Milli Eğitim Bakanlığı, Seviye Belirleme Sınavı (SBS) yerine getirilen ortaöğretime geçiş sistemi ile ilgili merak edilenleri 44 soruda yanıtladı.
MEB, SBS’nin yerine getirilen Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sistemine ilişkin internet sitesine koyduğu soru ve yanıtlar özetle şöyle:
*Yeni sisteme neden ihtiyaç duyuldu?
Öğrencilerin okula devamsızlığını en aza indirmek, okul dışı eğitim kurumlarına yönelik ihtiyacı azaltmak, telafi imkanı sağlayarak tek sınavdan kaynaklanan olumsuzlukları azaltmak, sınav kaygısını sürece yayarak azaltmak, öğrenci kazanımlarını objektif bir şekilde izlemek ve değerlendirmek, orta ve uzun vadede ders dışı sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikleri değerlendirmek amaçlarını gerçekleştirmek için Ortaöğretime geçiş sistemi yenilendi.
*Yapılan bu yenilikler nelerdir?
Öğrenci başarısının anlık performansa dayalı olarak değil geniş bir zaman dilimine yayılarak belirlenmesini sağlayan bu uygulama; telafi imkânının sağlanması, merkezi ortak sınavların iki okul gününde yapılması, ortak sınavların, sınav gününe kadar işlenen konuları kapsayacak olması, merkezi sınavların süresinin bir yazılı süresi kadar olması gibi yenilikleri içermektedir.
*Sınavlar hangi derslerden yapılacak?
Fen ve Teknoloji, Matematik, Türkçe, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, Yabancı Dil, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi
*Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi almayan öğrenciler de bu dersin sınavına girecekler mi?
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi Talim ve Terbiye Kurulunun belirlediği temel dersler arasında bulunmakla beraber, Anayasada da zorunlu ders olarak yer almaktadır. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini almayan öğrencilerin sayısı çok olmamakla birlikte (2012-2013 eğitim öğretim döneminde Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersini almayan öğrencilerin sayısı 376’dır.) Bu dersi almayan öğrenciler Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinden merkezi değerlendirmede muaf olacaktır. Bu öğrencilerin yerleştirmeye esas olacak puanı üzerinde 5 temel dersin etkisi olacaktır. Ayrıca bu durum diğer öğrencilerimiz açısından bir sorun teşkil etmeyecektir.
*Sınavlara 6 ve 7.sınıflar girecek mi?
2013-2014 eğitim öğretim yılında sadece 8.sınıfta uygulanacaktır. FATİH projesi tüm bileşenleriyle hayata geçtiğinde gerekli güncellemeler yapılabilecektir.
*Telafi sınavına kimler girebilecek?
Merkezi sınavların yapıldığı günlerde geçerli bir mazereti sebebiyle sınava katılamayan öğrenciler, mazeretini belirten resmi belge veya velisinin izniyle, belirlenen tarihlerde mazeret sınavına girebileceklerdir.
*Yanlış cevaplar doğru cevapları etkileyecek mi?
Yanlış cevaplar doğru cevapları etkilemeyecektir. Öğrencilerin hâlihazırda okullarında girmekte oldukları yazılılarda yanlış cevaplar doğru cevapları olumsuz etkilememektedir.
*Öğrencinin ders notu başarısının %30 olduğu bu uygulamada, öğretmenin verdiği notlarda objektiflik nasıl sağlanacak?
SBS sisteminde öğrencinin yerleştirmeye esas puanı üzerinde ders başarısı %30 etki etmekteydi. Yeni uygulama, ders başarısının %30 etkilemesi açısından önceki uygulamadan herhangi bir farklılık arz etmemektedir. Not vermede objektiflik süreç içerisinde kendiliğinden sağlanacaktır.
*Öğretmenlerin izinli, raporlu veya görevli olmaları durumunda işlenmeyen konuların telafisi nasıl sağlanacak?
Merkezi ortak sınavlar ülke çapında müfredat uyumunu esas almaktadır. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, müfredatın eş zamanlı uygulanmasına ilişkin akademik takvim hazırlayarak okullarla paylaşacaktır. Ayrıca tüm okullarımızda müfredat birlikteliğinin eşzamanlı uygulanabilmesi için 8. sınıfta temel derslerdeki öğretmen açıkları mümkün olduğunca giderilecektir. EBA üzerinden öğrenciler ders içeriklerini hâlihazırda takip edebilmekte olup orta vadede ise FATİH Projesi tüm bileşenleriyle tamamlandığında, öğrencilerin müfredata uygun modülleri tabletlerinden takip ederek eksikliklerinin giderilmesi sağlanacaktır.
*Sınav güvenliği nasıl sağlanacak?
Merkezi değerlendirmeler öğrencilerin normal dönemde girdiği yazılılardan farklı olmayacağı için normal dönemde alınan tedbirlere ek olarak, Öğretmenlerin sınav gözetmeni olarak farklı okullarda görevlendirilmesi, Gerektiği durumlarda öğrencilerin farklı sınıflara dağıtılması, Orta vadede sınav salonlarına kamera sistemi kurulması, tedbirleri öngörülmektedir.
*Merkezi değerlendirmelerde kitapçık türleri olacak mı? Soru kitapçıkları kişiye özgü mü hazırlanacak?
Merkezi değerlendirme yazılılarında sınav güvenliğine yönelik olarak farklı kitapçık türleri hazırlanacaktır. Bu aşamada kişiye özgü kitapçık uygulanması düşünülmemektedir. Sistemin orta ve uzun vadede açık uçlu soruları da içermesi planlandığından o dönemde barkot benzeri sistemlerle yazılıların değerlendirilmesi düşünülmektedir.
*Öğrencilerden ücret alınacak mı?
Herhangi bir isimle ücret talep edilmeyecektir.
*Merkezi ortak sınavlarda üst araması vb. uygulamalar olacak mı?
Merkezi ortak sınavlarda öğrencilerin normal dönemde okullarda girdikleri yazılılardan farklı bir güvenlik tedbiri alınmayacaktır. Ancak sınava kalem, silgi vb. ihtiyaçlar haricinde cep telefonu, kitap, defter vb. malzemeler getirilmeyecektir.
*Yeni uygulama öğretmenin meslekî performansını nasıl etkileyecek?
Yeni uygulama, öğretmenin eğitim ve öğrenci üzerindeki etkinliğini artırdığı için okula olan aidiyet duygusu artacaktır. Diğer yandan yeni modele intibak, mesleki donanım, ölçme ve değerlendirme konularındaki olası eksiklikleri gidermek üzere hizmet içi eğitim faaliyetleri düzenlenerek öğretmenlere katkı sunulacaktır.
*İşim gereği 1 seneliğine ailemle birlikte ABD’ye geldik. Kızım 7. sınıfı ABD’de okuyor. 6. sınıfı Türkiye’de okumuştu. 8. sınıfı tekrar Türkiye’de okuyacak. ABD’de IB (Uluslararası Bakalorya) statüsünde bir okula giden kızım 8. sınıfta Türkiye’ye döndüğünde nasıl bir SBS uygulamasıyla karşılaşacak? 7. sınıfı yurtdışında okumuş olması bir sorun teşkil edecek mi?
Ortaokulu yurtdışında bitiren öğrencilerin Türkiye’ye döndüklerinde ilgili maddede ifade edilen şartlara göre yerleştirme işlemleri yapılır. Ayrıca 6 veya 7. sınıfta yurtdışında eğitim görüp 8. sınıfta Türkiye’ye dönen öğrenciler 8. sınıftaki ortak sınavlara gireceklerdir. 6 ve 7. sınıf notları uluslararası denklik hükümlerine göre hesaplanarak ortaöğretime yerleştirmeye esas puan belirlenecektir.
* Puanlama 100 üzerinden mi yoksa 700 puan üzerinden mi yapılacak?
2013-2014 eğitim-öğretim yılında ilki uygulanacak ortak sınavlar çoktan seçmeli sorulardan oluşan test usulüyle gerçekleştirilecektir. Yanlış cevaplar da kesinlikle doğru cevapları etkilemeyecektir. Ortaöğretim kurumlarına yerleştirmeye esas puanın hesaplanmasında ise geçtiğimiz yıllardan farklı hiçbir uygulama söz konusu değildir. Tek farklılık geçen yıl % 70’i alınan SBS yerine bu yıl ortak sınav puanlarının baz alınacak olmasıdır. Yine geçtiğimiz yılda olduğu gibi 6, 7 ve 8. sınıf yılsonu başarı puanlarının %30’u alınacak, üzerine 8. sınıfta uygulanan ortak sınav puanın %70’i eklenerek puan hesaplamaları yapılacaktır. Bütün öğrencilerin puanları 500 tam puan üzerinden duyurulacaktır.
*Öğrenci diyelim ki asker çocuğu ve kazandığı liseye kayıt yaptıramadan başka bir ile tayini çıktı diyelim Bu durumda öğrenci ne yapacak?
Daha önceden uygulanan SBS sisteminde nakil işlemleri nasıl gerçekleşiyorsa yeni uygulamada da nakil işlemleri aynı şekilde gerçekleştirilecektir.
*Matematik yazılısı birinci ve ikinci dönem 100 ama İngilizce kötü ise veya tam tersi olursa iki öğrenci de fen lisesine yerleştiğinde haksızlık olmaz mı?
Burada temel hedeflerden biri öğrenci performansını anlık göstergeler eşliğinde değil, sürece yayarak değerlendirmektir.
*Doğu illeri kış dolayısıyla 1 ay zorunlu tatilde oluyor. Peki Batı illeriyle aralarında eksik kalan kazanımlar nasıl dengelenecek?
Akademik takvim belirlenirken sınav dönemlerinin mümkün olduğunca ağır kış şartları yaşanan dönemlere denk gelmemesi üzerinde durulmuştur. Buna rağmen okulların hava koşulları nedeniyle tatil olması durumunda öğrencilerin ders eksikliklerini Eğitim Bilişim Ağı (EBA) üzerinde yer alan içeriklerle gidermeleri sağlanacaktır.
*Öğrenciler sıralarda üçerli oturuyor. Bu durumda kopyanın önüne nasıl geçilecek?
Öğrenciler, ortak sınavlara olağanüstü şartlar dışında kendi okullarında gireceklerdir. Ortak sınava girmeyecek öğrenciler sınavların yapılacağı günler okulda bulunmayacakları için sınavın uygulanmasına yönelik fizikî olumsuzluklar yaşanmayacaktır. Öğrenciler sıralarında tekli oturma düzeninde ortak sınava gireceklerdir. Sınavda iki farklı kitapçık türü uygulanacak ve sınavların yapılacağı sınıflarda 2 öğretmen bulunacağından kopyanın önüne geçilmiş olacaktır.
*Yeni uygulama sınav kaygısının azalmasını sağlayacak mı?
Ortak sınavlar, öğrencilere ekstra bir sınav yükü getirmemekte. Ortak sınavlara öğrencilerin kendi okullarında girecek olmaları, uygulamanın tek sınav odaklı olmaması, sınav kaygısını sürece yayması ve öğretmen etkinliğini artırmış olması gibi hususlar gözetildiğinde sınav kaygısının azalacağı söylenebilir.
*Sınavlar hangi konuları kapsayacak. Duyduğum kadarı ile ikinci sınav öğretim yılı başından itibaren görülen bütün konuları kapsayacakmış. Neden?
Ortak sınavlar, öğrencilerin okullarında hâlihazırda girmiş oldukları yazılılardan bir tanesinin daha denetimli bir şekilde yapılmasıdır. Çalışma takvimine göre konu ve kazanımların dağılımını gösteren çizelgelerin uygulanmasında birinci dönemde yapılacak ortak sınavda sorulacak soruların kapsamı, eğitim öğretim yılının başından birinci dönem ortak sınavın yapılacağı tarihe kadar olan konu ve kazanımlarla sınırlı olacaktır.
*“Şırnak’taki öğrencilerin puan ortalaması ile İstanbul’daki öğrencilerin puan ortalaması farklı farklı değerlendirmelere tabi tutulacak. Sıralamalar da il bazında yapılacak” deniyor.
Sorunuzda ifade ettiğinizin aksine Şırnak’taki öğrencilerin puan ortalaması ile İstanbul’daki öğrencilerin puan ortalaması farklı farklı değerlendirmelere tabi tutulmayacaktır. Yapılacak değerlendirme Türkiye genelini kapsayacaktır. Ayrıca sıralamalarda il bazında yapılmayacak, değerlendirmede olduğu gibi Türkiye genelini kapsayacaktır.
*İlkokuldan itibaren aynı eğitim kurumunda okuyan bir öğrenci, lisede de kendi kurumunda devam etmek istiyorsa ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın yaptığı sınavlara katılmak istemiyorsa ne olacak?
Ortak sınavlara öğrenciler bu sınavlar bir üst kademeye geçmeyi belirlemekle birlikte aynı zamanda sınıf geçmeyi de belirledikleri için girmek zorundadırlar. İlkokuldan itibaren aynı eğitim kurumunda okuyan bir öğrencinin lisede kendi kurumuna devam etmesinin önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Özel okullar durumlarına göre MEB’in belirlediği esaslar doğrultusunda öğrenci alımına devam edeceklerdir.