Hadisler sıhhat derecesine göre sahih, hasen ve zayıf olmak üzere üç kısma ayrılır:
Sahih hadis, âlimlerin Resulullah’a ait olduğunu tespit ettikleri hadislerdir. Bunun tespit edilebilmesi için hadisin isnadı ve metni incelenir. Bir hadisin sahih olması için şu beş şart gereklidir:
İsnadın muttasıl olması: Hadisi kitabında nakleden müelliften, Peygamber Efendimize kadar isnadın (ravî zincirinin) kesintisiz olması gerekir.
Ravilerin adil olması: İsnad zincirinde yer alan her bir şahsın güvenilir olması gerekir. Hadis nakli gibi önemli bir konuda güvenilir olmak, her şeyden önce Müslüman olmak ve Allah’tan korkmak demektir.
Ravilerin zabt sahibi olması: Zabt, bir şeyi iyi ezberlemek veya korumak demektir. İsnad zincirinde yer alan raviler hadisleri ezberlerinden naklediyorlarsa onları iyi ezberlemeleri, kitaplarından naklediyorsa bu hadisleri iyi korumaları gerekir.
Hadisin şaz olmaması: Güvenilir bir ravi, diğer güvenilir ravilerin hadisleriyle çelişen bir hadis naklederse bu hadis şâz/çoğunluğa aykırı olur. Şaz hadis sahih hadis değildir.
Muallel olmaması: Hadislerdeki gizli kusura illet, böyle bir kusuru bulunan hadise de muallel denir. Sahih hadis, ancak konunun uzmanlarınca bulunabilen bu tür gizli kusurlardan uzak olmalıdır.
Hasen Hadis Sahih hadisin şartlarını taşımasına rağmen, ravilerden biri zabt bakımından kısmen kusurlu olursa hadis hasen adını alır.20 Başka bir deyişle sahih hadisle hasen hadis arasındaki tek fark bir ravinin hafızasının bir parça zayıf olması, zabtının istenen seviyeye çıkamamış olmasıdır.
Zayıf Hadis Sahih ve hasen hadisin şartlarını taşımayan hadislere zayıf denir. Sahih hadis tanımında yer alan beş şarttan birinin eksik olması o hadisi zayıf derecesine düşürür. Bir hadiste söz konusu beş şarttan hangisi eksikse, bu hadis ona göre yeni isimler alır.
Sıhhat derecesine göre hadisler
- Sahih hadis
- Hasen hadis
- Zayıf hadis