10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 114-115 Cevapları Öğün Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz şiirden alınmış aşağıdaki dizelerde geçen altı çizili kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahmininizi kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

Dost senin yüzünden özge
Ben kıble-i cân bilmezem
Pîrün hüsnini severem
Bir gayrı îmân bilmezem

senin yüzünden özge: senin yüzünden başka
kıble-i can: yön, , yönelinen insan
gayrı: bundan böyle, artık

2. Şiirde daha çok duygu ve hayaller işlenir; bir şiirde yoğun olarak işlenen duygular ve hayaller şiirin temasını oluşturur. Buna göre okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: “Pir”e ve Hz. Muhammet’e (s.a.v.) övgü

3. Ahenk unsurlarına dikkat edilerek oluşturulan bir şiir, okuyucuya bir müzik parçası dinliyormuş gibi gelebilir. Buna göre okuduğunuz şiirde ahengi sağlayan unsurları belirleyiniz.
Cevap: Kafiye, redif, hece ölçüsü, aliterasyon ve asonans vb.

4. Okuduğunuz şiirin nazım biçimini ve nazım türünü tespit ediniz.
Cevap: Nazım türü: Nefes

5. Okuduğunuz şiirdeki edebî sanatları belirleyerek bunların anlama katkısını değerlendiriniz.

“Sofi-i münkir nedendür/Hüsne münkir geçindiği” dizelerinde istifham (soru sorma sanatı) vardır.
“İnsan-ı kamil dirler ki Mustafa’dır, Murtaza’dır” dizelerinde telmih (hatırlatma) sanatı vardır.

6. Okuduğunuz şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi/varlık arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
Cevap: Şiirdeki söyleyici, pirine övgülerde bulunan ve ona hitap eden bir mutasavvıftır. Ayrıca Hz. Muhammet (S.A.V) ve Hz. Ali’yi öven ve onlardan başka insan-ı kamil tanımadığını belirten; insanı Hak yolundan döndüren iki yüzlü sofuları da eleştiren bir mutasavvıftır.

7. Okuduğunuz şiirde, şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları bularak şiirdeki millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi ve tarihî öğeleri belirleyiniz.
Cevap: Şiirde yazıldığı dönemin dini-tasavvufi anlayışının yansımaları vardır. Tasavvufi şiir geleneğinin en önemli temsilcilerinden olan Kaygusuz Abdal bu nefesinde pirine, Hz. Muhammet’e (SAV) ve Hz. Ali’ye (R.A) övgülerde bulunuyor. Ayrıca insanı Hak yolundan döndüren iki yüzlü sofulara karşı eleştiri de söz konusudur.

8. Okuduğunuz şiirin bağlı olduğu edebî dönemi, geleneği, şiirde görülen edebî, felsefi ve estetik anlayışı da dikkate alarak edebiyat, sanat ve fikir anlayışlarının şiire yansımalarını değerlendiriniz.

debi dönem: Dini-tasavvufi halk edebiyatı

Gelenek: Tasavvuf geleneği
Nefes’te sade, samimi, nükteli, akıcı bir dil kullanılmıştır. Tasavvuf felsefesine sahip şiirde ince bir eleştirel üslup da görülmektedir.

9. Bir şiiri doğru yorumlayabilmemiz için şairin hayatını, edebî kişiliğini iyi bilmemiz ve şiir üzerinde doğru düşünebilmemiz gerekir. Bu hatırlatmadan hareketle okuduğunuz şiirdeki iletileri belirleyerek şiiri yorumlayınız.

1. Hz. Muhammet (s.a.v.) ve Hz. Ali (r.a.) iki en büyük insan-ı kâmildir.
2. Hak yolunda ilerleyen insanı yolundan döndüren en büyük şeytan, iki yüzlü sofulardır.

10. Okuduğunuz şiirin bağlı olduğu edebî dönem ve geleneği dikkate alarak okuduğunuz şiirden ve şairin biyografisinden hareketle şair ile şiir arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Tasavvufi şiir geleneğinin en önemli temsilcilerin biri olan Kaygusuz Abdal’ın bu nefesi onun kişiliğini yansıtıyor.

11. Dost, karşılıksız seven, iyi gününde kötü gününde yanında olan, seninle ilgili her şeyi bilen, sana bir şey olduğunda acını kendisinde hissedendir. Buna göre dost olmak, sadece birlikte vakit geçirmek mi, gün içinde saatlerce konuşmak mıdır? Nedenleriyle belirtiniz.
Cevap: Dost olmak sadece birlikte vakit geçirmek değil dost dediğin kişinin iyi-kötü her anında yanında olmak demektir.

Okuduğunuz şiirdeki duygular, düşünceler arasındaki tutarlılığı ve konu akışındaki uyumu değerlendirerek aşağıya yazınız.
Cevap: Şair, sahip olduğu tasavvufi anlayışına göre duygu ve düşüncelerini şiirin bütününde tutarlı bir şekilde akışa uygun olarak ifade etmiştir.