Zekat, Müslüman, erginlik çağına gelmiş, akıllı, hür ve dinen zengin sayılan kimselere farzdır. Dinen zengin sayılanlar, borcundan ve aslî ihtiyaçlarından başka "nisap miktarı" mali olan kimselerdir.
Aslî ihtiyaç: Oturulan ev, giyim eşyası, binek arabası, ticaret için olmayan kitaplar, sanatın icrası için gerekli aletler ve ailenin bir yıllık nafakasıdır.
Nisap: Dinimizin koyduğu bir zenginlik ölçüsüdür. Bu ölçüye göre: Aslî ihtiyacından başka 81 gram altını, 561 gram gümüşü veya bu miktarlar karşılığı parası veya ticaret mali bulunan, kırk koyun veya keçiye, otuz sığıra veya beş deveye sahip olan Müslümanlar "nisap miktarı" mala sahip olmuş sayılırlar.
Asli ihtiyaçtan başka bu miktarlarda mala sahip olduktan sona tam bir yil geçince zekat farz olur.
Zekat verilecek mallar, Zekât dinimizde üzerimize farz olan bir ibadettir. Dinimizin bazı ölçütlerine göre malımızın belli bir kısmını ihtiyaç sahibi Müslümanlara verilmesidir. Zekât tam maliki olduğumuz mallar üzerinden verilir. Sahibi olmadığımız malların zekâtindan sorumlu değiliz. Örneğin bize emanet bırakılmış mallar.
Zekât verilmesi uygun olan mallar ve bunların ayrı ayrı zekât miktarları vardır. Bunları daha ayrıntılı incelersek faydalı oluruz
Altın; 80,18 gram üstü olan altınlarımızın kırkta birini vermeliyiz
Gümüş; 561 gram ve fazlasının kırkta birini
Para; hesaplanmasında altın miktarına denk gelen para baz alınır ve para yönünden zenginlik ölçüsü olur. Yani 80,18 gram ne kadar para ediyor ise onun üstündeki paramızın kırkta birini zekatını vermeliyiz.
Ticaret malları; bir veya daha fazla olan para nisab miktarı değerinde fazla olan bütün ticaret mallarımızın kırkta biri Zekât vermek gerekir.
Keçi ve koyun; Kırk koyunu veyâ kırk keçisi olan Müslüman kimse birini zekat olarak vermelidir.
Manda ve sığır; Otuz manda veya otuz sığırı olan kişi bir yaşını geçmemiş dana olarak zekat verebilir.
Deve; Beş deveye sahip olan kişi buna karşılık 1 koyun veya 1 keçi verebilir.
Zekat mallarında dikkat etmesi gereken önemli hususlar vardır. Mallarınızın kendi cinsinden verebileceğiniz gibi, değerlerini paraya çevirerek nakit olarak ta verebilirsiniz. Tarla, arazi, bahçelerden o sene elde edilen malların hesaplanması farklıdır. Diğer bir hususta hayvan sayısı arttıkça zekât verilecek miktar da değişir. Zekâtın kabul olmasının en önemli şartı niyetimizdir. Niyet kalp ile yapılması yeterlidir.
Oturduğumuz ev, arabamız, giyecekler ve yiyecekler ve gümüş ve altın dışında süs eşyası olarak kullanılan inci, zümrüt ve elmas bunların zekâtı verilmez. Üstümüze yükümlülüğü yoktur.