Türkiye’de Buzulların Oluşturduğu Yer Şekilleri
Orta kuşakta yer aldığı için ülkemizde buzulların oluşturduğu yer şekilleri sınırlıdır. Günümüzde yüksek dağların üst kısımlarında görülen ve buzulların oluşturduğu yer şekilleri buzul dönemlerinden kalmadır.
Kuvaterner’in başlarında yaşanan buzul dönemlerinde ülkemizde buzullar 2.200 metreye kadar etkili olmuştur. Bu nedenle ülkemizde buzulların oluşturduğu yer şekillerine 2.200 metreden yüksek yerlerde rastlanmaktadır. Buzulların oluşturduğu yer şekillerine daha çok Doğu Anadolu’da rastlanır. Ağrı, Süphan, Buzul, Sat ve Bingöl Dağları bu kesimde buzulların oluşturduğu yer şekillerinin görüldüğü dağlardır. Bolkar ve Sultan Dağları ile Beydağları, Aladağlar ve Toroslar da buzul şekillerine rastlanan yerlerdir. Kuzey Anadolu Dağları içinde buzul şekillerine Yalnızçam, Mescit, Giresun ve Kaçkar Dağlarında rastlanır. İç Anadolu’da Erciyes Dağı ve Marmara’da Uludağ buzul şekillerinin görüldüğü diğer yerlerdir. Günümüzde Ağrı Dağı’nın tepesi bir takke buzuluyla kaplıdır. Ülkemizdeki en büyük buzul ise Buzul Dağı üzerinde yer alan Reşat İzbırak Buzulu’dur.
Türkiye’de Rüzgârın Oluşturduğu Yer Şekilleri
Ülkemizde rüzgârların oluşturduğu yer şekilleri sınırlıdır. Yağışın az, bitki örtüsünün cılız olduğu yerlerde rüzgâr etkinliği fazladır. Bu tür alanlarda yüzeyin kuru olması ve yüzeydeki örtüyü koruyan bitkilerin olmaması rüzgâr erozyonunu artırmaktadır.
İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu, ülkemizde rüzgâr erozyonunun fazla olduğu alanlardır. Bu alanlar içinde rüzgâr biriktirmesiyle oluşan kumullara Konya Karapınar çevresinde rastlanmaktadır. Bu alandaki rüzgâr erozyonunu azaltmak için ağaçlandırma çalışmaları yapılmış, setler çekilmiş ve çeşitli bitkiler yetiştirilmiştir. Bu çalışmalar sayesinde rüzgâr erozyonu önemli ölçüde önlenmiştir.
Ülkemizde rüzgâr biriktirmesiyle oluşan kumullara rastlanan diğer bir yer, kıyılarımızdaki kumsallardır. Çukurova (Adana), Göksu (Mersin), Bafra (Samsun) ve Çarşamba (Samsun) Deltaları; Side (Antalya), Demre (Antalya), Patara (Antalya), Dalaman (Muğla), Karasu (Sakarya) kıyı kumullarının görüldüğü yerlerin başlıcalarıdır.