10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 70-71-72-73-74 Cevapları Meb Yayınları

2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

1-5. soruları aşağıdaki halk hikâyesine göre cevaplayınız.

1. Metnin kişi, yer ve zaman öğelerini belirleyerek aşağıdaki ilgili alanlara yazınız.

Kişiler: Kirman Şah, Mahbup Hanım, Üç Derviş
Yer: Bilinmeyen bir masal ülkesi
Zaman: Bilinmeyen bir zaman dilimi

2. Metnin dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin halk anlatılarında sıkça rastladığımız sade basit ve yer yer dini semboller, inançlar, duaların da yer aldığı bir dildir. Anlatım masalsıdır. Bu özelliği dolayısı ile okurların da daha çok ilgisini çeker.

3. Metinde günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları belirleyiniz.
Cevap: İnceltme işaretinin ve tamlamaların kullanıldığı yerlerde konuşma çizgisinin olduğu yerler günümüzde kullanılmamaktadır.

4. Metnin ilk paragrafındaki noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
Cevap: Biten cümlelerin sonuna nokta konulmuştur. Soru anlamı olan cümlelerin sonuna soru işareti konulmuştur. Benzer görevdeki kelimeleri ayırmak için virgül kullanılmıştır.

5. Aşağıdaki metinde fiilimsileri bularak bunların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: içeceğin: sıfat-fiil, gelirken: zarf-fiil , yanmaya: isim-fiil

— Yavrum, içeceğin bu bade de, Herat Şahı’nın kızı Mahperî’nin aşkınadır.
Badeyi sunduktan sonra Kirman’ın bütün azaları “Mahperî” diye dile gelirken Kirman:
— Aman Derviş Baba! Bu nasıl aşk badesidir ki, bütün cismim yanmaya başladı? dedi.

6. Bu büyük adamın yırtılmış yakasını düzelterek, çamurlar içindeki fesini giyerek, Aksaray’da karanlık sokaktaki ilim yuvası olan evine, o perişan hâliyle girdiğini görmek gerçekten pek dokunaklıydı. Bu büyük adamın kırgın hâlinden gelen dehşetle, kapısını kapayıp da kaybolduğu zaman dedim ki: Şairlerin, bilginlerin en büyük eserleri ümitsizlik ve öfke durumlarında yazdıklarıdır. Bu parçada geçen altı çizili fiilimsiler, türüne göre ikişerli eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: C

7. Dinî aşk hikâyelerimizin ilk örnekleri de 13. yüzyılda yazılmıştır. Ali adlı şairin 630 / 1233’te hece vezniyle ve dörtlüklerle yazdığı Yusuf Kıssası’ndan sonra -‘nın Yusuf u Zeliha – İslâmî edebiyatın en eski aşk hikâyesidir. Hasibe Mazıoğlu, Divan Edebiyatında Hikâye Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) Mevlana-mesnevisi
B) Taşlıcalı Yahya-kasidesi
C) Şeyyad Hamza-mesnevisi
D) Âşık Paşa-kasidesi
E) Ahmedi-mesnevisi
Cevap: C

8. Genç Kalemler hareketi, Ömer Seyfettin’in önderliğinde, 1911 Nisan’ında edebî çevreye sesini duyururken şu ilkeyi benimsiyordu: “Dilde ve edebiyatta millî benliğe dönüş”. Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’in ortak görüşünden kaynaklanan bu hareket, başlarda “Yeni Lisan” (dilde sadeleşme) hareketi olarak ortaya çıkmıştı. Sonra edebiyatı da içine aldı. Çünkü edebiyatın, temel malzemesinin dil olduğu gerçeği de gözden uzak tutulmamıştı. Böylece halka yönelen, halk zevkini ve Türk kültürünü verecek olan millî bir edebiyat anlayışı ileriye sürüldü. Yapılan uzun tartışmalar ile hareketi savunan gençlerin inandıkları dava üzerinde ısrarla durmaları ve bu anlayışla edebî eserler kaleme almaları, o dönemin edebiyat çevresinde büyük yankılar uyandırdı, geniş bir taraftar kitlesini oluşturdu. Üstelik başlarda harekete karşı olanlar bile sonradan bu görüşleri benimsemekten geri kalmadı. Böylelikle Genç Kalemler hareketi, edebiyatımızda yeni bir dönemin, Millî Edebiyat Dönemi’nin açılmasına hizmet ediyordu. İsmail Parlatır, Genç Kalemler Hareketi İçinde Ömer Seyfettin Bu parçada Genç Kalemler hareketi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Hareketin temel ilkesine
B) Ömer Seyfettin önderliğinde oluştuğuna
C) Dilde sadeleşme hareketi olarak başladığına
D) Millî Edebiyat Dönemi’ni başlattığına
E) Yalnız dilde görülen bir hareket olduğuna
Cevap: E

9. — Vah vah vah ( ) Pek teessüf ettim ( ) Allah sabırlar versin ( ) Elden ne gelir efendim ( ) Ben yokuşun alt başından doğru gelir iken kapınızdan bir efendi çıkıyor idi ( ) Ahmet Mithat Efendi, Letaif-i Rivayat, Hazırlayanlar: Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın Bu parçada yay ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A) (!) (,) (.) (…) (.) B) (.) (,) (…) (:) (.)
C) (!) (.) (:) (?) (.) D) (…) (;) (,) (?) (.)
E) (!) (.) (!) (?)
Cevap: E

10. “Beyitleri aa ba ca şeklinde kafiyeli olan, aruz vezninin kısa kalıpları ile yazılan divan edebiyatı nazım şekline mesnevi denir.” cümlesindeki bilgi yanlışı aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?

A) “nazım şekline” yerine “nazım türüne” ifadesi getirilerek
B) “beyitleri” yerine “bentleri” ifadesi getirilerek
C) “aruz vezninin” yerine “hece vezninin” ifadesi getirilerek
D) “aa ba ca” yerine “aa bb cc” ifadesi getirilerek
E) “divan edebiyatı” yerine “halk edebiyatı” ifadesi getirilerek
Cevap: D

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi kullanılmamıştır?

A) Gözünü dikerek Pay Püre Bey’in yüzüne baktı.
B) Soğuk sıcak, yağmur çamur demeden çalışıp çabalamıştı.
C) Kıyafet ilminin önemi inkâr olunamaz.
D) Bir tanesini açmaya çalıştım.
E) Öyle anlatılmaz bir heyecan duyuyorum ki…
Cevap: C

12. —- öncülerinden olan Ömer Seyfettin’in eserlerinin çıkış noktalarını teşkil eden sacayağından birisi olan halk edebiyatının önemi, onun sanat anlayışı ve yetişme tarzıyla yakından ilgilidir. Bunun seyrini onun çocukluğundan itibaren izleyebilmekteyiz. Bir yazısında şöyle diyor: “Ben her şeyi annemden öğrendim. Annem beni millî bir vecd içinde büyüttü. Şiirimde duyduğum lirizmin menbaı, ondan aldığım millî terbiyenin heyecanıdır. Şiirlerimi, hikâyelerimi, trajedilerimi evvelâ masal halinde ondan işittim. Onun halktan olan ruhu bana halk sevgisini, halk aşkını nefhetti. Bundan dolayıdır ki, kafiyelerim halkın tabirleri, musikim halkın dilindeki âhenktir…” Hasan Avni Yüksel, Ömer Seyfettin ve Bir Halk Hikâyesi Üzerine
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Millî Edebiyat’ın
B) Tanzimat Dönemi edebiyatının
C) Servetifünun edebiyatının
D) Fecriati edebiyatının
E) Halk edebiyatının
Cevap: A

13. Ahmet; (I) Müsameretname, (II) Letaif-i Rivayat, (III) Bahar ve Kelebekler, (IV) Sergüzeşt, (V) Hayra- bad adlı eserleri okuduğunu belirtmiştir. Ahmet’in okuduğunu belirttiği yukarıdaki eserlerden hangisi Sami Paşazade Sezai’ye aittir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: D

14. Aşağıda verilen tamlayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

Dede Korkut Hikâyeleri, XV. yüzyılda yazıya geçirilmiştir. (D)
Mesnevilerde her beyit kendi içinde uyaklıdır.
Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayat adlı eseri Batılı anlamda ilk hikâye örneklerindendir. (D)
1. Çıkış