10. Sınıf Biyoloji Kitabı Sayfa 69-70-71-72-73-74-75-76-77-78 Cevapları Meb Yayınları

1. Ünite Ölçme ve Değerlendırme Soruları

A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Hayvan hücrelerinde sitoplazma bölünmesi sırasında Boğumlanma olayı gerçekleşir.
2. Telofaz kromozomların kromatin iplik hâline dönüştüğü, çekirdek zarı ve endoplazmik retikulumun yeniden oluştuğu mitoz evresidir.
3. Kromozomların ekvatoral düzlemde dizildiği mitoz evresi Metafazdır.
4. Hücrenin bölünmeye hazırlandığı evre İnterfaz olarak adlandırılır.
5. Komozomların uzunluklarına, sentromer yerlerine ve bantlaşma özelliklerine göre sınıflandırılıp dizilmesine Karyotip denir.
6. Mitozun profazında kromozomlar, iki kromatitli yapıdadır ve kromatitler Sentromer ile birbirine tutunur.
7. Kromozomların sentromer bölgelerinde her bir kromatit için Kinetokor adı verilen protein vardır.
8. Gelişmiş bitki hücrelerinde Sentrozom yoktur. Bu nedenle iğ ipliklerinin oluşumu mikrotübül organize edici merkez tarafından oluşturulur.
9. Eşeysiz üreme sonucu kalıtsal Çeşitlilik ortaya çıkmaz.
10. Ana canlının vücudunda meydana gelen çıkıntıdan yeni canlının oluşmasına Tomurcuklanma ile üreme denir.
11. Bitkilerde kök, gövde, dal ve yaprak gibi kısımlar aracılığıyla gerçekleşen üreme şekli Vejetatif üreme olarak tanımlanmaktadır.
12. Eşeysiz üreme, hem canlıların sahip oldukları özelliklerin korunması hem de neslin devamının sağlanmasında etkili bir üreme şeklidir.
13. Döllenmemiş yumurtanın gelişerek yeni bir birey oluşturması olayına Partenogenez denir.
14. Eşeyli üreyen canlılarda Mayoz ve döllenme, olayları sayesinde türün kromozom sayısı sabit kalır.

B) Aşağıda I. sütunda numaralar ile verilen ifadeleri, II. sütundaki harf ile verilen ifadelerle eşleştiriniz. Eşleştirdiğiniz harfleri I. sütundaki parantezin içine yazınız.

Cevap: 1- g 2- e 3- ç 4- a 5- f 6- d 7- c 8- b 9- h 10- ğ 11- ı 12- j

1. (g) Ayrık otu ve zencefil gibi bitkilerde görülen eşeysiz üreme tipidir. (g) Rizomla üreme
2. (e) DNA’nın kendini eşlediği evredir. (e) İnterfaz
3. (ç) Bitkilerde gerçekleşen eşeysiz üreme olayının genel adıdır. (ç) Vejetatif üreme
4. ( a) Kromozomların en net görüldüğü evredir. (a) Metafaz
5. (f) Bir hücreli canlılardan paramesyumda görülen eşeysiz üreme çeşididir. (f) Bölünerek üreme
6. (d) Kromatin ipliklerin kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüştüğü evredir (d) Profaz
7. (c) Bazı canlıların kopan ya da eksilen kısımlarının onarılması olayıdır. (c) Rejenerasyon
8. (b) Bitkilerde sitoplazma bölünmesi sırasında oluşturulan yapıdır. (b) Hücre plağı
9. (h) Hücre sayısını artıran ancak kromozom sayısını değiştirmeyen bölünme çeşididir. (h) Mitoz
10. (ğ) Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına çekildiği evredir. (ğ) Anafaz
11. (ı) Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesi olayıdır. (ı) Döllenme
12. (j) Tetrat ve krossing over olaylarının görüldüğü evredir. (j) Profaz I

C) Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını boş bırakılan alana yazınız.

16. Mitozda kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılmasının sonuçları nelerdir?
Cevap: Kromozom sayısının değişmemesi ve kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkmaması.

17. Yukarıdaki grafikte diploit bir hücrenin mitozundaki DNA miktarının değişimi gösterilmektedir. Sizler de grafikteki sayısal verilere dayanarak bu hücrenin mayozu sırasında DNA miktarındaki değişimi gösteren bir grafiği aşağıdaki boşluğa çiziniz.

18. Bahçecilikte bitkileri tohumdan üretmek yerine aşılama, çelikleme gibi yöntemlerin tercih edilmesinin sebepleri nelerdir?
Cevap: Hızlı üretim, verimli türlerin değişikliğe uğramadan çoğaltılması, 19. Kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkarır, 20. Homolog kromozomların bağımsız dağılımı, krossing over ve rastgele döllenme.

19. Profaz I’de gerçekleşen krossing over olayının önemini açıklayınız.
Cevap: Kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkarır.

20. Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliğe neden olan olaylar nelerdir?
Cevap: Homolog kromozomların bağımsız dağılımı, krossing over ve rastgele döllenme.

21. 2n = 6 kromozomlu bir hücrede mitozun metafazıyla mayozun metafaz I’inin şeklini aşağıdaki boşluğa çizerek karşılaştırınız.
Cevap: 2n = 6 kromozomlu bir hücrenin mitoz metafazı ve mayoz metafaz I’inin şekil çizilerek karşılaştırılması.

22. Eşeyli üreyen canlılarda tür içi kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını sağlayan olaylar nelerdir?
Cevap: Mayoz bölünme ve döllenme

23-25. soruları aşağıda verilen metne göre cevaplandırınız.

KÖK HÜCREDEN ÜREME HÜCRESİ ELDE ETME

Fare embriyosundan alınan kök hücreleri sperm üreten hücrelere dönüştürülüp bu hücreler farelerin testislerine nakledilmiş. Farelerin ürettiği spermler dişi farelerin yumurtalarına enjekte edilerek dişi farelerin rahmine yerleştirilmiş. Sonuçta yapay spermlerden hamile kalan dişi fareler sağlıklı yavrular dünyaya getirmiş. Bu yavruların büyüdüklerinde normal üreme yeteneğine sahip olduğu görülmüş. Yapılan çalışmalarda fare embriyosundan alınan kök hücreler, çeşitli kimyasal maddelerle uyarılarak olgunlaşmamış sperm hücreleri üretilmiştir. Daha sonra da bu hücreler hormonlara maruz bırakılmıştır. Laboratuvar çalışmaları ile bu hücrelerin doğru kromozom ve DNA içeriğine sahip olmaları sağlanmıştır.

Yukarıda anlatılan bilimsel çalışmada gelecekte insanlardan alınan deri ya da kemik iliğinden alınan hücrelerle sperm yapılabileceği belirtilmektedir. Bu durumun insanlara uygulanabilmesi için daha çok çalışma gerektiği bilinmektedir. Bilim insanlarına göre bu yöntem insanlarda etik, güvenli ve etkili olarak kullanıldığında yapay döllenme veya tüp bebek tedavilerinde uygulanabilecektir.

23. Bilim insanları bu çalışmalarda neden fareleri kullanmış olabilir?
Cevap: Memeli bir hayvan olan farenin genetik yapısının insan genetik yapısı ile benzerlik gösterdiği için.

24. Bu çalışmada anlatılan kemik iliği kök hücresinden sperm elde etme yöntemi insanlarda uygulanacak olursa hangi problemlere çözüm üretilebilir?
Cevap: Erkeklerde kısırlık probleminin çözümünde.

25. Bu çalışmada bahsedilen kemik iliği kök hücresi ifadesi ile asıl anlatılmak istenen hangisidir?

A) Kemik iliğinden alınan farklılaşmamış hücre
B) Kemik iliğinden alınan doku
C) Kemik iliğinden alınan kromozomlar
D) Kemik hücresi
E) Kemik iliğinden alınan farklılaşmış hücre
Cevap: A

26-30. soruları aşağıda verilen metne göre cevaplandırınız.

REJENERATİF TIP

Rejeneratif biyoloji; yeni bilimsel çalışmaların ve gelişmelerin ışığında canlıların rejenerasyon mekanizmasını moleküler, hücresel, doku ve organ düzeyinde inceleyen bir bilim dalı olarak ortaya çıktı. Rejeneratif tıp, biyoloji alanındaki çalışmalarda sistematik bilgilerin pratiğe geçirilmesiyle hastaların zarar görmüş veya görevini yapamayan organların ve dokuların tedavisine yeni bir çözüm arayışı sonucunda geliştirildi. Rejeneratif tıp, doku yenilenmesinde rol alan mekanizmaların rejenerasyon yeteneğinden yoksun yapılara aktarılarak yenilenme yeteneği kazandırılmasını amaçlar. Ayrıca yaşlanan ve hastalananan insanlarda ortaya çıkan organ nakli ihtiyacı, rejeneratif tıp alanındaki çalışmaların hızlanmasına ve gelişmesine ortam hazırlamıştır. Bu çalışmalara ilham kaynağı olan bazı organizmalar ve onlarda gözlemlenen rejenerasyon yeteneklerine birçok örnek bulunmaktadır. Rejeneratif çalışmalar sonucu yapay kulak kepçesi, yapay mesane, yapay nefes borusu ve kalp kapakçığı üretilmiştir.

26. Aşağıdakilerden hangileri rejeneratif tıp çalışmaları kapsamına girmektedir?
I. Yapay organ üretimi
II. Zarar görmüş dokuların tedavisi
III. Yanık ve yara izlerinin tedavisi

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: E

27. Bilim insanları, rejeneratif çalışmalara ilk kez başladıklarında sizce hangi canlılardan ilham almışlardır?
Cevap: Kertenkele kuyruğu, salyangoz kabuğu, solucan vb.

28. Rejeneratif tıp, ülkemizin savunmasında görev alan gazilerimize faydalı olabileceği gibi başka hangi meslek çalışanlarına da faydalı olabilir?
Cevap: İnşaat, marangoz, elektrik, fabrikalarda çalışanlar, iş yaralanmalarının en çok görüldüğü sektörlerdir.

29. Rejeneratif tıp ile günümüzde hangi organların üretimi yapılmaktadır?
Cevap: Yapay kulak kepçesi, soluk borusu, kalp kapakçığı, yapay mesane gibi.

30. İnsanlarda rejenerasyon yeteneği çok yüksek olsaydı neler olabilirdi?
Cevap: Doku ve organ kayıplarının telafisi mümkün olurdu.

31-35. soruları aşağıda verilen şekillere göre cevaplandırınız.

Yukarıdaki şekilde mayoz sırasında gerçekleşen bazı evreler karışık olarak verilmiştir.

31. Bu evrelerin gerçekleşme sırasını doğru olarak yazınız.;
Cevap: 1-3-4-2-6-5-7-8

32. Homolog kromozomlar, kaç numaralı evrede birbirinden ayrılmıştır?
Cevap: 4

33. Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında parça değişimi kaç numaralı evrede gerçekleşmiştir?
Cevap: 1

34. Kardeş kromatit ayrılması kaç numaralı evrede gerçekleşmiştir?
Cevap: 7

35. Mayozda çeşitliliğe neden olan temel olaylar kaç numaralı evrelerde gerçekleşir?
Cevap: 1, 3 ve 4

Ç) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

36. Hücrede gerçekleşen
I. Yüzey/hacim oranının azalması
II. Çekirdeğin sitoplazma üzerindeki kontrol gücünün azalması
III. ATP sentezinin artması
IV. Protein sentezinin artması
durumlardan hangileri hücre bölünmesinin nedenlerindendir?

A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: A

37. Hücre döngüsü, uzun bir interfaz ve kısa bir bölünme evresinden oluşur. Hayvan hücrelerinin interfazında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

A) Protein sentezi hızlanır.
B) ATP üretimi artar.
C) Sentrioller eşlenir.
D) Sitoplazma miktarı artar.
E) Çekirdek zarı kaybolur.
Cevap: E

38. Bazı hücrelerin bölünme yeteneği yoktur ya da bu hücreler bölünme yeteneğini kaybetmiştir. Aşağıdaki hücrelerden hangisi bu duruma örnek gösterilemez?

A) Embriyo hücresi B) Kas C) Sinir D) Retina E) Sperm
Cevap: A

39. Rejenerasyonla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Yeni bir canlı meydana getirebilen rejenerasyonlara vücut düzeyinde rejenerasyon denir.
B) Kaybolan bir organın yerine yenisinin yapılması şeklinde gerçekleşen rejenerasyona organ düzeyinde rejenerasyon denir.
C) Tahrip olmuş bir doku parçasının yenilenmesi şeklinde gerçekleşen rejenerasyona doku düzeyinde rejenerasyon denir.
D) Hayvanlarda gelişmişlik düzeyi arttıkça rejenerasyon yeteneği artar.
E) Rejenerasyon bazı canlılarda sadece onarım amaçlıdır.
Cevap: E

40. Aşağıdakilerden hangisi mayoz sırasında gerçekleşmek zorunda değildir?

A) Anafaz II’de kardeş kromatitlerin ayrılması
B) Tetrat oluşumu
C) Krossing over
D) Mayoz I sonucu haploit hücrelerin oluşumu
E) Metafaz I’ de homolog kromozomların ekvatoral bölgeye dizilmesi
Cevap: D

41. Mitoz ile mayozun özellikleri ve karşılaştırmasıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Tetrat oluşumu yalnızca mayoz sırasında gözlenir.
B) Mayoz I’den önce DNA replikasyonu gerçekleşmez.
C) Mitoz ve mayoz sonucunda oluşan hücre sayısı aynı değildir.
D) Mitozun anafaz ve mayozun anafaz II evresinde sentromerler bölünür.
E) Mayoz bölünme sonunda oluşan hücrelerin kromozom sayısı haploittir.
Cevap: B

42. 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoza ait bazı evreleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) I. evre tamamlanınca n = 4 kromozomlu hücreler oluşacaktır.
B) II. evre anafaz I’i temsil etmektedir.
C) III. evrede homolog kromozomlar arasında krossing over gerçekleşebilir.
D) Evrelerin gerçekleşme sırası III, II, I şeklindedir.
E) III. evre mayoz I’de gerçekleşir.
Cevap: B

43. İki bitki parçasının bir bitkiymiş gibi kaynaşıp büyüyecek şekilde birleştirilmesi tekniğine aşılama denir.
Bu teknikle ilgili olarak
I. Meyve kalitesi yüksek aşı, topraktaki hastalık etkenlerine dayanıklı anaca uygulanır.
II. Kolay yöntemlerle çoğaltılamayan tür ve çeşitlerin nesillerinin tükenmemesi için aşı uygulamalarından yararlanılır.
III. Aşılama sonrası elde edilecek meyvenin kalitesi, aşı ve anaç bitkinin genleri ile belirlenir.
verilenlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B

44. Aşağıda verilenlerden hangileri mitoz sonucu oluşan sağlıklı iki hücrede farklılık gösterebilir?
I. Kromozom sayısı
II. Mitokondri sayısı
III. Sitoplazma miktarı

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: D

45. Bir bakterinin ikiye bölünerek çoğalması sürecinde
I. Mitoz
II. Mayoz
III. DNA eşlenmesi
olaylarından hangileri gerçekleşmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

46. Bira mayasından tomurcuklanma ile oluşan yeni bireyin kalıtsal özelliğinin ana canlıdan farklı olduğu tespit edilmiştir.
Bu duruma
I. Döllenme
II. Mutasyon
III. Krossing over
olaylarından hangileri neden olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Cevap: B

47. Üreme ile ilgili
I. Değişen ortam koşullarına dayanıklı bireylerin oluşabilmesine olanak sağlar.
II. Yavru bireyler, ebeveynleri ile aynı kalıtsal bilgiye sahiptir.
III. Gamet oluşumu görülür.
IV. Krossing over görülebilir.
verilenlerden hangileri eşeyli üremenin özelliklerindendir?

A) I ve II
B) II ve III
C) III ve IV
D) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
Cevap: D

48. Bal arılarının üremesi ile ilgili olarak
I. Döllenme sonucu meydana gelen larvaların beslenme farkı cinsiyet oluşumunda etkilidir.
II. Erkek bireyler partenogenez ile meydana gelir.
III. Kraliçe arı mitoz bölünme ile n kromozomlu yumurtaları oluşturur.
verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: B

49. Aşağıdakilerden hangisi kanser hücresini sağlıklı hücreden ayıran özelliklerdendir?

A) Hücrenin yüzey/hacim oranı bozulunca bölünmesi
B) Kontrolsüz çoğalıp dokuları işgal etmesi
C) DNA eşlenmesinin gözlenmesi
D) Mitoz geçirebilmesi
E) Hücre döngüsünü kontrol eden genlerde hasar bulunmaması
Cevap: B

50. Bazı canlıların oluşturduğu spor hücreleri ile ilgili olarak
I. Olumsuz çevre şartlarına dayanıklıdır.
II. Mayoz geçirebilir.
III. Uygun ortamda mitoz ile gelişerek yeni bireyi oluşturabilir.
yukarıda verilen yargılardan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

51. Yukarıdaki grafikte I, II, III ve IV. zaman aralıklarında gerçekleşen olaylar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Mitoz Mayoz Döllenme Mitoz
B) Mitoz Döllenme Mayoz Mitoz
C) Mitoz Döllenme Mitoz Mayoz
D) Döllenme Mitoz Mayoz Mitoz
E) Döllenme Mayoz Döllenme Mitoz
Cevap: A