10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 49-50 Cevapları Meb Yayınları | Misafir Taşları, Âşıklık Geleneği ve Turnalar Türküsü

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 49

Sıra Sizde – Misafir Taşları

Soru 1: Misafir taşlarını yaptıran kişiler hakkındaki çıkarımlarınız nelerdir?
Cevap: Misafir taşlarını yaptıran kişiler yardımsever, paylaşmayı seven, misafirperver ve toplum için faydalı işler yapan insanlardır.

Soru 2: Siz bu taşlara oturup bir ailenin evinde misafir olsaydınız o aileye karşı hangi duygulan beslerdiniz? Niçin?
Cevap: O aileye karşı minnet, sevgi ve saygı duyardım. Çünkü bana kapılarını açıp yemeklerini, evlerini ve gönüllerini paylaşmış olurlardı.

Sıra Sizde – Âşıklık Geleneği

Soru 1: Sunucunun programa başlama şekli hakkındaki düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap: Sunucu, samimi ve geleneksel bir üslupla programa başlıyor; böylece âşıklık geleneğinin köklülüğünü ve değerini vurguluyor.

Soru 2: “Âşık okunmayan bir hece gibi / Sabahı bekleyen bir gece gibi / Analiz yaptılar sonuç çıkmadı / Âşık bilinmeyen bilmece gibi” dizelerinin sunucu tarafından dile getirilmesinin sebepleri neler olabilir?
Cevap: Bu dizelerle âşığın gizemli, derin ve kolay tanımlanamayan yönü anlatılıyor. Sunucu, âşığın anlaşılması zor ama değerli bir kişiliğe sahip olduğunu izleyiciye aktarmak istemiştir.

Soru 3: Program sunucusu, atışmayı tanımlarken neleri önceliyor? Bunun sebepleri neler olabilir?
Cevap: Sunucu, atışmanın rencide edici bir yarış değil; doğaçlama şiir söyleme sanatı olduğunu önceliyor. Çünkü geleneğin özünün korunması ve izleyicinin doğru anlaması önemlidir.

Soru 4: Âşık atışması sırasında âşıkların hangi özellikleri ön plana çıkmaktadır?
Cevap: Âşıkların doğaçlama söyleme gücü, hazırcevaplıkları, söz sanatlarını kullanma becerileri ve dini–ahlaki değerlere bağlılıkları ön plana çıkmaktadır.

Soru 5a: Âşık atışmasında hangi değerlerin vurgulandığını örneklerle açıklayınız.
Cevap: Atışmalarda vefa, doğruluk, sözünde durma, Allah’a bağlılık gibi değerler vurgulanır. Örneğin, “sözünden dönen savaşına bela getirir” dizesi sözünde durma değerini gösterir.

Soru 5b: Âşık atışmasında seçilen konulara değerlerin yansıtılmasının sebepleri hakkındaki düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap: Değerlerin yansıtılmasının sebebi, âşıklık geleneğinin sadece bir eğlence değil; toplum için öğüt verme ve yol gösterme işlevi taşımasıdır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 50

Karşılaştıralım

Soru 1: Turnalar adlı türküyle aşağıdaki şiiri verilen ölçütlere göre karşılaştırınız.

Ölçütler	Turnalar	Nerdesin (Ahmet Kutsi Tecer)
Gelenek	Anonim halk edebiyatı geleneği, sözlü aktarım, türkü formu	Modern edebiyat geleneği, bireysel şiir
Söylenme/Yazılma Amacı	Ayrılık, hasret ve kavuşma duygusunu dile getirme	Aşk acısı, özlem ve sevgiliye sesleniş
İleti	Turnaların göçüyle sevgiliye haber gönderme, hasretin dile gelişi	Sevgiliye kavuşma arzusu, “Nerdesin?” sorusu
Söyleyici	Halkın ortak duygularını dile getiren anonim bir ses	Bireysel bir şairin (âşık) sesi
Ahenk Unsurları	Ezgi, redif, kafiye, hece ölçüsü, tekrarlar	Uyak, redif, ritim, bireysel lirizm

Sıra Sizde

Soru 1: Turnalar adlı türkünün hangi disiplinlerle ilişkilendirilebileceğini türküden örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Turnalar türküsü coğrafyayla (kış, pınar, yol), biyolojiyle (turna kuşu, yaralı kanat), dinle (“Mevlâ” sözcüğü), halkbilimle (anonim türkü, sözlü gelenek) ve edebiyatla (şiirsel söyleyiş, benzetmeler) ilişkilidir.

Soru 2: Turnalar türküsünde işlenen konu hangi sanat dallarıyla ele alınabilir? Yazınız.
Cevap: Türkünün konusu; müzik (ezgiyle icra), resim (turnaların gökyüzündeki görünümü), tiyatro ve dans (ayrılık, haber götürme sahneleri), edebiyat (şiir, hikâye) ve sinema (hasret ve kavuşma temalı sahneler) gibi sanat dallarıyla ele alınabilir.