1930’lu yıllarda Sovyet Rusya’da güçlenen toplumsal gerçekçilik akımı, Türk edebiyatında 1930- 1940 arasında yayılmaya başlamıştır. Nâzım Hikmet’in etkisiyle 1940’lardan sonra toplumcu gerçekçi şairler yetişmiştir. Toplumcu gerçekçi şairler Rus sanatçılardan ve özellikle Mayakovski’den etkilenmişlerdir.
Toplumcu gerçekçi şiir; toplumsal problemler, savaş karşıtlığı, barış özlemi, işçi hakları, yoksulluk gibi temaları işlemiştir. Dolayısıyla geniş kitleleri harekete geçirme amacında olan toplumcu gerçekçi şiir, söylev üslubunu benimsemiştir. Toplumcu gerçekçi şairler serbest şiiri, Garip akımı şairlerinden önce kullanmışlardır. Bazı şiirlerde uyak kullansalar da şiirde biçim anlayışını reddetmişlerdir. Toplumcu gerçekçi şiirin öncüsü olan Nâzım Hikmet’in yazdığı ilk şiirler, Yeni Mecmua, Alemdar, Ümit, I. Kitap, II. Kitap, Yeni Gün dergi ve gazetelerinde yayımlanmıştır (1918-1921). İstanbul’un işgali üzerine Millî Mücadele şiirleri yazmıştır. 1923-1960 yılları arası toplumcu eğilimleri yansıtan şiir anlayışında Nazım Hikmet’le beraber Ercüment Behzat Lav, Hasan İzzettin Dinamo, Ceyhun Atuf Kansu gibi şairler de yer almıştır.
Nâzım Hikmet, Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin şekil ve içerik açısından önemli yenilikçilerinden biridir. Serbest ölçüyle toplumcu şiirler yazan şair, kendisinden sonra edebî bir çığır açmıştır. İlk şiirlerinde destansı bir üslup kullanan şair, fütürizm akımından etkilenmiştir. Nâzım Hikmet, “Kerem Gibi” şiirinde geleneksel edebiyatımızda önemli bir yeri olan “Kerem ile Aslı” hikâyesini yeniden yorumlamıştır. Geleneksel edebiyatta bireysel bir aşk temasının kahramanı olan Kerem, Nâzım’ın dizelerinde toplumsal bir mücadelenin kahramanı olmuştur. Toplumcu gerçekçi şiirde tarihî veya efsanevi kahramanlar, geleneksel anlam karşılığından farklı olarak kullanılabilmiştir.
Toplumcu gerçekçi şiir temsilcileri kimlerdir
Nazım Hikmet, Ahmet Oktay, Necati Cumalı, Ahmet Arif, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Özdemir İnce, Ceyhun Atıf Kansu, Enver Gökçe, Can Yücel, Eray Canberk, Gülten Akın, Kemal Özer, Yaşar Miraç ve Ataol Behramoğlu toplumcu gerçekçi şairlerdir.
Toplumcu gerçekçi şiir özellikleri nelerdir
1920'li yıllarda Nazım Hikmet öncülüğünde başlayan bir şiir anlayışıdır.
Genellikle yoksulluk, yaşam mücadelesi, eğitimsizlik, işçi ve köylülerin ezilmesi, sömürülme, eşitsizlik ve baskı gibi toplumsal konuları ele almışlar ve şiirlerini de bu konular hakkında yazmışlardır.
- Toplumsal sorunlar genel olarak sosyalist düşüncenin yaklaşımı ile dile getirilmiştir.
- Gerçekçi sanatın halkla iç içe olan ve onun sorunlarını dile getiren bir sanat olduğunu savunmuşlardır.
- Sanat toplum içindir anlayışları vardır.
- Şiirin biçimine önem verilse de çoğunlukla içeriğine önem verilmiştir. Yani şiirin estetik yönü arka plana atılmıştır.
- Serbest nazımı savunmuşlardır.
- Şiirler de kafiye ve redif kullanmamışlardır. Şiir de ki ahengi kelime tekrarları ve ses akışı ile sağlamışlardır.
- İdeolojilerini şiirlerine yansıtmaktan çekinmemişlerdir.
- Bu şiir anlayışıyla o döneme kadar işlenmeyen konuları işlemişlerdir.
- Kitleleri harekete geçirmek için şiirlerinde güçlü bir hitabet kullanmışlardır.
- Yalın bir dil kullanmayı tercih etmişlerdir.
- Politik içerik taşıması nedeniyle şiir de etkileme ve belirleme gücü yükselmiştir.
- Şiirde yer alan paralel, simetrik akışlar ve kırılmalar Rus şair Mayakovski'den esinlenilmiştir.
- Şiirler de coşkulu ve didaktik bir dil kullanılmıştır.
- Şiirler de insan sevgisi açık bir şekilde bellidir.