Ünlü türemesi nedir
Türkçe dilinde bazı kelimelere “-cık, -cik, -cuk, -cük” küçültme ekleri geldiğinde, kelime ile ek arasında bir ünlü harf oluşur. Bu ses olayına ünlü türemesi denir.
Bazı pekiştirilmiş sözcüklerde de ünlü türemesi meydana gelebilir. (sapasağlam)
Bazı fiiller “-yor” şimdiki zaman eki aldıklarında ek ile fiil arasına ünlü harf gelir. Fakat burada ünlü türemesi olayı yoktur. Buradaki ünlü yardımcı ünlüdür. (gel -yor → geliyor)
Ünlü türemesi aslında Dil Bilgisi derslerinde ses türemesi konu başlığı altında yer alır. Dil Bilgisinde sözcükler çekimlenirken ve yeniden türetilirken, sözcüklere yeni bir ses eklenir. Eklenen bu ses ünlü ise, ünlü ses türemesi adını alır. Genellikle sözcüğe bir küçültme eki getirildiğinde ünlü türemesi ortaya çıkar. Sözcüğe eklenen -cık, -cik, -cuk gibi küçültme anlamı taşıyan ekler sözcüklerde ünlü ses türemesini göstermektedir. Ses türemesinin daha iyi şekilde anlaşılması için ünlü ses türemesi ile ilgili cümle örnekleri çok önemlidir.
Aşağıda bu ses olayına örnek olabilecek 10 adet ünlü türemesi örnekleri listelenmiştir.
Ünlü Türemesine Örnekler
- az –cık → azıcık
- bir –cik → biricik
- dar –cık → daracık
- genç –cik → gencecik
- gel –dur → geledur
- kal –kaldım → kalakaldım
- güp – gündüz → güpegündüz
- yap – yalnız → yapayalnız
- sap – sağlam → sapasağlam
- çep – çevre → çepeçevre