10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 143-150 Cevapları Başak Yayınları

3. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

A. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri, kutucukların içinde bulunan sözcük ya da sözcük gruplarından uygun olanlarla tamamlayınız.

1. CaO, kireç taşı ısıtılmasından elde edilen ve sulu çözeltisi bazik özellik gösteren bir maddedir.
2. Cama etki eden HF zayıf bir asittir.
3. Oda sıcaklığındaki asit çözeltilerinin pH değeri 7’den küçüktür.
4. SO₂, CO₂, NO₂ gibi asidik özellikteki gazların atmosferde su buharı ile tepkimeye girerek oluşturduğu yağmurlara asit yağmurları denir.
5. Demir metali, H₂SO₄ çözeltisine atıldığında H₂ gazı gazı açığa çıkar.
6. Evlerde kullandığımız kireç çözücüler, asidik özellik gösteren maddelerdir.
7. Sülfürik asidin formülü H₂SO₄ olup nem ve su çekme özelliğine sahiptir.
8. Enerji yönünden ekzotermik olan tepkimelere, asitlerin bazlarla girdiği tepkimeler de örnek olarak gösterilebilir.
9. Balgam söktürücü öksürük şuruplarında bulunan amonyum klorür tuzu, idrar yolu hastalıklarının da tedavisinde kullanılır.
10. Mutfak gereçlerinde oluşan kireçlenmeyi önlemek ve metal eşyaların pasını gidermek için limon tuzu kullanılabilir.

B. Aşağıdaki cümlelerde bildirilen yargıların doğru olanlarına “D”, yanlış olanlarına“Y” yazınız.

1. (Y) Asit, baz ve tuzların sulu çözeltileri elektrik akımını iletmez.
2. (Y) Nötralleşme tepkimelerinde oluşan tuza ait iyonlardan katyonlar asitten, anyonlar bazdan gelir.
3. (D) Sirkeye ekşi tadını veren asidin adı asetik asittir, formülü ise CH₃COOH’dir.
4. (Y) Turnusol kâğıdını asitler maviye, bazlar kırmızıya çevirir.
5. (D) Amfoter metallerin tümü aktiftir.
6. (Y) Laboratuvarda çözelti hazırlanırken asla su üzerine asit ilave edilmemeli, asit üzerine su dökülmelidir.
7. (D) Temizlik malzemelerinden çamaşır suyu ve tuz ruhu karıştırıldığında açığa çıkan toksik CI₂ gazı zehirlenmelere yol açabilir.
8. (Y) NaOH çözeltisi, Cu metalinden yapılmış bir kapta saklanamaz.
9. (Y) Tuz ruhu, Al metalinden yapılmış bir kapta saklanabilir.
10. (D) Na₂CO₃ tuzu kirlerdeki yağ ile etkileşerek sabunlaşma tepkimesi verdiği için yağlı lekelerin temizlenmesinde kullanılır.

C. Aşağıda verilen bazı kimyasal maddeleri halk arasında bilinen adları ile eşleştiriniz.

1. Asetik asit --> b. Sirke ruhu
2. Sodyum hidroksit --> d. Sud kostik
3. Sodyum karbonat --> h. Çamaşır sodası
4. Sülfürik asit --> ğ. Zaç yağı
5. Sodyum bikarbonat --> a. Yemek sodası
6. Kalsiyum karbonat --> c. Kireç taşı
7. Amonyum klorür --> g. Nişadır
8. Hidroklorik asit --> ç. Tuz ruhu
9. Sodyum klorür --> e. Yemek tuzu
10. Nitrik asit --> f. Kezzap
ı. Kireç kaymağı

Ç. Aşağıda verilen soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1. Asitlerle verdikleri tepkimelere göre metalleri sınıflandırınız. Sınıflandırdığınız metallerin asitlerle tepkimelerini örneklendiriniz.
Cevap: Asitlerle tepkimeye giren metaller: aktif metaller (örn. Mg + 2HCl → MgCl2 + H2) ve az aktif metaller (örn. Cu + H2SO4 → tepkime vermez).

2. Asitlerle bazların ortak ve birbirinden farklı olan özelliklerini tablo hâlinde yazınız.

3. CO₂, N₂O₃, Cl₂O₇, K₂O, Li₂O oksitlerinin suda çözünme denklemlerini yazarak tepkimeleri denkleştiriniz.

CO₂ + H₂O → H2CO₃
N₂O₃ + H₂O → 2HNO₂
CI₂O₇ + H₂O → 2HCIO₄
K₂O + H₂O → 2KOH
Li2O + H₂O → 2LiOH

4. Aşağıda verilen madde çiftleri arasındaki tepkime denklemlerini yazarak denkleştiriniz.

a. Potas kostik-kezzap
b. Sud kostik-zaç yağı
c. Amonyak-tuz ruhu
ç. Kireç suyu-zaç yağı

a. KOH + HCI → KCI + H₂O
b. NaOH + C₃H₅(OOH)₃ → C₃H₅(OONa)₃ + 3H₂O
c. NH₃ + HCI → NH₄CI
ç. Ca(OH)₂ + C₃H₅(OOH)₃ → C3H₅(OOCa)₂ + 2H₂O

5. Bir kaptaki X sıvısına kırmızı turnusol kâğıdı daldırıldığında turnusol kâğıdının renginin değişmediği gözleniyor. Buna göre, kaptaki X sıvısı ne tür madde olabilir? Örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: X sıvısı nötr bir madde olabilir. Örnek: Saf su, şekerli su

6. Evlerimizde kullandığımız asit ve baz kökenli temizlik maddelerini yazarak özelliklerini belirtiniz.
Cevap: Sirke (asetik asit) asidiktir ve temizlikte lekeleri çıkarmada kullanılır. Bulaşık deterjanları bazik özellik gösterir ve yağları çözmekte etkilidir.

7. Asit yağmurları nedir? Asit yağmurlarına neden olan gazların adlarını ve formüllerini yazınız.
Cevap: Asit yağmurları, atmosferdeki asidik bileşenlerin yağmur suyuyla yeryüzüne inmesidir. SO2 (kükürt dioksit) ve NOx (azot oksitleri) asit yağmurlarının ana gazlarıdır.

8. Sodyum ve kalsiyum tuzlarından birer örnek yazarak kullanım alanlarını belirtiniz.
Cevap: Sodyum klorür (sofra tuzu), yemeklere tat vermede kullanılır. Kalsiyum tuzu: Kalsiyum karbonat (kireç taşı), antasit ve mide asidini nötralize etmede kullanılır.

D. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz.

1. Aşağıda turnusol kâğıdına aynı etkiyi veren maddeler kendi aralarında sınıflandırılırken bir yanlışlık yapılmıştır. Buna göre, sınıflandırılmış bu maddelerden hangisi diğer gruba alınırsa yapılan yanlışlık düzeltilmiş olur?

A) a B) b C) c D) ç E) d
Cevap: C

2. Aşağıdaki maddelerden hangisinin sulu çözeltisi mermeri aşındırır?

A) CaO B) SO₃ C) Na2O D) NaCl E) NH₃
Cevap: B

3. Kuşburnu suyu ve kırmızılahana suyu doğal indikatör olup asit çözeltileri ile karıştırıldıklarında sırası ile kırmızı ve pembe-kırmızı renk verir.
İçlerinde kuşburnu suyu ve kırmızılahana suyu olduğu bilinen A ve B kaplarına X sıvısı damlatıldığında kaplardaki sıvıların renkleri sırası ile pembe-kırmızı ve kırmızı renge dönüşüyor.
Buna göre,
I. X sıvısı asidik özellik gösterir.
II. A kabında kırmızılahana suyu, B kabında kuşburnu suyu vardır.
III. X sıvısı, çamaşır suyu olabilir.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B

4. X, Y ve Z metallerinin HCl ve HNO3 asitleri ile etkileşimi şöyledir:
* X metali hem HCl hem de HNO3 asidi ile tepkime veriyor.
* Y metali, sadece HNO3 asidi ile tepkime veriyor.
* Z metali ise her iki asitle de tepkime vermiyor.
Buna göre, bu metallerin aktiflikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru karşılaştırılmıştır?

A) X >Y > Z B) X > Z > Y C) X = Y > Z D) Z > Y > X E) Z > X > Y
Cevap: A

5.
I. H₂SO₄ + CH₃COOH →
II. HCl + HNO₃ →
III. HNO₃ + KOH →
Yukarıda verilen madde çiftlerinden hangisi ya da hangileri arasında nötralleşme tepkimesi gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
Cevap: C

6.
I. NaCI a. Deri tabaklama işlemi
II. NaHCO3 b. Çimento üretimi
III. CaCO3 c. Hamurun kabartılması
Yukarıda bazı tuzlar ve kullanım alanları verilmiştir.
Buna göre, verilenler hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir?

A) I. a, II. b, III. c B) I. a, II. c, III. b C) I. b, II. c, III. a D) I. c, II. b, III. a E) I. b, II. a, III. c
Cevap: B

7. Kireç suyu, zaç yağı ve kalsiyum sülfat olduğu bilinen X, Y, Z maddeleriyle ilgili şu bilgiler bilinmektedir:
X, Z maddesiyle tepkimeye girerek Y’yi oluşturur.
X, sönmemiş kirecin suyla tepkimesinden elde edilir.
Z, akü asidi olarak bilinir.
Buna göre; X, Y ve Z maddeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Z X Y B) Y Z X C) Z Y X D) X Z Y E) X Y Z
Cevap: D

8. Aşağıda bazı maddelerin adı ve karşılarında da formülleri verilmiştir. Buna göre, maddelerin adları ile formülleri hangi seçenekte yanlış eşleştirilmiştir?

A) Sirke ruhu CH₃COOH
B) Kireç suyu Ca(OH)₂
C) Tuz ruhu H₂SO₄
D) Kezzap HNO₃
E) Sud kostik NaOH
Cevap: C

9.
I. HBr + K₂CO₃→
II. Cu+ H₂SO₄→
Yukarıdaki tepkimelerde oluşan gazlar hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Cevap: E

10. Laboratuvarda oda sıcaklığında deney yapan bir öğrenci, aşağıda pH değerleri verilen maddelerden hangilerini birbirine karıştırdığında bir nötralleşme tepkimesi gerçekleştirmiş olur?

A) pH = 12 ve pH = 2 olan maddeler
B) pH = 10 ve pH = 8 olan maddeler
C) pH = 2 ve pH = 3 olan maddeler
D) pH = 6 ve pH = 7 olan maddeler
E) pH = 11 ve pH = 13 olan maddeler
Cevap: A

11.
I. Na + HNO₃
II. Ag + H₂SO₄
III. Al + NaOH
Yukarıda verilen tepkimelerden hangisinde ya da hangilerinde H₂ gazı açığa çıkar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: D

12.
I. HF, cama etki eden bir asit olduğu için camı işlemede kullanılır.
II. NaOH, saç, yağ ve deriye etki ettiği için tıkanan lavaboların açılmasında kullanılır.
III. CH3COOH, asit özelliği gösterdiği için çaydanlıklarda oluşan bazik özellikteki kirecin temizlenmesinde kullanılır.
Yukarıda HF, NaOH ve CH₃COOH maddeleriyle ilgili verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

13. Yukarıdaki düzenekteki erlenmayerde bulunan NH3 çözeltisi üzerine büretteki HCl çözeltisi yavaş yavaş ekleniyor. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Fenolftalein indikatörü, büretteki çözeltiyle renk vermez.
B) Erlenmayerde NH4Cl tuzunun sulu çözeltisi oluşur.
C) Erlenmayerde asit-baz tepkimesi gerçekleşir.
D) Titrasyon sonu erlenmayerde oluşan çözelti elektrik akımını iletir.
E) Erlenmayerde başlangıca göre pH değeri artar.
Cevap: E

14.
I. Mutfak mermeri üzerinde kesilen limonun mermeri aşındırması
II. Çaydanlıktaki kireç tabakasının limon tuzu kullanılarak giderilmesi
III. Zaç yağının Al metalinden yapılmış kabı aşındırması
IV. Yemek yedikten sonra dişlerin diş macunu ile fırçalanması
Yukarıda verilenlerden hangisinde ya da hangilerinde asit-baz tepkimesi gerçekleşir?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: D

15. Aşağıdaki maddelerden hangisi hem HBr hem de NaOH ile tepkime verir?

A) Au B) Zn C) Ag D) CO₂ E) NO
Cevap: B

16. Aşağıdaki maddelerin sulu çözeltilerinden kaç tanesinin pH’ı, 7’den büyüktür?

• Sönmüş kireç
• Arap sabunu
• Sud kostik
• Yemek tuzu
• Amonyak
• Tuz ruhu

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Cevap: C

17. Yukarıdaki saf su bulunan kaplara sabit sıcaklıkta belirtilen maddeler eklendiğinde kaplardaki pH değerleri nasıl değişir?

A) Azalır. Değişmez. Artar.
B) Artar. Değişmez. Azalır.
C) Azalır. Azalır. Artar.
D) Artar. Artar. Artar.
E) Değişmez. Artar. Azalır.
Cevap: A

18. Yukarıdaki kaplarda bulunan çözeltilere belirtilen metaller daldırılmıştır. Buna göre, bu kaplardan hangisinde ya da hangilerinde kaba daldırılan metal, zamanla aşınır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: D

19. Yukarıdaki kaplara X ve Y metal parçaları eklendiğinde her iki kapta da gaz çıkışı gözleniyor.
Buna göre,
I. X metali Mg ise açığa çıkan gaz H2’dir.
II. X metali Ag ise açığa çıkan gaz SO2’dir.
III. Y metali aktif metaldir.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Cevap: E

20.
I. NH3
II. Ca(OH)2
III. KOH
Yukarıda verilen bazlarla HCI asidi ayrı ayrı tepkimeye sokuluyor.
Buna göre, bu tepkimeler sonucunda oluşan tuzların bir molündeki atom sayılarının doğru karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisidir?

A) II > I = III B) II > III > I C) I > II > III D) I > III > II E) II = III > I
Cevap: C

21. Yukarıdaki şemada HNO3 bileşiğinin sulu çözeltisi için bazı bilgiler verilmiştir. Buna göre, verilen bu bilgilerden hangisi ya da hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve III D) III ve IV E) I, II ve IV
Cevap: B

22. CH4, NH3 ve CO2 gazları karışımı toplam 80 g’dır. Bu karışım önce NaOH çözeltisinden geçiriliyor ve bu işlem sonucunda çözeltinin kütlesi 22 g azalıyor. Daha sonra tepkimeye girmeden kalan gazlar, HCI çözeltisinden geçirildiğinde de kalan karışımın kütlesi 34 g azalıyor. Buna göre, bu karışımdaki gazların kütleleri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) 24 34 22 B) 24 22 34 C) 34 24 22 D) 22 24 34 E) 22 34 24
Cevap: A