdır. Liseyi bitirmeyi hedefine koyan kişi okul yaşamına devam etmek için üniversite sınavını kazanmayı hedefler. Üniversiteyi kazanan mesleğini eline almayı hedefler. İnsanın hedefinin bittiği yaşlılık çağında ise yaşam da bitmektedir. Canlılığınızı bitirmemek için hedefinize sizi motive edecek idealler koyun ki hayata tutunabilesiniz.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 195 Cevabı

1. Metinden alınan “Öyle bir gece ki gökler bütün kandillerini söndürerek denizlere gayp âleminin gizli şeylerini dökmek için hazırlanmış gibiydi.” cümlesinde altı çizili kelimenin benzetme yoluyla hangi varlığın yerine geçtiğini söyleyiniz.

Yıldızların yerine kullanılmıştır. Yıldızların gök yüzünü aydınlatmasını kandilli bir geceye benzetmiştir. 

2. Okuduğunuz metinden Ahmet Cemil’in iç dünyasını yansıtan bölümleri tespit ediniz.

Ahmet Cemil bir şairdir ve, hayalleri, karamsar düşünceleri,  ağdalı dili, süslü anlatımı,  içine kapalı oluşu, maddi âlemden kaçıp, hayallere dalmayı seven marazi ruh yapısı, İstanbul’dan kaçıp, hayalindeki bir şehre yerleşmeye çalışması ile Servet-i Funun şairlerini temsil etmektedirler. 

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 196 Cevabı

3. Okuduğunuz metinden yola çıkarak Servetifünun Dönemi’nde yazılan romanların Tanzimat Dönemi romanlarından ayrılan yönleri neler olabilir? Belirtiniz.
1. Tanzimat‘ta rağbet görmüş olan metafizik ve sosyal konular Servet-i Fünûn’da mühim bir yer tutmaz.
2. Tanzimat Edebiyatında dil ve üslup, Servet-i Fünûn’a göre daha sade ve anlaşılırdır.
3. Tanzimatçılar “toplum için sanat” görüşünü benimserken, Servet-i Fünûncular “sanat için sanat” görüşünü benimsemişlerdir.
4. Servet-i Fünûn Edebiyatı Tanzimat‘a göre halktan uzaklaşmıştır. Çünkü, Servet-i Fünûn aydın kesime hitap eder.
5. Tanzimatçılar realizm ve romantizme önem verirken, Servet-i Fünûncular parnasizm ve sembolizme önem vermişlerdir.

4. Metinden hareketle metnin anlatıcısı ve anlatıcının bakış açısını bulunuz.

Metnin anlatıcısı yazarın kendisidir. Üçüncü tekil şahıs anlatıcı vardır. Bakış açısı ise her şeyi bildiği ve ruh tahlillerine de yer verildği için İlahi( Tanrısal-Hakim) Bakış açısı vardır.

5. Metinde işlenen temel çatışmayı belirleyerek bu çatışmanın temaya etkisini açıklayınız.

Hayaller ile gerçeklerin çatışmasını görürüz. Bu çatışma temayı şekillendirir, mesela kimi yerde kahramanların hayallerine yer verilirken kimi yerde ise hayallerin gerçekleşmemesi ve hayal kırıklığına uğramaları anlatılır.

6. Metnin olay örgüsünü olayların gerçekleşme, zamanına göre belirleyiniz.

Orta halli bir ailenin oğlu olan Ahmet Cemil, babasının ölümü üzerine annesinin ve kız kardeşinin geçimini temin etmek için çalışır. Kitap çevirileri ile para kazanan Ahmet Cemil bir de roman yazmaktadır. Yazdığı romanın çok satmasıyla zengin ve ünlü olacağını, bunun sonucunda da sevdiği kız Lamia ile evlendiğini mavi bir gecede hayalleyen Ahmet Cemil, roman sonunda yıkıma uğrar. Beklentilerinin hiçbiri gerçekleşmez. Mavi bir gecede kurduğu hayallerin gerçekleş- memesiyle yıkıma uğrayan Ahmet Cemil siyah bir gecede annesiyle beraber İstanbul’u terk eder

7. Metinde geçen mekân ve zaman unsurlarıyla ilgili hangi sonuçlara ulaşabilirsiniz?

Romanın Mekanı 

Mai ve Siyah adlı romanın dış mekânı İstanbul’dur. Olaylar: Tepebaşı Bahçesi, Ahmet Cemillerin Süleymaniye’deki evi, Erenköy’deki Hüseyin Nazmi’nin köşkü, Mir’at-ı Şuûn matbaası, Beyoğlu’nun sokak, kahve ve gazinolarında geçer. Ahmet Cemil genellikle yalnız kalabileceği, sessiz iç mekânları, doğayla baş başa olup hayaller kurabileceği mekânları tercih etmektedir.

Romanın Zamanı

Romanın zamanının 1896 ve 1901 yılları arasındaki yıllar ile öncesi bir zaman dilimi olarak görmek gerekecektir. Bu zaman Serveti Fununcuların Servet-i Funun dergisinde yazılarının çıktığı topluluk olarak kaldıkları zaman ile Ahmet Cemil’in 24 yaşına eriştiği toplam ömrünün zamanıdır. Bu zaman Ahmet Cemil-Raci tartışması, Ahmet Cemil’in yarı karanlık, tenha bir köşede hayallere dalması ile başlar.  Ahmet Cemil’in İstanbul’u terk etmesi ile son bulur..

8. Okuduğunuz metinde kullanılan anlatım biçimleri ile tekniklerini bularak aşağıdaki şemalara yazınız.

Anlatım Biçimleri: Öyküleyici ve Betimleyici anlatım biçimleri kullanılmıştır.

Anlatım Teknikleri: Karşılaştırma, örneklendirme gibi tekniklerden faydalanılmıştır.

9. Metinde “mai” ve “siyah” neyi ifade etmektedir?

Çünkü mai hayali siyah ise gerçekleri temsil eder ve yazar hayaller ile gerçeklerin çatışmasını konu edinir. 

10. Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah romanının dilinin Cumhuriyet Dönemi’nde sadeleştirmiş olmasından yola çıkarak dil-toplum ilişkisi konusundaki düşüncelerinizi belirtiniz.

Dil, toplumların birleştirici unsuru, insana bahşedilmiş en güzel yetenek ve kültürümüzü hem şekillendiren hem de ondan etkilenen iletişim sistemimizdir. Eğer ki anlamadığımız dilde yazılan bir romanı okursak ondan hiç bir şey anlayamayız. Bu yüzden toplumun anlayacağı bir dil eserlerde kullanılmak zorundadır.

11. Okuduğunuz metinde dönemin sosyal ve kültürel özellikleriyle ilgili unsurları belirleyiniz.

Yazar bu eserinde Batılaşma üzerinde durur. Genellikle realist ve psikolojik eserler vermiştir. Roman konuları genellikle aydın çevreler, hikaye konularını ise halk tabakasından seçmiştir. Kahramanlarını yaşadığı çevreden seçmiştir. Yazar genellikle belli bir kesimi ele alır ve o cemiyetin hastalıklı tiplerini işler. Bunlar “ev içi” romanlarıdır.

12. Halit Ziya Uşaklıgil’in “Mai ve Siyah her köşeden bakılarak didiklenmiş olan ve edebiyat tarihiyle iştigal edenlerce muhakeme olan eserlerden biri olmuştur. Bunun yegâne sebebi bizde roman ve lisan tekâmülünün bir dönemeç noktasına tesadüf etmiş olmasıdır.” cümlelerinden ve okuduğunuz metinden yola çıkarak sanatçı ve eser arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Yazar toplumun aynasıdır. Toplumu izleyen ve onu şekillendirendir. Bu eserde de toplumu inceleyen onun hayallerini ve hayal kırıklıklarını inceleyen bir yazar bakışı söz konusudur.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 197 Cevabı

1. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümleleri anlamlarına göre inceleyiniz.
• O, buna sükûttan başka bir şeyle mukâbele göstermediğinden uşak evde konuşmak vesilesi bulamadan geçen hayatının öcünü kendisinden çıkarırdı. O sadece susuyor ve uşağı süzüyordu.
• Sabit, musır bir veda ile gözlerini o levhadan ayırmıyordu. Gözlerini tek bir noktaya dikmişti.
• Birden, bu siyah gecenin karşısında aklına başka gecenin hatırası geldi. Aklına başka gecelerin anısı kalmıştı.

2. Aşağıdaki parça okuduğunuz metinden alınmıştır. Bu parçada geçen noktalama işaretlerinin parçadaki kullanım amaçlarını aşağıdaki şemalara yazınız.

• Nokta (.)  cümlenin sonuna konulmuştur.
• virgül (,) 1. birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konulmuştur