10. Sınıf Biryay Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 19-23-24-28-29 Cevabı

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 19-23-24-28-29 Cevabı

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 19 Cevabı

Büyüklerinizden dinlediğiniz bir hikâyeyi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Eskiden ninemin anlattığı ve evdeyken hepimizi korkutan yaşlı büyücü hikayesini dinlediğimizi hatırlıyorum. Ninem bizler yaramazlık yaptığımızda hemen bu hikayeyi anlatırdı bize. Bir zamanlar köyde bir yaşlı dilenci varmış. Ne zaman yaramazlık yapsa çocuklar ailelerini ne zaman kızdırsalar hemen köyde onun adı söylenirmiş. Böylece yaşlı dilenci hemen gelir yaramazlık yapan çocukları götürürmüş. Götürülmüş çocukları bir daha gören hiç kimse olmazmış. Bu hikayeyi bugün dinlesem saçma ve uydurma olduğunu bilirim. Ama o zamanlar çocuk olduğumuzdan bu hikayeye inandığımı hatırlıyorum.

Daha önce okuduğunuz veya dinlediğiniz Dede Korkut Hikâyeleri’nden aklınızda kalan karakter­lerin isimlerini ve özelliklerini söyleyiniz.

Deli Dumrul - Deli Dumrul (veya bazı halk hikayelerinde Dumrul Han, Dumrul Bey) - Türk ve Altay mitolojisinde söylencesel metafizik varlıktır. Dunrul veya Tungrul da denir.

Dede Korkut Hikâyelerinin Özellikleri:

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 23 Cevabı

“Şimdi hani dediğim bey erenler Dünya benim diyenler Ecel aldı yer gizledi Fâni dünya kime kaldı Gelimli gidimli dünya Son ucu ölümlü dünya Ecel geldiğinde arı imandan ayırmasın. Kadir seni nâmerde muhtaç etmesin. Allah’ın verdiği ümidin kesilmesin. Ak alnında beş kelime dua kıldık, kabul olsun. Âmin diyenler Tanrı’nın yüzünü görsün. Derlesin toplasın günahınızı adı güzel Muhammed Mustafa’ya bağışlasın hanım hey!…”

1. Metnin olay örgüsünü özetleyiniz.

Hikâyenin Olay Örgüsü

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 24 Cevabı

2. Metindeki kahramanların belirgin özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız.

Kanlı Koca: Yaşlı, bilgili, geçmişte büyük kahramanlıklar yapmış biridir.
Kan Turalı: Çok güçlü, cesur, iman sahibi, savaşta hünerli biridir.
Tırabuzan Tekfuru: Sözünde durmayan korkak biridir.
Selcen Hatun: Kahraman, gözü pek, cesur hem savaşta hem gururda büyük kahramanlıklar göstermiş bir kadın.

3. Bu hikâyede Türklerin eski yaşam biçimleri ve dini inanışlarıyla ilgili hangi özellikler görülmektedir? Açıklayınız.

Öncelikle bir iş yapmadan önce besmele ve salavat getirirlermiş. Evlenmek için kahramanlık yapmak gerekmektedir. Türklerin çadır kurma, kopuz çalma, Büyüklere saygılı olma, büyüklerin sözünden çıkmama gibi eski yaşam biçimlerinden örnekler görmekteyiz.

4. Metinden Türk kadınlarıyla ilgili hangi farklı özellikler ön plana çıkmaktadır? Açıklayınız.

Türk kadınların çalışkan, cesur, savaşta marifetli, eşine saygılı ve sadık olduklarını çıkarmaktayız.

5. Hikâyenin anlatıcı bakış açısı hakkında bilgi vererek bu bakış açısının hikâyeyi nasıl etkilediğini açıklayınız.

Anlatıcı olayları genelde olduğu gibi aktarırken bazı yerlerde duygularını katmaktan geri durmamıştır. Onun bu şekildeki anlatma yapısı metnin okunurluğunu arttırmıştır.

6. Metinde diyalog kullanılan yerleri tespit ediniz. Bu yöntemin metnin anlatımına etkisini söyleyiniz.

Bu kısımlar metnin akıcılığını arttırmıştır. Bu şekilde yaparak yazar ya da anlatıcı okurun sıkılmasının önüne geçmiş, metin canlılık ve akıcılık kazanmıştır. Böylece metin daha okunur bir yapı kazanmıştır.

7. Metindeki kahramanların olağanüstü özelliklerini tespit ediniz.

Kan Turalı’nın aslana, boğaya yumruk atması, Kan Turalı’nın hem aslan hem de boğanın derisini iki dakikada yüzebilmesi.

ELEŞTİREL OKUMA

1. Murathan Mungan’ ın Deli Dumrul/Azrail adlı hikâyeyi değiştirerek yeniden yorumlamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bence farklı bir yorum olmuş. Mungan bu şekilde aslında edebi eserlerin sonradan farklı yorumlanabileceğini bir kez daha göstermiştir bizlere.

2. Dönemin siyasi ve toplumsal şartlarının Dede Korkut Hikâyeleri’ne etkilerini değerlendiriniz.

O dönemin gelenek ve görenekleri bu anlatılarda olduğu gibi karşımıza çıkmaktadır. Mesela Şölenlerde bağlama yani kopuz çalınması, kız isteme geleneği, dinin hayattaki önemi ve yeri, evlenmek için gerekli şartlar gibi her türlü günlük yaşama ait ögeyi görmek mümkündür.

3. Dede Korkut Hikâyelerinde günümüze ışık tutan hangi toplumsal ve ahlaki değerlere rastlanmaktadır? Günümüz değerleriyle karşılaştırarak değerlendiriniz.

• Günümüzdeki büyüklere saygı anlayışı o dönemde de karşımıza çıkar.
• Büyüklerin sözünü tutmak
• Kız isteme adabı
• Kadın erkek ilişkileri gibi bir çok toplumsal ve ahlaki değer bu hikayelerde karşımıza çıkmaktadır.

4. Okuduğunuz bu hikâyede mekânların kahramanlar üzerindeki etkilerini değerlendiriniz.

Mekanlar kahramanları direkt olarak etkilemektedir. Mesela bozkırın zor şartları o yörede yaşayanların savaşçı olmalarını sağlamıştır. Göç etme ve göç edilen yerdeki yeşillik ormanlık araziler de yine mekanın kahramanları etkilemesine örnektir.

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 28 Cevabı

Aşağıdaki metinde geçen anlam kaymalarını tespit ediniz.

Yarın size muhakkak uğrarım. Her hafta dedemleri ziyarete gidiyorum. Oradan dönünce ilk işim size uğramak olacak. Sonra birlikte parka gideriz.

Yarın size muhakkak uğrayacağım. Her hafta dedemleri ziyarete giderim. Ordan dönünce ilk işim size uğramak olacak. Sonra birlikte parka gideceğiz.

Aşağıdaki metinde geçen birleşik zamanlı filleri bulunuz.

Yürüyordum, aklımda düşünceler. Oraya neden gitmiştim? Bilemiyorum. Bu soruyu defalarca sormuştum kendime ama bir türlü cevabını bulamadım.

10. Sınıf Biryay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 29 Cevabı

1- Başınızdan geçen bir olayı kısaca manzum olarak defterinize yazınız.

3- “Mısır’a sultan olmanın yolu Kenan kuyularından geçer” sözüne muhatap olan Hz. Yusuf hakkın da neler bilmektesiniz? Paylaşınız.