Sadaka-i cariye, adından da anlaşılacağı üzere bir ırmağın akışı gibi akışı devam eden sadakalar için kullanılır. Vakıf kurma, cami, sebil, çeşme, köprü, medrese yaptırma vb. istifade ettikçe hayrı akmaya devam eden tasadduklar buna örnektir.
Sadaka-ı câriye ile ilgili hadisler
Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurur:
“İnsan ölünce, şu üç ameli dışında bütün amellerinin sevâbı kesilir: Sadaka-i câriye, kendisinden istifâde edilen ilim, arkasından duâ eden hayırlı evlât.” (Müslim, Vasiyye, 14; Tirmizî, Ahkâm, 36)
Yine Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurur:
“Yedi şey vardır ki, kul vefâtından sonra kabrindeyken de bunların ecri kendisine ulaşır: Öğrettiği ilim, akıttığı su, açtığı su kuyusu, diktiği meyve ağacı, inşâ ettiği mescid, mîras bıraktığı Mushaf-ı Şerîf, vefâtından sonra kendisi için istiğfâr edecek hayırlı evlât.” (Beyhakî, Şuab, III, 248; Heysemî, I, 167)
Vakıflar Sadaka-i Cariyedir
İslâm âlimleri ekseriyetle sadaka-i câriye ile vakfın kastedildiğini beyan buyurmuşlardır. Sadaka-i câriye, Allah rızâsı için hizmet veren bir eser bırakmaktır. Bu, ilim ve irfan yuvaları tesis etme, yol, köprü, kütüphâne yapma veya müessese kurarak talebelere burs vs. imkânlar sağlayıp insan yetiştirme ve bütün fedâkârlıklarına katlanarak hayırlı bir evlât büyütmedir.
Sadaka ile sadaka-i câriye arasında fark var mıdır
Sadaka-i câriye; vakfın tâ kendisidir. Sadaka-i câriye'nin birçok şekli ve türü vardır. Ölçüsü şudur: Aslının hapsedilmesi ve gelirinin sebil kılınmasıdır (hayır yollarına harcanmasıdır).
"Şüphesiz ölümünden sonra mü'mine, ameli ve sevaplarından erişen şeylerden bazıları şunlardır:
- (Öğretmek veya telif etmek sûretiyle) yaydığı bir ilim,
- Geride bıraktığı (kendisine duâ eden) hayırlı bir evlât,
- (Okunsun diye) miras olarak bıraktığı bir mushaf (Kur'an),
- İnşa ettiği bir mescid (câmi),
- Yolda kalmışlar (yolcular) için inşa ettiği bir ev,
- (Kanal açmak sûretiyle) akıttığı bir nehir,
- Hayatta, sıhhati yerindeyken verdiği bir sadaka, ölümünden sonra kendisine erişir.