Fiil, iş, oluş, hareket bildiren kelimelerdir. Yapılarına göre fiiller, basit, türemiş ve birleşik olarak üçe ayrılır. Basit fiiller, ek almamış, yalın halde çekimlenmiş fiillerdir. Birleşik fiiller de yardımcı fiiller vasıtasıyla oluşan fiillerdir.
Ad ya da eylem tabanlarına yapım eki getirilmek suretiyle oluşturulmuş olan eylemlere türemiş fiil denir. Yani yapım eki kullanılması ile beraber türemiş fiil üzerinden eylem ortaya çıkarılır. Aynı zamanda türemiş fiiller birden fazla yapım eki alması üzerinden meydana gelebilmektedir. Türemiş fiiller diğer bir yandan cümle içerisinde fiil gövdesi olarak da görev üstlenir. Böylece iki farklı şekil üzerinden türemiş fiil oluşumu gerçekleşmektedir.
- İsim ya da isim soylu sözcüklerden oluşmuş türemiş fiiller
- Fiil kök ya da gövdelerinden türemiş olan fiiller
Bu şekilde iki farklı yöntem üzerinden türemiş fiil oluşumu gerçekleşmektedir. Böylece cümle içerisinde kullanım ile beraber, amaca uygun değişik anlamlar ortaya çıkarır. Türkiye'deki en önemli değil bilgisi yapıları arasında yer almaktadır. Türemiş fiiller, yapım eki alarak türemiş bir kelime şeklinde çekimlenmiş fiillerdir.
Türemiş fiil ile ilgili örnek cümleler nelerdir
Farklı örnekler üzerinden türemiş fiillere anlatmak mümkün. Özellikle bu fiiller isim ya da fiil kök ve gövdelerini üzerinden ele alınmak suretiyle hazırlanmaktadır.
Örnek: Örnek olarak ‘’güzelleşmek’’ kelimesi ele alınabilir.
Güzel-leş-mek
Bu şekilde ayrıldığı zaman güzel ismi, ‘leş’ yapım eki alıyor. Daha sonra almış olduğu bu ek ile beraber güzelleşmek fiili ortaya çıkar. Böylece türemiş fiil yapılabilir.
Örnek: Başka bir örnek olarak, ‘Sevilmek’ kelimesi ele alınabilir. Bu bağlamda sev(mek) dili üzerinden, ‘il’ yapım eki gelmektedir. Bu sayede sevilmek kelimesi ortaya çıkar ve böylece türemiş fiil oluşturulur.
Bu şekilde değişik örnekler ile beraber birçok farklı kelime üzerinden türemiş fiil oluşumu sağlanabilir. Böylece amacına bağlı olarak farklı cümlelerde bu kelimeleri kullanmak mümkündür.
Türemiş fiillere örnek cümleler şu şekildedir:
- Hayatı boyunca her zaman dürüst yaşadı. (yaş-a-dı)
- Bahçeyi yaklaşık iki saatte suladı. (su-la-dı)
- Herkese kolay kolay bağlanmam. (bağ-lan-ma-m)
- Yeni aldığı elbiseyi geçen hafta internetten getirtmiş. (getir-t-miş)
- Uzun zamandır benimle inatlaşmıyor. (inat-laş-ma-yor)
- Kocaman balonu saniyeler içerisinde şişirdi. (şiş-ir-di)
- Hava güzel olunca dışarıda uçurtma uçurdular. (uç-ur-du-lar)
- Bir anda etraf anlam veremediğim bir şekilde karardı. (kara-r-dı)
- Seni onun yanında görünce rahatladım.
- Şarkıyı dinleyince çok duygulandı.
- Şiir yazarken sürekli düşünceli görünür.
- Öğretmen sınıfı temizledi.
- Kütüphaneyi öğrenciler düzenlediler.
- Bilgisayar artık düzelmez.
- Telefonu suya düşürdü.
- Araba yokuşta arızalandı.
- Konser ertelendi.
- Hakem maçı durdurdu.
- Babam etrafına bakındı.
- Annem poşetleri taşıdı.
- Öğretmen bize doğru yöneldi.
- Rüyasında beni sayıkladı.
- Müdür öğrencileri yokladı.
- Ananem çiçekleri suladı.
- Dayım bana gülümsedi.