H 3./M 9. yüzyılda “Mısır” merkezli olarak çıkan ve ismini kurucusu sayılan büyük fakih İmam Şafii’den alan Ehl-i sünnet fıkıh mezheplerindendir.
Şafii mezhebinden olan, Şafii mezhebinin görüşlerini benimseyen kimse. İmam Şafii’nin geliştirdiği hukuk yoluna uyan kimse.
İmam Şafii
Tam adı: Ebu Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbâs eş-Şafiî (d. 150/767 Gazze/ö. 204/820 Mısır) Türbesi kendi adıyla anılan caminin içerisinde olup ziyaret edilmektedir.
İslâm dininin dört fıkıh mezhebinden birisi olan Şafii mezhebinin kurucusu, Sünni fıkhının fıkıh, usul, tefsir ve hadis bilginidir. Ayrıca, tıp, şiir ve edebiyatta da çok ileridir.
Künyesi: Ebû Abdullah.
Lakabı: Sünnetin yardımcısı.
Ailesi-Çocukluk ve Gençliği: Aslen Kureyşlidir. Sülalesi, Peygamber Efendimizin sülalesi ile Abdulmenaf ’ta birleşir. Filistin’in Gazze şehrinde doğmuştur. Doğumundan kısa bir süre sonra babası vefat etmiştir. Annesi onu iki yaşında, asıl memleketleri olan Mekke’ye götürmüş ve orada büyütmüştür.
Şahsiyeti ve İlmi Yönü: İmam Şâfii takvası, güzel ahlâkı, cömertliği ve adaleti ile de tanınmıştır.
Yedi yaşında iken Kur’an’ı, on yaşında iken İmam Mâlik’in el-Muvatta isimli hadis kitabını ezberlemiş ve İmam Malik’e okumuştur. Mekke’de başladığı ilim tahsiline Medine’de İmam Mâlik’ten aldığı derslerle devam etmiştir. Ondan Hicazlıların fıkhını tahsil etmiştir. Yirmi-yirmi beş yaşlarında da hocası kendisine fetva verme ve hükmetme yetkisi vermişti. Hocasının vefatından sonra Bağdat’ta İmam Ebû Hanîfe’nin öğrencisi İmam Muhammed’den Irak fıkhını öğrenmiş, böylelikle hem Hicaz hem de Irak fıkıh ekollerinin bilgisine sahip olmuştur. Tefsir, hadis, kelam ve fıkıh ilimlerinde derinleşmiştir. Keskin bir zekâya ve etkileyici bir hitabet gücüne sahip olan İmam Şafii, hocasının vefatından sonra ders vermeye başlamış ve birçok öğrenci yetiştirmiştir. Şafii’nin Bağdat ve Mısır’a yaptığı iki seyahat onun dünyasında büyük değişiklikler yapmıştır. Şafii, ömrünün sonlarına doğru Mısır’a yerleşmiştir. Mısır’ın örf, âdet, kültür ve medeniyetleriyle diğer bölgelerden farklı oluşu, Şafii’nin daha önceki görüşlerini yeniden gözden geçirmesini sağlamıştır. Fıkhi alandaki görüşlerini Mısır’da yaymaya başlamış ve çok taraftar bulmuştur. Hicaz ve Irak fıkhını birleştirici bir yol izlemiştir. İlimdeki Metodu: Herhangi bir meselenin çözümü için önce Kitaba bakılır. Onda bulamazsa sünnete başvurulur. Bazı şartlarla ahad haberle geniş ölçüde amel edilir. Sonra icma ve nihayet Hanefiler kadar fazla olmamakla beraber kıyasa başvurulur.
Öğrencileri: İmam Şafii: Mekke, Bağdat ve Mısır’da birçok öğrenci yetiştirmiştir. Ahmed b. Hanbel de öğrencisidir.
Eserleri: İmam Şafii’nin birçok eseri vardır. İlk olarak fıkıh usulünü tedvin etmiş ve bu konuda “er-Risâle” yi yazmıştır. ‘‘el-Hucce’’ isimli eseri Irak’taki, “el-Ümm” ise Mısır’daki görüşlerini kapsar. Bunlar en meşhur eserleridir
İmam Şafii, bazı fetvalarını bulunduğu çevrenin şartları doğrultusunda zaman zaman gözden geçirmiştir. Bundan dolayı da onun Bağdat’ta bulunduğu dönemde yaptığı içtihatlar için mezheb-i kadim (eski görüşü), Mısır’daki içtihatları için de mezheb-i cedid (yeni görüşü) tabirleri kullanılmıştır.