Günlük yaşantımızda ismini sık duyduğumuz sinir sistemi hastalıklarından başlıcaları aşağıda verilmiştir.
Depresyon, genel olarak uzun süreli devam eden mutsuzluk ve umutsuzluk hissi, çöküntü şeklinde tanımlanan bir rahatsızlıktır. Uyku bozukluğu, aşırı iştah veya kilo kaybı, kötümserlik, mutsuzluk, suçluluk, içe kapanma, isteksizlik, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, kaygı, huzursuzluk, değersiz hissetme depresyonun başlıca belirtileri arasındadır.
Multipl skleroz (MS) beyinde ve omurilikte, mesajları taşıyan sinir hücreleri etrafındaki miyelin kılıfın hasar görmesine dayalı bir sinir sistemi hastalığıdır. Bu hastalığa multipl denmesinin nedeni, beyin ve omuriliğin birçok farklı alanını etkilemesidir. Skleroz denmesinin nedeni ise miyelin kılıfın hasar gördüğü yerlerde sertleşmiş dokuların (skleroz) oluşmasıdır. Bu sertleşmiş alanlara plak denir.
Alzheimer (Alzaymır), zihinsel faaliyetlerde ve günlük yaşam aktivitelerinde bozulmaya neden olan bir hastalıktır. Gençlerde de görülebilir ancak genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Alzheimer hastalığında genetik yatkınlık en önemli risk faktörüdür. Hastalık çoğu zaman olayları unutma, tekrar tekrar sorma, zihinsel kapasitede azalma, konuşma bozukluğu, dikkati toplayamama şeklinde kendini gösterir.
Felç: Beynin içerisindeki kan akışının azalmasından kaynaklı olarak sinir yapılarının ve kasların düzenli olarak çalışamaması ve bu sebeple de hareketi sağlayan sinirlerin zedelenip işlevini yapamamasıyla meydana gelen hastalıktır
Epilepsi, beyin içinde bulunan sinir hücrelerinin olağan dışı bir elektro-
kimyasal boşalma yapması sonucu ortaya çıkan nörolojik hastalıktır.
Basitleştirilmiş şekliyle epilepsi, kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna
bağlıdır ve beynin çalışması ile ilgili elektriğin aşırı ve kontrolsüz yayılımı
sonucu oluşur. Sıklıkla geçici bilinç kaybına neden olur. Epilepsi nöbetleri
farklı şekillerde ortaya çıkar.
Akıl hastalığı: Bu temel düşüncelerde, davranışlarda, insan tabiatına uymayan davranışlara, davranış bozukluklarına sahip kişilerde ortaya çıkar.
Parkinson hastalığı, ilerleyen tipte nörolojik bir hastalıktır. İlk kez İngiliz Doktor James Parkinson (Ceyms Parkinsın, 1755-1824) tarafından 1817 yılında titrek felç olarak tanımlanmıştır. Yavaş ve sinsi seyreden bir hastalık olup genellikle 60 yaş üzerindeki insanlarda görülür. Erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır. Hastalık, esasen motor belirtiler olarak bilinen vücut hareketleriyle ilgili sorunlarla nitelendirilir; bunlardan belki de en belirgin olanı titremedir. Ağrı, uyku bozukluğu ve depresyon gibi hareketle ilgili olmayan başka sorunlar da ortaya çıkabilir; bunlar motor olmayan belirtilerdir.
Menenjit, beyni saran zarların (meningens) iltihaplanmasıyla oluşan, hemen tedavi edilmezse işitme kaybı, beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir merkezî sinir sistemi hastalığıdır. Menenjit, beyin ve omuriliği saran zarlardan özellikle en içte yer alan ince zar ile onun üstünde yer alan örümceksi zarın iltihaplanmasından kaynaklanır (Şekil 1.19). Beyin zarını aşmayı başaran hastalık etmeni, beyin-omurilik sıvısına bulaşarak iltihaplanmanın kafa sinirlerinin köklerine, omurilik sinirlerine, ince zar altındaki beyin ve omurilik dokularına yayılmasına da neden olabilir. Hastalığa yakalananların %95’i beş yaş altındaki çocuklardır.
Siyatik sinir hücresinin yapısını anlatırken omurilikten çıkan ve ayak başparmağına kadar uzanan siyatik sinirinin, insan vücudundaki en uzun aksona sahip sinir olduğundan söz etmiştik (Şekil 1.18). Bu sinir, kalça arka bölümünde leğen kemiğinin içindeki delikten geçerek bacak arka yüzü boyunca ilerler ve diz çevresinde dallara ayrılarak bacağımızın kuvvetini, hissini, refleksini yani tüm elektriğini iletir.
Menenjit: Beyinle omuriliği örten zardaki iltihaplanmayla oluşan bir hastalıktır.
Dil felci: Sinir sisteminde meydana gelen hasarlar yüzünden dilin işlevini yitirmesi hastalığıdır.
Anosmi: Koku sinirlerinde meydana gelen hasarlar yüzünden koku alamama hastalığıdır. (Nezle gibi hastalıklarda sıklıkla görülmektedir
Afoni: Konuşmamıza yarayan kasları yöneten sinirlerin zedelenmesi sonucunda meydana gelmektedir. Afoni tıp dilinde ses kaybı, boğaz ve gırtlak hastalıkları olarak da adlandırılabilmektedir.
Kuduz: Bu rahatsızlık virüslerin etkisiyle ortaya çıkar.
Sinirsel hazımsızlık: Temel olarak sinir sisteminin kendi arasındaki bölümlerde uyumlu çalışamamasından ve sinir sisteminin kendi içerisindeki düzenini kaybetmesinden sonra ortaya çıkan hastalıktır. En çok ortaya çıktığı sebepler arasında çok fazla çay ve ya kahve kullanmak, çok fazla alkol tüketimi, düzensiz beslenmek, yemek yiyiş hızını ayarlayamamak, çok büyük lokmaları çiğnemeden yutmak gibi sebepler gösterilebilir.
Çocuk felci hastalığı: Omurilikteki kasların kasılmasına neden olan ve sinir hücrelerinin hasar görmesine sebebiyet veren bakterilerin oluşturduğu bir hastalıktır. Bu hastalığı oluşturan bakteriler dışkılardan yayılım gösterirler ve tedavi sürecinde de ağızdan alınan ilaçlar kullanılır.
Sinir sistemi hastalıkları belirtileri nelerdir
- Sinir sistemi hastalıklarının belirtileri hastalığın etkenine, kişi yapısına, psikolojik savunma sistemine bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir.
- Genel olarak bakıldığında, psikotik ve nörotik olarak meydana gelir.
- Eğer ruhsal sorunlar oluşursa, hastalarda anksiyete, fobi, aşırı duyarlılık, çarpıntı gibi belirtiler oluşur.
- Hastalar kendini izole eder ve diğer kişilerden uzaklaşırlar.
- Bunun sonucunda hastalarda huysuzluk görülebilir.
- Uyuşma, karıncalanma, bayılma, bellek kaybı gibi histerik belirtilerde görülmektedir.
- Depresyon
- Sanrılar, düşüncelerde bozulma, konuşma bozuklukları
- Gerçeklik duygusunun kaybedilmesi
Sinir sistemi hastalıklarının sebepleri nelerdir
- Dış kaynaklı sinir sistemini etkileyebilecek bir enfeksiyon kapma
- Erken yaşlanma durumu
- Fiziksel olarak ağır yaralanmalar geçirmek (kazalar en büyük sebeplerdendir)
- Genetik bozuklukların olması