10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 146-147-148-149-150 Cevapları Meb Yayınları

1. Ünite 4.Bölüm Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü/sözcükleri yazınız.

1. Dünyanın pek çok bölgesinde yayılış gösteren bitki toplulukları kozmopolit bitkilerdir.
2. Ağaçların bir araya gelerek oluşturduğu topluluklara orman adı verilir.
3. Makilerin tahrip edildiği alanlarda garig adı verilen bitki toplulukları yayılış gösterir.
4. Günümüzde yeryüzünün en geniş sedir ormanları, Türkiye’de Toros Dağları’ndadır.
5. İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile sararıp kuruyan ot topluluğuna step adı verilir.

B) Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını boş bırakılan alana yazınız.

6. Aşağıdaki haritada yeryüzündeki tundra bitki örtüsünün dağılış alanları gösterilmiştir. Sizce tundra bitki örtüsünün yalnızca Kuzey Yarım Küre de görülmesinin nedenleri neler olabilir?
Cevap: Tundra bitki örtüsü, düşük sıcaklıklar ve kısa büyüme sezonları nedeniyle Kuzey Yarım Küre’de yer alır. Kuzey kutbuna yakınlık ve bu bölgedeki soğuk iklim koşulları, tundra bitki örtüsünün bu bölgelerde yayılış göstermesine neden olmaktadır.

7. Yeryüzünde dağılış gösteren bitki türlerinin sıcaklık ve nem isteği birbirinden farklıdır. Bu nedenle bitki türleri, yeryüzünde kendine uygun klimaks koşullarına sahip alanlarda yayılış gösterir. Sizce yeryüzündeki ağaç topluluklarının dağılışı ve iklim koşulları arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Yeryüzündeki ağaç topluluklarının dağılışı, genellikle iklim koşullarına bağlıdır. Özellikle sıcaklık ve yağış miktarı, ağaç türlerinin hangi bölgelerde yayılış göstereceğini doğrudan etkiler.

8. Türkiye’de, dağların kıyıya paralel uzandığı alanlarda, çeşitli faktörlerin etkisiyle kıyı ile iç kesimler arasında doğal bitki örtüsü farklılık gösterir. Sizce bu durumun ortaya çıkmasında etkili olan faktörler nelerdir?
Cevap: Türkiye’de dağların kıyıya paralel uzanması, denizden gelen nemli hava kütlelerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu durum, kıyı kesimlerinde nemli ve iç kesimlerde daha kuru bir iklimin oluşmasına neden olur.

9. Aşağıda, bazı bitkilere ait görseller verilmiştir.

Görsellerdeki bitki türleri ile ilgili aşağıda verilen soruları cevaplayınız.

a) Ağaçların özelliklerinde farklılıkların görülmesinde etkili olan faktörler nelerdir?
Cevap: Ağaçların özelliklerindeki farklılıklar, toprak türü, iklim koşulları, yükseklik, nem oranı ve rüzgar gibi çevresel faktörlere bağlı olarak oluşabilir.

b) Sarıçam, kızılçam ve karaçam ağaçlarının aynı alanda yetişebilmesi mümkün müdür? Açıklayınız.
Cevap: Sarıçam, kızılçam ve karaçam aynı alanda yetişebilir; ancak toprak özellikleri, su erişimliliği ve iklim koşulları bu ağaç türlerinin bölgedeki yayılımını etkileyebilir.

c) Türkiye’de karaçam ağaçlarının daha çok iç kesimlerde görülmesinin nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Türkiye’de karaçam ağaçları daha çok iç kesimlerde görülür çünkü bu bölgelerdeki iklim koşulları ve toprak yapısı karaçama daha uygundur.

C) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

10. Ağaçların bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa orman denir. Dünya yüzeyinde ormanlar, özelliklerine göre çeşitli bölgeler oluşturmuştur. Buna göre haritada numaralanmış taralı alanlardan hangileri Ekvatoral yağmur ormanları bölgesinde yer alır?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B

11. Aşağıdaki haritada bazı taralı alanlar gösterilmiştir. Haritadaki taralı alanların iklim özelliği düşünüldüğünde bu alanlarda aşağıdaki bitki topluluklarından hangisinin yayılış göstermesi beklenir?

A) Tundra B) Çayır C) Step D) Çöl bitkisi E) Savan
Cevap: A

12. Çalı grubunda yer alan bitkiler daha çok ormanların tahrip edildiği alanlarda yayılış gösterir. Örneğin makiler, Akdeniz iklim bölgesindeki kızılçam ormanlarının tahrip edildiği alanlarda yayılış gösterir. Buna göre aşağıdaki ülkelerin hangisinin sınırları içerisinde maki bitki örtüsünün yayılış göstermesi beklenemez?

A) ABD B) Türkiye C) Şili D) İspanya E) Almanya
Cevap: E

13. Doğal bitki örtülerinin her birinin nem ve yağış isteği birbirinden farklıdır. Nemliliğin ve yağış miktarının az olduğu alanlarda kurakçıl otsu bitkiler yayılış gösterir. Buna göre haritadaki numaralanmış alanların nemlilik ve yağış durumu düşünüldüğünde hangilerinde kurakçıl otsu bitkilerin yayılış göstermesi beklenir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap: D

14. Kışı uzun ve soğuk geçen sert karasal iklim bölgesinin bitki topluluğudur. Boreal ormanları olarak da bilinen bitki topluluğuna…ormanları denir.
Yukarıdaki metinde boş bırakılan alana;
I. Tayga,
II. Muson,
III. Ekvatoral yağmur
orman türlerinden hangileri yazılmalıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

15. Yukarıdaki dünya haritasında dağılışı verilen iklim tipinin doğal bitki örtüsü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Step B) Savan C) Maki D) Garig E) Çöl bitkileri
Cevap: B

Endemik bitkiler yeryüzünün çok dar bir bölgesinde doğal olarak yetişen bitkilerdir. Yayılış alanları bir dağ, bir ada, bir yarımada, dağlar arasındaki derin bir vadi veya çukurlar olabilir. Bu tür alanlar çevresinden daha farklı iklim özellikleri (mikroklima alanı) gösterir ve bitkilerin yayılışını zorlaştırır. Böylece endemik türlerin ortaya çıkmasını sağlar. Türkiye’nin engebeli yer şekillerine sahip olması, birçok mikroklima alanı oluşmasını sağlamıştır. Bu nedenle Türkiye’de endemik bitkiler oldukça fazladır. Türkiye’deki tespit edilmiş 12.000 civarındaki bitki türünün yaklaşık 3.800’ü endemik türlerden oluşur.

Endemik türlerin büyük çoğunluğu otsu ve çiçekli bitkilerdir. Örneğin İtecik lalesi (Uşak), sarı meyan (Konya), ters lale (Van) bunlardan sadece birkaçıdır. Bunun yanında Türkiye’de endemik ağaç türleri de vardır. Köyceğiz gölü çevresindeki sığla (günlük) ağac, Batı Toroslar’da Davraz ve Dedegöl dağlarındaki kasnak meşesi, Teke Yarımadası ve Datça Yarımadası’ndaki Datça hurması, Zonguldak Yenice’deki Istranca meşesi, Kazdağı’ndaki Kazdağı köknarı, Kastamonu ve Yozgat yöresindeki İspir meşesi Türkiye’deki başlıca endemik ağaçlardır.

(16. ve 17. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayınız.)

16. Yukarıdaki metne göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Türkiye’de çok sayıda mikro iklim alanı vardır.
B) Türkiye’de 12.000 endemik bitki türü tespit edilmiştir.
C) Türkiye endemik tür çeşitliliği açısından zengin bir ülkedir.
D) Türkiye’de endemik türler mikroklima alanlarında yayılış gösterir.
E) Türkiye’deki endemik bitki türlerinin çoğu otsu ve çiçekli bitkiler şeklindedir.
Cevap: B

17. Aşağıdaki bitkilerden hangisi Türkiye’de görülen endemik türler arasında yer almaz?

A) İtecik lalesi B) Üzerlik otu C) Sığla ağacı
D) İspir meşesi E) Kasnak meşesi
Cevap: B

18. Akdeniz iklim bölgesindeki Nur Dağları relikt bitki açısından oldukça zengin bir alandır.
I. Kızılçam
II. Sığla ağacı
III. Dişbudak
IV. Akçaağaç
Türkiye’de bulunan relikt bitkilerden hangileri Nur Dağları’nın bulunduğu alanda yayılış gösterir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap: E

19. Sıcaklık, genel olarak Ekvator’dan kutuplara gidildikçe enlem etkisine bağlı olarak azalır. Bu durum ağaç topluluklarının Ekvator’dan kutuplara gidildikçe (geniş, karışık ve iğne yapraklı) kuşaklar oluşturmasına neden olur. Haritada verilen numaralanmış alanların hangilerinde ağaç topluluklarının geniş yapraklı ağaçlardan oluşması beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III
Cevap: C

20. Aşağıda Türkiye’nin Akdeniz kıyısından bir profil verilmiştir.
Verilen profildeki yamaçlarda bitki türlerinin farklılık göstermesinde;
I. yağış miktarı,
II. nemlilik,
III. sıcaklık
faktörlerinden hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

Performans Çalışması

Seçilebilecek Konular

1. Türkiye’deki su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için bireylere düşen sorumluluklar nelerdir?
2. Türkiye’de gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir ülke bırakabilmek için toprakların korunmasında bireylere düşen sorumluluklar nelerdir?
3. Türkiye’deki toprak zenginliğinin gelecek nesillere aktarılmasında vatanseverliğin önemi nedir?
4. Türkiye’deki endemik ve relikt bitkilerin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasıyla vatan sevgisi arasında nasıl bir bağ vardır?

SÜRE: BİR HAFTA

İŞ BİRLİKLİ (KUBAŞIK) ÖĞRENME YÖNTEMİ UYGULAMA ADIMLARI

1. Sınıfın durumuna göre dört ya da altı kişilik gruplar oluşturunuz.
2. Gruplardan birer sözcü seçiniz.
3. Sınıfta grupların sunum yapacağı tarihi belirleyiniz.
4. Bir hafta içinde seçmeyi düşündüğünüz konularla ilgili gerekli araştırmaları yapıp grup içinde tartışarak (neden bu konuyu seçtiğinizi, hazırlayacağınız çalışma sonunda hangi sonuçlara ulaşmak istediğinizi) nihai kararınızı öğretmeninize bildiriniz.
5. Konuyla ilgili detaylı araştırma için kaynaklarınızı belirleyiniz (genel ağ, tv, radyo programı, yazılı ve görsel materyaller…).
6. Bir önceki basamakta ulaştığınız kaynaklardan elde ettiğiniz bilgilerden faydalanarak bir rapor oluşturunuz (7-15 sayfa arasında).
7. Oluşturduğunuz metinde aşağıdaki kriterlerin bulunmasına dikkat ediniz.
I. Çalışmanın adı (1-15 sözcük arası)
II. Çalışmanın konusu (net ve açık bir biçimde)
III. Çalışmanın problemi ve ele alınan konunun ne olduğunun açıklanması
IV. Geliştirme süreci (Toplanan bilgilerden yola çıkılarak konunun detaylı açıklanması)
V. Sonuç ve öneriler
VI. Kaynakça

8. Raporunuzu resim, gazete haberleri, kendi çizimleriniz, tablo, grafik ve istatistiklerle destekleyerek poster hâline dönüştürünüz.
9. Sınıfta sunumlar yapılmadan önce grup sayısı kadar köşe oluşturunuz. Her köşeye her grubun çözüm önerilerini içeren bir afiş ve afişin altına “Katılıyorum, çünkü…”, “Katılmıyorum, çünkü…” yazan kartonlar asınız.
10. Çalışmalarınızı belirlenen tarihte ve size ayrılan süre içinde sınıfta sununuz.
11. Sunum sonunda grupların çapraz bir şekilde birbirlerine soru sormasını ve cevaplamasını sağlayınız (Yanıt verecek ekip 1 dk. boyunca kendi arasında sorunun cevabına ve kimin yanıtlayacağına karar verir).
12. Çalışmanın sonunda her öğrencinin her grubun köşesine giderek çözüm önerisinin altındaki kartonlardan kendisine uygun “Katılıyorum, çünkü…”, “Katılmıyorum, çünkü…” olana görüşlerini yazmasını sağlayın ız.
13. Raporlarınızı öğretmeninize teslim ediniz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

I. Grup raporu
II. Konuya hakimiyet
III. Diksiyon ve sunum becerileri
IV. Ekip çalışmasına uyum
V. Liderlik becerileri
50 puan 15 puan 15 puan 10 puan 10 puan

Çalışmanın Adı:

Türkiye’nin Endemik Bitkileri: Vatan Sevgisinin Doğal Mirası

Çalışmanın Konusu:

Türkiye’de bulunan endemik ve relikt bitkilerin korunmasının önemi ve bu korumanın vatanseverlikle olan bağlantısı.

Çalışmanın Problemi:

Türkiye’nin zengin bitki çeşitliliğine rağmen, endemik ve relikt bitkilerin yok olma tehdidi altında olması.

Geliştirme Süreci:

• Endemik ve Relikt Bitkilerin Tanımı: Endemik ve relikt bitkilerin ne olduklarını tanımlayarak başlayalım. Endemik bitkiler, sadece belirli bir coğrafi alanda doğal olarak bulunan bitkilerdir. Relikt bitkiler ise tarihsel dönemlerden günümüze kadar hayatta kalan ve genellikle dar bir alanda bulunan eski bitkilerdir.
• Türkiye’nin Endemik ve Relikt Bitki Zenginliği: Türkiye, bitki çeşitliliği açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Türkiye’nin farklı bölgelerinde yetişen endemik ve relikt bitkilerin bir listesini sunalım.
• Koruma Önemini Vatan Sevgisiyle Bağlama: Türkiye’nin bu eşsiz doğal mirasını korumak, vatanımıza olan sevgimizi göstermenin bir yolu olarak değerlendirilebilir. Gelecek nesillere daha yeşil bir Türkiye bırakmak, onlara daha yaşanılabilir bir ülke bırakma arzumuzun bir göstergesidir.

Sonuç ve Öneriler:

Endemik ve relikt bitkiler, Türkiye’nin doğal ve kültürel mirasının bir parçasıdır. Bu bitkileri korumak, vatanımıza olan bağlılığımızı ve sevgimizi gösterir. Bireyler olarak, bu değerli bitkileri tanıtmak, korumak ve sürdürülebilir bir şekilde kullanmak için adımlar atmamız gerekmektedir.