Şiirin Unsurları
a. Nazım Birimi: Şiirde anlam bütünlüğü taşıyan en küçük bölüme denir.
Başlıca nazım birimleri şunlardır:
Dize (Mısra): Şiirin her bir satırına verilen isimdir.
“Geceleyin bir ses böler uykumu.” Ahmet Kutsi Tecer, Bütün Şiirleri, haz.: Leyla Tecer
Beyit: İki dizeden oluşan nazım birimidir. Divan edebiyatında sıklıkla kullanılmıştır.
“Gittin ammâ ki kodun hasret ile cânı bile
İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile” Neşâtî, Neşâtî Dîvânı, haz.: Mahmut Kaplan
Dörtlük: Dört dizeden oluşan nazım birimidir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ve halk edebiyatında kullanılmıştır.
“Ben giderim adım kalır
Dostlar beni hatırlasın
Düğün olur bayram gelir
Dostlar beni hatırlasın.”
Âşık Veysel, Dostlar Beni Hatırlasın
Bent: Bir şiirin bölümlerini oluşturan genellikle iki dizeden daha fazla birimlere denir.
“Kandilli’de eski bahçelerde
Akşam kapanınca perde perde
Bir hatıra zevki var kederde.”
Yahya Kemal Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz
b. Nazım Şekli (Nazım Biçimi): Şiirlerin dize sayılarının, ölçülerinin ve kafiyeleniş şekillerinin belirli bir nazım birimi esas alınarak oluşturduğu yapıdır.
c. Nazım Türü: Şiirlerin konularına göre gruplandırılmasına denir. Halk edebiyatında kullanılan “koşma”, konularına göre güzelleme (insan ve doğa konularını anlatan şiirler), koçaklama (kahramanlık ve savaşları anlatan şiirler), taşlama (eleştiri amaçlı yazılan şiirler), ağıt (ölen birinin ardından duyulan üzüntüyü anlatan şiirler) gibi türlere ayrılır. Divan edebiyatında kullanılan türler ise şunlardır: tevhid (Allah’ı övmek için yazılan kasideler), münâcaat (Allah’a yalvarma, yakarma, niyaz etme amacıyla yazılan kasideler), naat (Hz. Muhammed’i övmek için yazılan kasideler), mersiye (bir devlet büyüğü ya da önemli birisinin ölümünden duyulan acıyı dile getiren kasideler), methiye (bir devlet büyüğünü övmek için yazılan kasideler), hicviye (bir devlet büyüğünü ya da toplumdaki bir aksaklığı eleştiren kasideler).