10. Sınıf Biryay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 144-145 Cevapları

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 144 Cevapları

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Yapma Destanlar

Bir şairin toplumu etkileyen herhangi bir olayı doğal destanlara benzeterek söylemesi sonucu oluşan destanlardır. Bu destanlar belirli bir yazar tarafından eski örneklere uygun olarak ve okunmak üzere kaleme alınmıştır.

Batı Edebiyatı

Latin Edebiyatı: Aeneis (Vergilius)
İngiliz Edebiyatı: Kaybolmuş Cennet (J. Milton)
İtalyan Edebiyatı: Kurtarılmış Kudüs (T. Tasso), İlahi Komedya (Dante), Çılgın Orlando (Ariosto) Türk Edebiyatı
Kuvay-ı Milliye Destanı (Nazım Hikmet)
Üç Şehitler Destanı-Çakır’ın Destanı-19 Mayıs Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Çanakkale Şehitlerine ( Mehmet Akif Ersoy)
Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı (Gülten Akın)
Atatürk Kurtuluş Savaşında (Cahit Külebi)

Yapma destan, bir eski destan anlayışına bağlı olarak şiir ya da nesir tarzında bir halkın belleğinde geniş yer tutan konuların yazar veya şair tarafından işlenmesidir. Doğal destanlardan farkı anonim olmamasıdır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Şiirde ahengi sağlayan unsurlara (kafiye, redif, aliterasyon) örnekler yazınız.
Cevap: Şiirde ahengi sağlayan unsurlar vurgu, tonlama, kafiye, redif, ölçü, nazım birimidir.

“Yüzüğüm mühür benim
Çektiğim kahır benim
Eloğlunun yüzünden
Yediğim zehir benim.”

Uyuyan çocuklar uyandı
Uyandı Ahır Dağları içindeki su uyandı
Fransız uyandı, Ermeni uyandı
Çakmakçı Said uyandı, uyandı

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 145 Cevapları

2. “Adamın su gibi akanıdır Maraşlı” mısrası ile anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.
Cevap: Maraşlıların delikanlı olduğu anlatılmak istenmiştir.

3. Okuduğunuz şiirde halk işgalden nasıl etkilenmiştir? Açıklayınız.
Cevap: Halk kötü etkilenmiştir. Yaşanılan olaylar sonrası hem can hem de mal kaybetmiştir. Ama yine de birlik olmayı başarmış ve düşmanı yenilgiye uğratabilmiştir.

4. Okuduğunuz şiire göre Sütçü İmam nasıl birisidir? Neden direniş göstermiştir?
Cevap: Sütçü İmam sabırlı, sessiz, yumuşak bir adamdır. Düşman bacısına, kardaşına sataşınca direniş göstermiştir.

5. Okuduğunuz şiirin destan olarak adlandırılmasının nedeni nedir? Açıklayınız.
Cevap: Çünkü şiir yapay destan kurallarına göre yazılmıştır. Bir şairin, toplumu etkileyen herhangi bir olayı tabii destanlara benzeterek söylemesi sonucu oluşan destanlardır. Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı’da halkı etkileyen bir olaydır.

6. Okuduğunuz şiirde “Ya istiklâl, ya ölüm!” sözünün gerçekleşmesi neye bağlanmıştır? Açıklayınız.
Cevap: “Ya istiklâl, ya ölüm!” sözünün gerçekleşmesi vatanın kurtuluşuna bağlanmıştır.

7. Okuduğunuz şiirdeki ana düşünceyi bulunuz.
Cevap: “Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı”nın şiirindeki ana düşünce vatan sevgisidir.

8. Şiirde anlatılan olayların gerçeklikle olan ilgisini değerlendiriniz.
Cevap: Şiirde anlatılan olaylar gerçektir. Kahramanmaraş halkı ve Sütçü İmam’ın düşman işgaline karşı göstermiş olduğu direniş anlatılmıştır.

9. “Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı”nı doğal destan örnekleriyle karşılaştırdığınızda bulduğunuz benzerlik ve farklılıkları yazınız.

Benzerlikler: Milleti derinden etkileyen olayın anlatılması, olay, yer, zaman, mekân unsurlarının olması, topluma mesaj vermesi.
Farklılıklar: “Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı” şiir biçiminde yazılması.

ETKİNLİK

1. Gülten Akın, şiirlerinde büyük ölçüde folklor ögelerinden yararlandı. Şiir üzerine yazılarını bir araya getiren “Şiiri Düzde Kuşatmak” (1983) adlı kitabında, halk kaynağına inme isteğini “Halkta var olan öz ve biçimi yükseltmek, şiiri yükseltirken halkın yaşamının ve yaşam biçimlerinin yükselmesine yardımcı olmak” sözleriyle açıklar.

Bu şiirdeki folklorik (halk bilimi, yaşayışı, edebiyatı) ögeleri tespit ediniz.

• dik başlı ve mağrur
• Adamın su gibi akanıdır Maraşlı
• Sim işler, oyma yapar, edik diker gibidir
  Sinsin oynar, halay çeker, diz kırar gibidir.
• Kuşanıp ava giderken
  Bataktan alırken turacı
  Giyinip çarşıya varırken
  Kara şalvar ak işlik
• Göksunlu, Elbistanlı külekçiler
• Uzunoluk Hamamı’ndan çıkan kadınlar
  Al yanaklarını peçelerine saklamıştılar

2. Kurtuluş Savaşı’nda kahramanca mücadele etmiş olan ve aşağıda verilen kişileri mücadele ettikleri bölge ile doğru şekilde eşleştiriniz.

Hasan Tahsin --> İzmir
Demirci Mehmet Efe --> Gaziantep
Şahin Bey --> Manisa
Şerife Bacı --> Kastamonu
Halide Onbaşı --> İstanbul