Günlük yaşamda sıkça karşı karşıya kalınan sıfat tamlaması ismi nitelemek ya da belirtmek amaçlı kullanılan sözcükler bütünüdür. Herhangi bir ismin nasıl olduğunu daha detaylı biçimde gösteren tamlamalar olduğunu söylemek mümkün. Örneğin ‘mavi gömlek’ ya da ‘kötü insanlar’ şeklinde birkaç küçük örnek verilebilir. Buradaki temel amaç alınan ismin nasıl ve ne şekilde olacağını anlatmaktır.
Ele alınan bu tanımlamaya ise isim tamlaması denmektedir. Her ne kadar çok zor olmasa bile farklı kategoriler ayrıldığı için, bu kategoriler kapsamında karıştırılabiliyor. Örneğin niteleme sıfatı ya da işaret sıfatı ile beraber farklı sıfat tamlama grupları bulunmaktadır. Örneklerle bu gruplar rahatlıkla öğrenilebilir.
Sıfat tamlaması nedir
Bir ismin önüne gelmek suretiyle onu değişik açılardan niteleyen ya da belirten kurala sıfat tamlaması denmektedir. Farklı sıfatların bu tanımlamayı kazanabilmesi adına isim ile beraber ikili tamlama oluşturması gerekmektedir. Böylece adından da anlaşılacağı üzere isim ile beraber sıfat tamlanır. Şimdi buna birkaç basit ve genel Örnek vermek gerekirse;
- Dar sınıf,
- Mavi pantolon,
- Üç erik,
- Bu ağaç,
- Hangi giysi?
- Bütün insanlar,
Bu gibi daha pek çok farklı örnekler ile beraber sıfat tamlamasını anlatmak mümkün. Örneklerden de anlaşılacağı üzere ismin önüne sıfat gelmek suretiyle tamlama gerçekleşir. Böylece herhangi bir isim değişik amaçlar doğrultusunda nitelenir ya da belirtilir.
Sıfat tamlaması konu anlatımı
Öncelikle sıfat tamlamasının nasıl anlaşılabileceğini kolayca anlatmak mümkündür. Burada eğer kalıba ‘Nasıl, kaçıncı, kaç, hangi ve kaçar’ gibi sorular sorulduğunda cevap alınıyorsa o zaman sıfat tamlamasına oluştuğunu söylemek mümkün.
- Yaşlılığında kötü bir hastalık geçirdi. (Nasıl bir hastalık?)
- Beşinci madalyasını aldı. (Kaçıncı madalya?)
Buradan da anlaşılacağı üzere ilk kelime sıfat yani tamlayan olmaktadır. İkinci kelime isim şeklinde dile getirilir Tabii tamlanan ve tamlayan olarak değişik kategoriler üzerinden öğrenmek büyük öneme sahiptir.
Niteleme Sıfatı: Burada sıfat, ismi niteleyerek tamlama oluşturmaktadır.
- Yağmurlu havalarda morali bozuluyor,
- Hızlı internet sayesinde işleri daha kolay tamamlayabiliyoruz,
- Ucuz elbiseler hiç sevmem,
İşaret Sıfatı: İsim burada işaret ile beraber tam olarak belirtilmektedir.
- Bu sorun artık can sıkmaya başladı,
- Şu pozisyon hakemin gözünden kaçtı,
Belgisiz Sıfat: Hangi isim olduğu anlaşılmadan sıfat tamlaması yapılır.
- Bazı öğrenciler artık okula gelmiyor,
- Bu durum her vatandaş için oldukça zor,
Soru Sıfatı: Soru kullanılmak suretiyle isim üzerinden sıfat tamlaması ele alınır.
- Bu aldığın kaçıncı telefon,
- Nasıl bir ev bakıyorsun?
Sayı Sıfatı: Rakam kullanılarak isim net olarak nitelenir.
- Bir oturuşta iki ekmek yer,
- Bu işten herkese onar lira pay düşüyor,
Sıfat tamlaması örnekleri
Sıfat tamlaması hakkında pek çok farklı örnek vermek mümkündür. Zira dil bilgisi içerisinde en sık ve en çok kullanılan konulardan biridir. Hatta öğrenciler ya da edebiyatta ilgilenenlerin dışında, gündelik yaşamda çok sık öne çıkıyor.
- Yeşil gözleri çok güzeldi.
- O zamanları özlüyor.
- Sınavdaki birkaç soru oldukça zordu.
- Ayda kaç kitap okur?