Sonuçlandırma
1. Kozalak pullarının neden şekil değiştirdiğini tartışınız.
Çam kozalakları pullarının çevredeki nem değişimine göre şekil değiştirir.
2. Soğuk ve sıcak suda bekletilen kozalak pullarının neden farklı oranlarda kapandığını ve sıcaklığın etkisini tartışınız.
Etkinlik Adı: Osmotik Basınç ve Turgor Basıncının Etkilerinin Gözlemlenmesi
Etkinliğin Amacı: Osmotik basınç ve turgor basıncının etkilerini günlük hayatta gözlemlemek
Araç Gereç:
- Farklı büyüklüklerde, pulları açılmış çam kozalakları (15 adet)
- 3 litre sıcak su
- 3 litre soğuk su
- 3 adet derin plastik kap
Uygulama:
- Çevrenizde bulunan çam ağaçlarının dökülmüş kozalaklarından on beş adet toplayın.
- Plastik kaplardan birine 3 litre soğuk, diğerine ise kaynama noktasına kadar getirilmiş 3 litre sıcak suyu boşaltın.
- Kozalaklardan beş tanesini soğuk su (Görsel 2.39.a), diğer beş tanesini sıcak su (Görsel 2.39.b) bulunan kaba bırakın.
- Geride kalan beş kozalağı ise içerisinde su bulunmayan plastik kaba koyun.
- Yaklaşık 15 dakika sonra kozalakları kaplardaki sudan çıkarın. Kozalakları ayrı ayrı gruplandırıp bir araya getirin. Her bir gruptan bir kozalak alıp pulların duruş biçimlerini karşılaştırarak gözlemlerinizi not edin.
Sonuçlandırma:
- Kozalak pullarının neden şekil değiştirdiğini tartışın.
- Soğuk ve sıcak suda bekletilen kozalak pullarının neden farklı oranlarda kapandığını ve sıcaklığın etkisini tartışın.
Sorular:
- Kozalak pulları suyla temas ettiğinde neden şişer veya büzülür?
- Osmotik basınç ve turgor basıncı nedir? Bu basınçlar kozalak pullarının şeklini nasıl etkiler?
- Sıcaklığın osmotik basınç ve turgor basıncı üzerinde nasıl bir etkisi vardır?
- Bu etkinlikten yola çıkarak günlük hayatta osmotik basınç ve turgor basıncının nerelerde kullanıldığını araştırın.
Öneriler:
- Farklı sıcaklıklarda su kullanarak deneyi tekrarlayın ve sonuçları karşılaştırın.
- Suya farklı maddeler (tuz, şeker vb.) ekleyerek osmotik basıncın nasıl değiştiğini gözlemleyin.
- Mikroskop kullanarak kozalak pullarının yapısını inceleyin.
Değerlendirme:
Etkinlik sonunda öğrencilerden aşağıdakileri yapmaları istenebilir:
- Etkinlikte yapılan gözlemleri ve deney sonuçlarını anlatan bir rapor hazırlamaları.
- Osmotik basınç ve turgor basıncı kavramlarını ve bu basınçların günlük hayattaki örneklerini anlatan bir sunum hazırlamaları.
- Etkinlikle ilgili bir deney tasarlayıp uygulamaları.
Ek Bilgiler:
- Osmotik basınç, yarı geçirgen bir zardan, suyun düşük konsantrasyondan yüksek konsantrasyona doğru akışını yaratan basınçtır.
- Turgor basıncı, hücre çeperinin hücrenin iç kısmına uyguladığı basınçtır.
- Sıcaklık arttıkça hücre zarının geçirgenliği artar ve su moleküllerinin hücreye girişi ve çıkışı kolaylaşır.
- Soğuk suda kozalak pulları turgor basıncı nedeniyle kapanırken, sıcak suda osmotik basınç artar ve turgor basıncı azalır. Bu nedenle kozalak pulları açılır.
Not: Bu etkinlik, 9. sınıf biyoloji dersi müfredatında yer alan "Osmotik Basınç ve Turgor Basıncı" konusuyla ilgilidir. Etkinlik, öğrencilerin bu konuyu daha iyi anlamalarına ve günlük hayattaki örneklerle ilişkilendirmelerine yardımcı olacaktır.