10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 257-266 Cevapları Meb Yayınları

4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü/sözcükleri yazınız.

1. Işığın bir saydam ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirmesine kırılma denir.
2. Çukur aynalar ışığı odaklayan tümsek aynalar ise ışığı dağıtan aynalardır.
3. Işık şiddetinin birimi candela
4. Saydam maddelerden yapılan prizmalara ışık prizması denir.
5. Işığın boşluktaki hızının herhangi bir saydam ortamdaki hızına oranına o ortamın kırılma indisi denir.
6. Kırılma açısını 90o yapan gelme açısına sınır açısı denir.
7. İnce kenarlı merceğin asal eksenine paralel gelen ışınların mercekte kırıldıktan sonra toplandığı yere merceğin odak noktası denir.
8. Teknolojide önemli bir yeri olan fiberoptik kablolarda bir uçtan giren ışık tam yansımalar yaparak diğer uçtan çıkar.
9. Küresel aynalarda odak mesafesi aynanın eğrilik yarıçapı yarısı kadardır.
10. Işık hem dalga hem de tanecik özelliği gösterir.
11. Aynalara gelen ışığın rengi yansıma şeklini etkilemez.
12. Bir ışık kaynağından bir yüzeye gelen ışık miktarına ışık akısı denir.
13. Birim yüzeye düşen ışık akısı miktarına aydınlanma şiddeti denir.
14. Boyanın ana renkleri cyan,magenta ve sarıdır.
15. Işığı hiç geçirmeyen maddelere opak madde denir.
16. Bir merceğin odak büyüklüğü yapıldığı maddenin cinsine bağlıdır.
17. Yansıma kanunlarına göre gelen ışın, yüzeyin normali ve yansıyan ışın aynı düzlemdedir.
18. Aynalar düz ve küresel olmak üzere ikiye ayrılır.

B) Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan alana yazınız.

19. Snell Yasası’na göre kırılma açısı, ışığın geldiği ortamın kırılma indisi ve ışığın geçtiği ortamın kırılma indisi ile birlikte hangi niceliğe bağlıdır?
Cevap: Gelme açısı

20. Çevreye atılan cam kırıklarının ve içerisinde su bulunan pet şişelerin yangına sebep olmaları bu cisimlerin hangi mercek çeşidi gibi davranmalarından kaynaklanır?
Cevap: İnce kenarlı mercek

21. Kesiti ikizkenar dik üçgen biçiminde camdan yapılmış prizmalara ne ad verilir?
Cevap: Tam yansımalı prizma

22. Kırmızı, yeşil ve mavi renkli ışınlar beyaz perde üzerindeki aynı noktaya düşürülürse hangi renk görülür?
Cevap: Beyaz

23. Evlerde kullanılan çanak antenlerin yapısı hangi ayna çeşidine benzer?
Cevap: Çukur ayna

24. Kırılma indisleri n ve n2 olan saydam ortamlardan, n ortamından bir K ışını şekildeki gibi gönderiliyor. Buna göre ışın hangi yolu izleyemez?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Cevap: A

25. Şekildeki aynanın odak noktası F, merkez noktası M’dir. Tümsek aynanın asal ekseni üzerinde bulunan düzlem ayna asal eksene diktir. KL cisminin düzlem aynadaki görüntüsü tümsek aynada nasıl bir görüntü oluşturur?
Cevap: B

26. Su ortamında bulunan kaynaktan çıkan bir K ışını yüzeyin normali ile i açısı yaparak yüzeye ulaşmakta ve şekildeki gibi sınırdan geçmektedir. Buna göre
I. Suyun yüksekliğinin artırılması
II. i açısının büyütülmesi
III. Su yerine kırılma indisi daha küçük olan bir sıvı kullanılması
işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa K ışını tam yansıma yapar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: B

27. Asal eksenleri çakışık küresel aynaların odak uzaklıkları f1 ve f2 dir. Aynaların arasında bulunan bir I ışınının izlediği yol verilmiştir. Buna göre aynalar arası uzaklık aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak ifade edilmiştir?
A) f1 + f2 B) f1 – f2 C) 2f2 – 2f1 D) 2f1 – 2f2 E) 2f1 + 2f2
Cevap: E

28. X ortamından yarım daire kesitli Y ortamının merkezine gönderilen K ışınının izlediği yol şekildeki gibidir. Buna göre
I. nX > nY
II. nY > nZ
III. nX = nY
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: B

29. İnce kenarlı merceğin asal ekseni üzerinde bulunan noktalar arası uzaklıklar eşittir.
I. P noktası merceğin odak noktalarından biridir.
II. Mercek, M noktasına yerleştirilen bir cisim için büyüteç olarak kullanılabilir.
III. K noktası merceğin 2F noktalarından biridir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: D

30. Sarı ışık ile K’nin, magenta ışık ile L’nin kesişmesinden beyaz ışık oluşmaktadır. Buna göre
I. K ışını mavi renklidir.
II. K ile L ışınının karışımından cyan rengi elde edilir.
III. L ışını kırmızı renklidir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: D

31. Göz, düzlem ayna ve yeterince uzun duvar şekildeki gibidir. Duvar Gözün duvar üzerinde gördüğü bölge için
I. Göz, X yönünde bir miktar hareket ederse gördüğü bölge artar.
II. Göz, Y yönünde bir miktar hareket ederse gördüğü bölgenin uzunluğu değişmez.
III. Göz, Z yönünde bir miktar hareket ederse gördüğü bölge azalır.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: E

32. Perde üzerinde oluşan aydınlanmanın artması için
I. Işık şiddetini artırmak
II. Işık kaynağını perdeye yaklaştırmak
III. Işık şiddetini azaltmak
İşlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: D

33. Şekilde birim kareler üzerinde verilen K ışınının bir tümsek aynada yansıması gösterilmiştir.
Buna göre düzlem aynaya gönderilen L ışını tümsek aynadan nasıl yansır?
Cevap: A

34. I. Fiber optik kablolarda veri iletimi
II. Sıcak bir asfaltın üzerinde su birikintisi varmış gibi görülmesi
III. Havuz tabanındaki ışık kaynağının su yüzeyinde belli bir bölgeyi aydınlatması
Yukarıdaki durumların hangilerinde ışığın tam yansıması olayı gözlenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

35. Kırılma indisi n olan ortamdan kırılma indisi n2 olan ortama i açısı ile gönderilen ışın şekildeki gibi r açısı ile kırılıyor. Buna göre r açısının daha küçük olması için
I. i küçültülmeli.
II. n küçültülmeli.
III. n2 büyütülmeli.
ifadelerinden hangileri tek başına yapılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: E

36. Aydınlanma şiddetinin birimi aşağıdakiler- den hangisidir?
A) Candela B) Lüks C) Lümen D) Weber E) Newton
Cevap: B

37.Aynaya bakan göz K, L, M ve N noktasal cisimlerinden hangilerinin görüntüsünü aynada görür?
A) Yalnız K B) Yalnız N C)K ve M D) K, M ve N E) L, M ve N
Cevap: A

38. Hava ortamından yarım daire kesiti cam ortamının merkezine şekildeki gibi bir K ışını gönderiliyor.
Buna göre ışın hangi yolları izleyemez?
A) 1 ve 2 B) 1, 2 ve 3 C) 2 ve 5 D) 3 ve 4 E) 1 ve 5
Cevap: C

39. Şekil-I, II ve III’te konumları verilen gözler K, L ve M cisimlerine bakıyor.
Buna göre hangi cisimler bulunduğu konumdan daha yakında görülür?
A) Yalnız K B) K ve L C) K ve M D) L ve M E) K, L ve
Cevap: A

40. Kırılma indisleri n^ n2 ve n3 olan ortamlarda bir K ışının izlediği yol şekildeki gibidir. K ışınının ortamlardaki ilerleme hızı sırası ile Buna göre d1, 92 ve 93 hızlarının büyüklükleri arasındaki ilişki nedir?
Cevap: B

41. Aşağıdaki ince kenarlı mercekler özdeş olup F noktası merceğin odağıdır. Noktalar arası uzaklıklar eşittir. Buna göre hangi seçenekte aynı renkli ışının izlediği yol yanlış çizilmiştir?
Cevap: E

42. Odak noktası F, merkez noktası M olan tümsek aynanın asal eksenine paralel bir K-L cismi yerleştirilmiştir. Buna göre cismin tümsek aynadaki görüntüsü aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
Cevap: A

43. Bir A cismine bakıldığında cisim kırmızı ışık altında kırmızı, sarı ışık altında sarı renkte görülmektedir. Buna göre A cismi
I. Yeşil ışık altında yeşil
II. Beyaz ışık altında sarı
III. Mavi ışık altında beyaz
Renklerinden hangilerinde görülebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III
Cevap: D

44. Kırılma indisleri arasındaki ilişki n2 > n1 olan ortamlardan n1 den bir I ışını şekildeki gibi gönderiliyor. Buna göre ışın ile ilgili
I. Normale yaklaşarak kırılır.
II. Tam yansıma yaparak geldiği ortama geri döner.
III. n2 ortamına geçtiğinde hızı artar.
İfadelerinden hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III
Cevap: A

45. Yarıçapları eşit küresel ışık kaynağı ile saydam olmayan küresel cisim bir perde önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Buna göre küresel ışık kaynağı ok yönünde bir miktar hareket ettirilirse
I. Perdede oluşan tam gölge alanı artar.
II. Perdede oluşan yarı gölge alanı artar.
III. Tam gölge alanı değişmez.
İfadelerinden hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: E

46. Hava ortamında bulunan cam prizmaya gönderilen beyaz ışığın kırılması şekildeki gibidir.
2 numaralı ışın yeşil renkte ise 1 ve 3 numaralı ışınların renkleri aşağıdakilerden hangileri olabilir?
Cevap: C

47. Aşağıdakilerin hangisinin yapısında mercek bulunmaz?
A) Gözlük
B) Fotoğraf makinesi
C) Televizyon kumandası
D) Teleskop
E) Mikroskop
Cevap: C

48. Tümsek aynada F noktası odak, M noktası merkez noktasıdır.
Buna göre asal eksene paralel gönderilen X ışını ile Y ve Z ışınlarının izlediği yollardan hangileri doğru gösterilmiştir?
A) Yalnız X B) Yalnız Y C) X ve Y D) Y ve Z E) X, Y ve Z
Cevap: E

49. Bir cisim üzerine ışık düştüğünde, yüzey kendi rengindeki ışık ışınlarını güçlü bir şekilde yansıtırken komşu renklerini zayıf yansıtır. Diğer renkteki ışınları soğurur. Göz, cismi baskın olarak yansıyan ışık ışınları renginde görür. Yüzeylerine ışık şiddetleri 20 cd olan kırmızı, yeşil ve mavi renkli ışık ışınları aynı anda düşürüldüğünde, X ve Y yüzeyleri tarafından soğurulan ışık ışınlarının şiddetlerini gösteren sütun grafikleri şekildeki gibidir.

a) Sütun grafiklerine göre X ve Y cisimlerinin renkleri nedir?
Cevap: X-kırmızı, Y-magenta

b ) Kırmızı ışığın bulunduğu bir ortamda X ve Y cisimleri ayırt edilebilir mi
Cevap: Hayır

50. Aynaya bakan bir gözlemci görüş alanındaki bir cismin görüntüsünü görememektedir. Bunun sebebini kısaca açıklayınız.
Cevap: Aynanın önünde saydam olmayan bir cisim varsa cismin hem kendisi hem de aynadaki görüntüsü diğer cisimlerin görülmesine engel olur.

51. X ortamından gönderilen bir K ışınının Y ve Z ortamlarında izlediği yol şekildeki gibidir. Ortamların kırılma indisleri sırası ile n_X, n_Y ve n_Z arasındaki büyüklük sıralaması nedir?
Cevap: n_Z > n_Y > n_X

52. Sarı filtre ile rengi bilinmeyen X ve Y filtrelerine şekildeki gibi beyaz ışık düşürülüyor.

L-M bölümü yeşil görüldüğüne göre X ve Y filtrelerinin rengi nedir?
Cevap: X-kırmızı, Y-yeşil

53. Bir cismin düzlem aynada oluşan görüntüsünün görülebilmesi için cisim yalnızca düzlem aynanın önüne mi yerleştirilmelidir?
Cevap: Hayır.

54. Çukur aynada bir A ışınının izlediği yol verilmiştir. Buna göre
I. K noktası aynanın odağıdır.
II. Aynanın eğrilik merkezi K-L arasındadır.
III. Çukur aynanın asal eksenine paralel gelen ışın yansıdıktan sonra T-K arasından asal ekseni kesecek şekilde gider.
İfadelerinden hangileri doğrudur ?
Cevap: I ve III

55. Düzlem ayna, noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan cisim perde önüne şekildeki gibi yerleştirilmişti. Buna göre
I. Perde üzerinde sadece tam gölge oluşur.
II. Perde üzerinde hem tam hem yarı gölge oluşur.
III. Işık kaynağı ok yönünde hareket ettirilirse perde üzerinde oluşan tam gölge alanı azalır, yarı gölge alanı artar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: II ve III

56. Cam prizmaya gönderilen yeşil renkli I ışını sınırda kırılarak yoluna devam etmektedir. Buna göre prizmaya yeşil ışın yerine kırmızı ve mor ışın gönderilirse hangi yolu izler?
Cevap: Kırmızı-1, Mor-2

57. Şekildeki düzenekte X ve Y bölgelerine mercek yerleştirilmiştir. I ışının izlediği yola göre X ve Y bölgelerindeki merceklerin cinsi nedir?
Cevap: X bölgesinde ince kenarlı, Y bölgesinde kalın kenarlı mercek vardır.

58. Bir cismin düzlem aynadaki görüntüsünün konumu gözlemcinin aynaya baktığı konuma göre değişir mi?
Cevap: Değişmez.

59. Denizaltı ve tank gibi araçlarda görülmeden çevreyi görmeye olanak sağlayan düzeneklere periskop denir.
Gözlemcinin kalemi görebilmesi için periskop içindeki numaralandırılmış bölgelere tam yansımalı prizmaları uygun şekilde yerleştiriniz.

60. Kalın kenarlı merceğin odak noktası F’dir. Buna göre asal eksen ile aynı açıyı yapacak şekilde gönderilen A ve B ışınları ile asal eksene paralel gelen C ışınının mercekte kırıldıktan sonra izlediği yolları çiziniz.

61. Bir I ışınının nX, nY ve nZ kırılma indisli ortamlarda izlediği yol şekildeki gibidir.
Buna göre bir ışın Şekil-I, II ve III’teki yollardan hangilerini izleyebilir ?
Cevap: I ve II

62. Işıkta yansıma ve kırılma olayları, su dalgalarında yansıma ve kırılma olaylarıyla ilişkilendirildiğinde çizimlerinden hangileri yanlış çizilmiştir?
Cevap: II ve III

63.Karanlık bir ortamda bulunan küresel bir ışık kaynağına K, L, M ve N noktalarından bakan gözlemcilerin küresel ışık kaynağını görme şekillerini ayrı ayrı çiziniz.

64. Tümsek aynalarda aynanın önünde odak kadar uzakta bulunan bir cismin görüntüsü odak ile tepe noktasının tam ortasında cismin boyunun yarısı kadardır. Aynanın önündeki bir cisim için bu durum dışında bir özel durum yoktur. Aynanın asal ekseni üzerindeki A, B ve C cisimlerinin görüntüleri için

I. A cisminin görüntüsü kesinlikle C’ dür.
II. B cisminin görüntüsü kesinlikle B’ dür.
III. C cisminin görüntüsü A’ olabilir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
Cevap: Yalnız III