10. Sınıf Biryay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 201-202 Cevapları

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 201 Cevapları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz metinden alınan aşağıda anlamları verilen deyimleri boşluklara doğru şekilde yerleştiriniz.

iki dirhem bir çekirdek-her taşın altından çıkmak-yola gelmek-zırva tevil götürmez

a. Zırva tevil götürmez: Saçma olan bir düşünceyi döndürme, çevirme yolu ile savunmaya kalkışanlara söylenen bir söz.
b. Yola gelmek: İstenilen biçimde davranışı kabullenmek, düzelmek, uslanmak.
c. Her taşın altından çıkmak: Her yerde görünmek, her olaya karışmak.
ç. İki dirhem bir çekirdek: Çok güzel ve özenli giyinmiş.

2. Okuduğunuz oyunun kişileri kimlerdir? Bu kişilerin özelliklerini bulunuz.

KAVUKLU: Oyunun asıl komiğidir. Dobra ve pa­tavatsızdır. Yalan beyanla işi olmaz. Gördüğü her şeyi ağzına geldiği gibi kendi meşrebince söyler. Lafını söylerken Alicengiz oyunlarına ihtiyaç duymaz. Kaba biri olduğundan diğer oyuncu tipleri ile arasında tartışma ve hatta dövüş bile olur.

PİŞEKAR: Herkesin huyuna göre konuşmasını, yüze gülmesini bilen, içten pazarlıklı, arabulucu, usulünce kavgaları yatıştıran, dargınları buluşturan, ölçülü, ağırbaşlı, her kalıba girebilen, işine gelince dilini tutmasını bilen, esnek bir kişiliğe sahiptir. Kavuklu ile aralarındaki kavga çoğu zaman Pişekar’ın yalan dolanlarının ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır.

3. Okuduğunuz metinden güldürü ögelerini tespit ediniz.

Cevap: Taklit, yanlış anlama, anlamazlıktan gelme metnin güldürü ögeleridir.

4. Kavuklu’nun fotoğrafçılık yapmaya çalışması oyunun hangi bölümünden alınmıştır? Açıklayınız.

Cevap: Fasıl (Oyun) bölümünden alınmıştır.

5. Kavuklu’nun Pişekar’dan talebi nedir? Bu talep kabul görmüş müdür? Açıklayınız.

Cevap: Kavuklu Pişekar’dan kendisine bir iş bulmasını istemiştir. Bu talep her ne kadar Kavuklu okuma yazma bilmese de, bir işi-sanatı olmasa da Pişekar tarafında kabul edilir. Kuvuklu’ya bir iş aranır. Kavuklu’ya bir fotoğraf dükkânında iş bulunur.

6. “Her derdin olur çaresi her inleyen ölmez
Her mihnete bir aher olur her gama payan”
Ziya Paşa

Metinden alınan bu beyitte anlatılmak isteneni açıklayınız.

Cevap: Her derdin çaresi vardır; her inleyen ölmez. Her eziyetin sonu vardır; her gam, keder elbet bir gün bitecektir.

7. Orta oyununda ayrıntılı sahne ve dekor kullanılmamasının oyuna ve oyunculara ne tür faydaları olmuştur? Açıklayınız.

Cevap: Hazırlanan ortamda kendilerini daha çok olayın içinde hissedip daha iyi oyun sergilemelerine sebep olur.

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 202 Cevapları

8. “Pekâlâ ettiniz memnun oldum evladım tabii öyle ben sizin gerek valdeniz merhumdan gerekse peder merhumun çok nam ve nimetler ile perverde oldum. Tabiî sizi himaye yegâne vazifemdir.” okuduğunuz metinden alınan bu cümleler Türk toplumunun manevî değerleriyle ilgili ne tür bilgiler vermektedir?

Cevap: Türk toplumunda anne ve babaya büyük saygı gösterilir. Eğer bir insan birinden yardım görmüşse onun çocuklarına da gerektiğinde yardımda bulunur.

9. Orta oyununda “Palutse, Koyanto, Salkım Rum, Yahudi, Kayserili” gibi tiplerin olması Osmanlı toplum yapısının hangi özelliğini gösterir? Açıklayınız.

Cevap: Osmanlı toplumu çok uluslu beynelmilel bir toplumdur. Osmanlı devletinde her ulustan, ırktan, dinden ve renkten insan vardı. Bu özellik Osmanlı toplumunun çok uluslu olduğunu ve Osmanlı devletinin gayri müslimlere karşı hoşgörülü olduğunu gösterir.

10. Okuduğunuz “Fotoğrafçı” orta oyunu ile “Kütahya Çeşmesi” adlı Karagöz oyununu şahıslar ve içerik açısından karşılaştırınız.

Cevap: Orta oyunu kişileri ve bölümleri Karagöz oyunu ile büyük oranda ben­zerlik gösterir. Oyunun başoyuncuları Kavuklu ile Pişekâr’dır. Kavuklu, gölge oyunundaki Karagöz‘ün; Pişekâr‘da Hacivat‘ın karşılığıdır. Pi­şekâr; akıllı okumuş, iyiyi kötüyü ayıran, orta sınıf şehirliyi temsil eden bir tiptir. Kavuklu ise cahil, ahmak geçinen ama aslında kurnaz, zeki ve neşeli bir halk tipidir.

1. Aşağıda verilen orta oyunu metnindeki boşluklara diyaloglara göre oyunun ana karakterlerden uygun kişileri getiriniz.

Pişekar — Ne ise devam buyurunuz, derken efendim!
Kavuklu — Derken efendim nerde kaldık? Kafamda hal mi bırakdın ki nerde kaldığımı bilip de anlatayım.
Pişekar — Valde ve pederin vefatından sonra vaziyetin çok güçleştiğini soyuyordun. Ordan başla canım.
Kavuklu — Oradan değil senin silsilenden başlıyacağım galiba. (…) Meydan ver de anlatayım. Yahut bırak da işime gideyim.
Pişekar —Maşallah maşallah demek meşgulsünüz.
Kavuklu — Evet keşkülüm.
Pişekar — Canım ne keşkülü?
Kavuklu — Fıkara keşkülü.
Pişekar — Ne münasibet canım söz arasında bu da nerden çıktı?

2. Aşağıda verilen Karagöz metnindeki boşluklara diyaloglara göre oyunun ana karakterlerden uygun kişileri getiriniz.

Hacivat : Pekala efendim bir soru daha.
Karagöz : Sor bakalim ama dalga geçmek yok patlatırım enseni ona göre ha.
Hacivat : Tamam İstanbulda yeni kapan sokağı nerde?
Karagöz : Yahni kapan sokağı… yahni kapan sokağı… haaa hhmmm ya… yahni kapan sokağı. Allah Allah…
Hacivat : Bilemezsin de, bulamazsın da ha ha hay…
Karagöz : Zihnimi karıştırma benim, bildim bildim işte.
Hacivat : Nerde peki ?
Karagöz : Dolma yutan sokağının yanıbaşında.
Hacivat : Haa haa hay, dolma yutan sokağı olur mu?
Karagöz : Ya yahni kapan sokağı olur da, dolma yutan sokağı neden olmasın?
Hacivat : Tabiki olmaz, ben sana yahni kapan sokağı demedim, yeni kapan dedim.

Metin And, Kavuklu Hamdi’den Üç Orta Oyunu

3. Okuduğunuz metin Kavuklu Hamdi’den alınmıştır. Kavuklu Hamdi Efendi (1841-1911) en üstün orta oyuncularındandı. Birinci Pişekârı Tosun Efendi, ikincisi ise Küçük İsmail Efendi’ydi. Kavuklu Hamdi Zuhuri kolu adıyla bir kol kurmuş ve saraya girmiştir.

Bu bilgilerden yola çıkarak orta oyunu ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: Ortaoyunu, etrafı seyircilerle kuşatılmış ve sahne olarak kabul edilen bir alanda oynanan bir güldürü oyunudur. Bu oyun da birçok yönden Karagöz’e benzer. Karagöz’de olduğu gibi tuluata (doğaçlamaya ) dayalıdır. Yazılı bir metne bağlı kalınmaz. Seyirci­lerle çevrilmiş bir alanda oynanır. En önemli kişileri Kavuklu ve Pişekar‘dır. Yanlış anlamalar, şive taklitleri söz oyunları, ha­zır cevaplık başlıca güldürü öğeleridir.

Ortaoyununun Özellikleri:

• Bu oyun türü Halkın ortak malıdır yani anonimdir.
• Oyuncular oyunda doğaçlama konuşur, dolayısıyla yazılı bir metne dayanmaz.
• Yanlış anlamalara, karşılıklı konuşmalara, ve özellikle şive taklitlerine dayalıdır.
• Oyunda müzik de önemli yer tutar.
• Oyunda dekor yok denilebilir.
• Ana kahramanları Pişekar ile Kavuklu‘dur. (Pişekar, Hacivat‘ın; Kavuklu Karagöz’ün benzeridir.)
• Ortaoyununda farklı çevre ve değişik ulustan insanlar yer alır.
• Karagöz oyunu gibi Ortaoyunu da “başlangıç”, “muhavere”, “fasıl”,”bitiş” kısımlarından meydana gelir.