Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli deyiminin anlamı:
Bu işi yapmak zorundasın, yapmazsan buradan çekip gidersin, anlamında bir deyim. Bulunduğu çevrenin koşullarına uyum sağlayabilmeli ya da orayı terk etmelidir. Ya buranın koşullarına uymalı ya da buradan ayrılmalı anlamında kullanılan bir söz.
Gütmek: Hayvan ya da hayvan sürüsünü önüne katıp otlatarak
Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli deyiminin hikâyesi:
Hindistan’da mihracelerden biri, devesiyle Hicaz’a gidip gelmiş. Kendisini götürüp getiren kıymetli ve emektar deveye iyi bakılması için sıkı emirler vermiş. Bununla da yetinmeyerek vezirini çağırmış: "Vezir, eğer bu hacı deveye bir hâl olursa evvela seni sorumlu tutarım. Her sabah kuşluk vaktine kadar bizzat otlatacaksın. Yemine, suyuna, istirahatine iyi bakacaksın. Yoksa seni bu memleketten sürgün ederim" demiş.
Zavallı vezir mecburen her sabah deve çobanlığı yapmağa başlamış.
Bir gün memleketin ileri gelen bilgelerinden bir dostu, kendisini deve otlatırken görünce şaşırmış:
"Bu ne hâl hazret? Senin bu kırda ne işin var? Bu deve de ne oluyor?" deyince, vezir boynunu bükmüş ve başına gelenleri anlatmış.
"Ya, işte böyle dostum. Ya bu deveyi güdeceğim, ya bu diyardan gideceğim" demiş.
Bu deyim, bir işi yapmak ya da bir şeyi elde etmek için kesinlikle uyulması gereken kurallar olduğunu, anlatmak için kullanılır.