10. Sınıf Biryay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 140 Cevapları

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Battalname, VIII. yüzyılda Emevî-Bizans savaşlarında meşhur olmuş Battal Gazi isimli bir kahramanın din için yaptığı savaşları konu edinen destan veya destani halk hikâyesidir. Olayların ağırlık merkezini Malatya Müslüman emirliğinin Bizans’la yaptığı çarpışmalar meydana getirmektedir. Destanın başarısının temelinde ise samimi inancı, hem bilek gücü hem de yürek gücüyle hareket eden Battal Gazi yatar. Eser, bu yönüyle hem o dönemler hem de sonraki zamanlar için Müslüman askerlerine büyük bir motivasyon sağlamıştır. Dahası, asırlar boyu hem askerler hem halk tarafından her evde okunarak millî dayanışmanın, yiğitlik duygularının yeşertilmesinde etkili olmuştur. Kahramanı Battal Gazi de gençliğe bir “rol model” teşkil etmiştir.

Battalname, İslami alanda ortaya çıkan ilk destandır. Battal Gazi ve diğer İslami Dönem destanlarında Hz. Muhammed Dönemi’ndeki olay ve menkıbelerden uyarlamalar bulunmaktadır. Örneğin, Battal Gazi’ye Cafer ismi, Caferi Tayyar isimli kahramanlığıyla meşhur sahabeden etkilenilerek verilmiştir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Battalname adlı metnin tema ve konusu nedir? Açıklayınız.

Cevap: Seyyid Battal Gazi kahraman, yiğit bir savaşçıdır.

2. Aşağıda verilen ana kahramanların özelliklerini yazınız.

Ahmer: Ahmer gürbüz bir pehlivandır. Bir kafirdir ama Battal Gazi sayesinde hak dini olan İslamiyet’i seçmiş ve Müslüman olmuştur.

Battal Gazi: Metindeki ana kahraman Seyyid Battal Gazi’dir. Düşmanlarının bile yiğitliğini övdüğü genç, çok cesur, çok güçlü, sağlam, mert, dürüst, güleryüzlü, iyi huylu bir savaşçıdır. Maneviyatı çok güçlüdür, zor şartlarda bile namazını kılar, diğer askerlere imamlık yapar. Şarap içmez, harama asla bulaşmaz. Kafirleri İslam’a davet eder. Aynı zamanda âdildir. Aldığı ganimetleri herkese eşit paylaştırır. Aldığı ganimetleri fakir fukaraya paylaştırırken kendisine bir tane bile bırakmaz. Hiçbir zaman umutsuzluğa düşmez, hiç kimseye boyun eğmez. Aşamayacağı engel yoktur. Savaş onun için geçici bir olay değil, bir hayat tarzıdır.

3. Metindeki olağanüstülükler nelerdir? Açıklayınız.

Yeri göğü inleten nara atması: Öyle bir yüksek sesle nara atar ki duyanlar yer ile gökyüzü birbirine çarptı sanır.
Tek bir darbeyle kalkanı paramparça etmesi
Tek başına bir sürü düşman askerini yenmesi

4. Battal Gazi’nin bu denli güçlü ve yenilmez oluşunun sebebi nedir? Açıklayınız.

Cevap: Bedensel özelliklerinin yanında maneviyatının da güçlü olması

5. Ahmer’in Battal Gazi’ye saygı duymasının nedeni nedir?

Cevap: Genç olmasına rağmen çok güçlü ve yiğit bir savaşçı olması. “Battalname İslami alanda ortaya çıkan ilk destandır. Battalgazi ve diğer İslami dönem destanlarında Hz. Muhammed (A.S.) dönemindeki olay ve menkıbelerden uyarlamalar bulunmaktadır. Mesela Battalgazi’ye Cafer ismi, Caferi Tayyar isimli kahramanlığıyla meşhur sahabeden etkilenerek verilmiştir.”

6. Battal Gazi destanına etki eden İslami ögeleri tespit ediniz.

Tevhitler, tekbirler getirmeleri
Abdest almaları, namaz kılmaları
Allah için savaşmaları
Kafirleri İslam’a davet etmeleri

7. Okuduğunuz metindeki gazi tipinin ortaya çıkmasında o dönemde meydana gelen tarihî olayların etkisini değerlendiriniz.

Türk destanlarında görülen örnek tip “alp” tipidir. Alp; kahraman, yiğit, cesur anlamlarında bir sözcüktür. Eski Türklerin yiğitlerine bu adı vermelerinin ilk koşulu yiğitlik, cesurluk, kişisel üstünlük, kahramanlık ve asalettir. Alp tipi Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra ise gazi olarak devam eder. Battal Gazi, bu tipin önemli temsilcisidir. Gazi tipinin ortaya çıkmasında ise İslamiyet uğruna “gaza” edip ölümü göze alan yiğitlerin yapmış olduğu savaşların etkisi vardır.

8. Battal Gazi ve daha önce okuduğunuz cenknamedeki Hz. Ali arasında nasıl benzerlikler vardır? Anlatınız.

Cevap: Her ikisi de İslamiyet uğruna savaşan, cihat fikrini savunan yiğit Müslümanlardır.