Temel hak ve özgürlükler, temiz çevrede yaşama hakkı, sağlıklı yaşama hakkı, eğitim hakkı, seyahat etme hakkı, özel hayatın gizliliği hakkı, barınma, korunma, beslenme hakkı gibi haklardır. Devlet muhtaç olan ya da vatandaşı olan kişilere bu hak ve özgürlükleri hukuki olarak sağlamak durumundadır. İnsanlar devletlerinin güvence altında hür ve müreffeh bir şekilde hayatlarına devam ederler.
Her hak bir sorumluluğu beraberinde getirdiği için birey de sorumsuz davranamaz. Bireyler, hak ve özgürlüklerini kullanırken hem başka bireyler ve toplumun geneline hem de devlete karşı sorumludurlar. Sorumlulukların yerine getirilmesi diğer bireylere karşı gerçekleşecek hak ihlallerinin de önüne geçilmesi anlamına gelmektedir.
Devletin, toplumsal grupların ve bireyin sorumluluklarını karşılıklı olarak yerine getirmesi, demokrasinin hayata geçirilmesi anlamına gelmektedir. Sadece demokrasi kültürünün toplum hayatının her alanında yaşandığı yerlerde, hak ve özgürlükler hukuki metinlerde kalan idealler olmaktan çıkıp bir gerçeklik haline gelebilir.