10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 93-94 Cevapları Öğün Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Şairin şiirinde okura iletmek istediği duygu ve hayaller o şiirin temasını oluşturur. Şiirin teması; karamsarlık, yalnızlık, özlem, sevgi vb. olabilir. Buna göre siz de okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Baharın gelişi anlatılmaktadır.

2. Şiirdeki ahenk unsurlarından (ölçü, kafiye, redif, asonans, aliterasyon, nakarat, kelime ve kelime grubu tekrarı, ses akışı vb.) hangileri okuduğunuz metinde kullanılmıştır? Buna göre okuduğunuz şiirde ahengi sağlayan özellikleri/unsurları belirleyiniz.

a……..esneyu “nayu” redif; “s” redif
a……..osnayu
a……..kasnayu
b……..kükreşür

f…….erüşdi “di” redif “ş” yarım uyak
f…….akışdı
f……..örüşdi
b……..ügrişür

3. Şiirler nazım birimlerine, kafiyeleniş şekillerine, vezinlerine ve mısra sayılarına göre nazım şekillerine; işledikleri konulara ve ilgili oldukları alanlara göre de nazım türlerine ayrıldığına göre siz de okuduğunuz şiirin nazım biçimini ve nazım türünü tespit ediniz.
Cevap: Şiirin nazım biçimi pastoral şiirdir, nazım türü ise koşuktur. Doğanın anlatıldığı lirik bir şiirdir.

4. Şiirde konuşan, olayları yaşayan ve okur tarafından sesi duyulan, şairin ürettiği kurgusal kişilik “söyleyici” olarak adlandırıldığma göre siz de okuduğunuz şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi/varlık arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
Cevap: Şiirde okura seslenen anlatıcı şairin kendisidir. Şair burada şiiri okuyan herkese seslenmektedir.

5. Şiirde, şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları ve şiirin dönemin gerçekliğiyle ilişkisini belirleyiniz.
Cevap: Şiirde, şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurlara en güzel örnek şiirin dilidir. O dönemin dili şiirde kullanılmıştır.Günümüzde neredeyse hiç kullanmadığımız bir Türkçe görülmektedir.

6. Okuduğunuz şiirde, Sözlü Edebiyat Dönemi’nin yansımalarını değerlendiriniz.
Cevap: Şiir dikkatli incelendiğinde ait olduğu dönem olarak şunu diyebiliriz ki Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönemde, Türk toplumlarında ozan denen saz şairleri bulunurdu.

Sözlü edebiyatın genel özellikleri şunlardır:

Sözlü edebiyat döneminde kavmi özellikler görülür.
Sözlü ürünlerin ortaya çıkmasında dini törenler etkilidir.
Şiirler, sığır adı verilen av törenlerinde, yuğ adı verilen yas törenlerinde ve şölen adı verilen toplu ziyafetlerde söylenmiştir.
Bu dönemde ozan, baksı, kam denen kişilerce, müzik eşliğinde kopuz adı verilen sazla şiir söylenirdi.

7. Okuduğunuz şiirdeki açık ve örtük iletileri belirleyerek şiiri yorumlayınız.

Açık ileti: Baharın gelişiyle doğanın aldığı görünüm
Örtük ileti: Baharın insanı tazeleyişi

8. Bütün milletlerde olduğu gibi Türklerde de yazı kullanılmadan önce sözlü bir edebiyat vardı. Sözlü edebiyatta şiir önemli bir yer tutar. Buna göre siz de okuduğunuz koşuk tarzındaki şiirin tür özelliklerini metinden örnekler vererek belirtiniz.

Cevap: Koşuk türünün belli başlı özellikleri şunlardır:

Hece vezni ve yarım kafiye ile söylenen şiirlerdir.
Kopuz eşliğinde söylenir.
Yiğitlik, aşk, tabiat konularını işler.
Nazım birimi dörtlüktür.
Bu şiirlerde düz kafiye kullanılır: aaaa, bbba, ccca. (aaab cccb dddb)
Bu şiirlerin İslâm sonrası halk edebiyatındaki adı koşma’dır.

9. Eski Türklerde birlik ve beraberliği sağlamak çok önemlidir. Şölenlerde, toylarda, üstünlükle biten savaş sonlarında halkı heyecana getirmek için okunan şiirlerin bu birlik ve beraberliğe etkisi nedir? Belirtiniz.
Cevap: “Sığır” adı verilen dinsel sürgün avları ile “şölen ya da toy” denilen dinsel ziyafetlerde söylenen şiirlerden birçoğu koşuklardır. Bu tür törenlerde söylenen şiirler hem insanları daha sıkı ilişkiler içine sokuyor hem de halkın heyecanına derman tercüman oluyor.

Okuduğunuz Koşuk’u Ahmet Hamdi Tanpınar’ın aşağıdaki şiiri ile tabloda verilen ölçütlere göre karşılaştırınız.