Tımar sistemi, devlet mülkiyeti altındaki toprakların devlet memuru statüsünde kişilerin kontrolü altına bırakılması esasına dayanır. Tımarlı sipahi olarak adlandırılan devlet görevlileri, söz konusu toprakları barış döneminde işletir, savaş dönemi geldiğinde topraklarında barınan sipahiler ile birlikte savaşa katılır. Bu süreç kadı tarafından denetlenir. Bu sayede toprak sahibi memurlar ile tımarlı sipahilerin geçimleri karşılanır.
Tımar sistemi özellikleri
- Tımar sisteminde 160.000 akçeden fazla geliri olan bölgeler has olarak adlandırılır.
- Geliri 20.000 ile 100.000 akçe arasında olan bölgeler zeamet olarak adlandırılır.
- Yıllık geliri 20.000 akçenin altında olan topraklar ise tımar unvanı ile anılır.
- Tımar sistemine göre işletilen topraklar, sipahi olarak adlandırılan eyalet askerlerine tahsis edilir.
- Kaynaklara göre Osmanlı devlet gelirlerinin büyük bir bölümünü tımar toprakları oluşturmakta.
- 20 milyona yakın askerden oluşan tımar sipahi ordusu zamanla önemini yitirmiştir. Zamanla toprakta özel mülkiyete gidilmiş ve tımar sisteminin kalıntıları ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır.
Tımar sisteminin faydaları
- Devletin maaş yükünü azaltmaktadır.
- Devletin üretimi denetim altına almasıyla üretimde süreklilik sağlanmaktadır.
- İkta verilen bölgelerin güvenliği sağlanarak, devlet otoritesi korunmaktadır.
- Tımar sistemine toprağa dayalı olması sebebiyle göçebe yaşayan Türkmenler yerleşik hayata geçmektedir.
- Periyodik süreçlerle vergiler düzenli bir şekilde toplanmaktadır.
- Tımar sistemi ile ordunun asker ihtiyacı ve giderleri karşılanmaktadır.
- Ülkenin bayındır hâle gelmesini ve arazilerden daha fazla fayda sağlanmaktadır.