Kitabın Adı: FATİH-HARBİYE
Kitabın Yazarı: Peyami SAFA
Kitabın Yazılma Yılı: 1931
Kitabın Yayınevi: Ötüken Neşriyat
Kitabın Basım Yılı: 2000
Sayfa Sayısı: 128
Kitabın Konusu: Peyami Safa, bu kitapta bir genç kızın hayatı üzerinden o dönemdeki Osmanlı kültüründeki Doğu Batı çatışmasını ve Batı kültürünün standart kültüre nasıl monte edilmeye çalışıldığını göstermektedir.
Kitabın Özeti:
Neriman on beş yaşında iken, annesinin ölümü üzerine, babası Faiz bey ve hizmetçileri Gülter’le birlikte Fatih’e taşınırlar. Neriman’ın lise arkadaşı Nezahet’in abisi Şinasi keman çalmaktadır ve ve bunu duyan Faiz bey onu eve davet etmeye başlar. Kendisi ney çalan Faiz bey, saz çalan kızı Neriman, Şinasi ve eve gelen diğer dostlarıyla, Türk aile geleneği olarak musiki çalıp şarkılar söyler, eğlenirlerdi. Bu gelip gitmeler esnasında Neriman ile Şinasi arasında bir yakınlaşma başlar ve Faiz bey de buna karşı çıkmaz.
Böylelikle başlayan ilişkileri yedi yıldır devam etmekte ve artık Faiz bey dahil bütün mahalle Şinasi’yi evin erkeği olarak görmekte, evleneceklerine kesin gözle bakmaktadır. Zaten daha önceden evlilik konusunda kesin karar kılmışlar, fakat Neriman zayıf olduğu için, doktro tavsiyesi ile bir süre daha beklemeyi uygun görmüşlerdir.
Çocukluğundan beri batı medeniyetine imrenen Neriman, son altı ay içinde Darülelhan’da tanıştığı, Harbiye’de yaşayan ve Şinasi’ye göre daha kibar ve garplı bir havası olan Macit beyden hoşlanmaya başlamıştır. Macit beyin bir gün kendisini Maksim salonuna davet etmesi üzerine Şinasi’yi başından savarak Harbiye’ye gider. Şinasi ise onu takip etmiş ve tek başına tranvaya bindiğini görmüştür. O gece eve geç gelen Neriman, babasına, en iyi arkadaşı olan Fahriyelerde olduğunu söyler.
Ertesi gün Şinasi Neriman’ın Macit’le olduğunu duyar ve Neriman açıklama yapmak zorunda kalır. Macit’in gelip kendisine yalvardığını söyler. Şinasi yapısı gereği yine sessiz kalır ve kendisinin tramvaya binerken yalnız olduğunu söylemez; ancak o günden sonra Neriman’ı aramaz olur, aralarında bir soğukluk başlar. Neriman Macit’le bu sırada yakınlaşır, ancak Şinasi kendisini tersledikçe maziyi hatırlar ve Şinasi için üzülmeye başlar.
Macit, Neriman’ı Perapalas’taki bir baloya davet eder. Maksim’den çok hoşanan ve hep böyle lüks ve medeni bir hayat düşleyen Neriman,bu bolaya gitmeyi de çok ister. Balo için geriye kalan dokuz günü saymaya başlar, fakat kendi istekleri yüzünden birçok borca giren, hatta Fatih’teki evi rehine koyan babasından tekrar bir tuvalet yaptırması için para istemesi çok zor olacaktır.
Neriman iki seçenek arasında kalmıştı. Birincisi Fatih, şark ve en önemlisi Şinasi; ikincisi ise Harbiye, garp ve Macit. Garp hayatı görünüşte güzeldi fakat Şinasi’yi bırakamazdı. Kendisi de dahil etrafındaki herkes şark kültürüyle yetişmişti. Şarklıları kediye benzetiyordu. Hep uyurlar, hiç çalışmazlar; garplılar ise köpek gibiydi. Hiç uyumaz, sürekli çalışırlardı.
Ertesi gün Şinasi ile yeniden barışmak ümidiyle Darülelhan’a gider. Fakat Şinasi’nin kendisine söylediği kırıcı bir söz üzerine arada bir geçirdiği sinir krizi nöbetlerinden birini daha geçirir ve bayılır. Şinasi onu önce eczaneye sonra da eve götürür. Evde, aralarının iyice açıldığını hisseden Faiz bey, Şinasi’ye acele etmeleri gerektiğini, yoksa daha kötü şeylerin olabileceğini söyler. Sabah meseleyi kızına da açar. Neriman toparlanmak için birkaç ay izin ister. Ayrıca babasına balo konusunu da sorar ve Faizbey, Şinasi ile gideceği sürece izin vereceğini ve yeni bir tuvalet yaptırması için de parayı bulacağını söyler.
Neriman o gün yine Şinasi’nin yanına gider. Şinasi, akşam Feritlere gideceğini, oraya gelmesini söyler. Şinasi ayrıldıktan sonra Neriman tuvalet için kumaşlara bakmaya, oradan da dayısının kızlarının yanına gider. Kızlar Neriman’a Rus komşularının başından geçenleri anlatırlar. Komşularının genç ve güzel bir kızı varmış ve bu kız Rus bir gitariste aşıkmış, ancak genç fakir olduğu için kızı balolara ve partilere götüremiyormuş. Kız da zengin bir Rum’a kaçmış. Sonradan güzelliklerin parada olmadığını, lüks hayatın saadet getirmediğini anlamış ve Rus gitariste geri dönüp kendisini affetmesi için yalvarmış. Oğlan kızı affetmeyince kız da intihar etmiş.
Neriman bu hikayenin kendisininkine çok benzediğini fark eder. Oradan çıkıp eve dönerken tramvayda Macit’e rastlar. Onun her zamankinden daha sahte olduğunu ve yapmacık davrandığını düşünmeye başlar.
Eve döndüğünde Gülter’den başkası yoktur. Gülter ona, bugün Faiz beyin senetçileri gezdiğini ve para bulamadığını, eve geldiğinde çok perişan bir durumda olduğunu, ellerinin titrediğini anlatır. Neriman da çok üzülür ve balodan vazgeçtiğini söyler. Sonra Feritlere giderler. Orada sanki planlanmış birşey gibi herkes Neriman’ın üzerine gider ve şark hayatının güzelliklerinden bahseder. Neriman yine sinir krizi geçirir. Kendine geldikten sonra babasına zaten baloyo gitmekten vazgeçtiğini söyler. Sonra evdekilere ut ister ve bir saat saz yaparlar.
Eve dönerken babasına artık tuvalet alması için para gerekmediğini ve Şinasi’yle bir an önce evlenmek istediğini söyler.
Kitabın Anafikri: Dışarıdan güzel gibi görünen bir yaşam tarzı, aslında içine girdiğimizde bizi o kadar da mutlu etmeyebilir. Saadet lükste değil, birlikte olduğumuz kişilerde, çevremizdedir.
Kitabın Kahramanları:
NERİMAN : Romanın baş kahramanıdır. Ne istediğini tam olarak bilmeyen ,Avrupai hayata özenen bir kızdır.
ŞİNASİ : Neriman’ın evleneceği insandır. Neriman’da ki değişikliklerin farkındadır ama yapısı gereği sakin bir insan olduğundan dolayı çoğu şeyi sükutla karşılar.
FAİZ BEY : Neriman’ın babasıdır. Kızındaki değişikliğe bir anlam veremez ama herşeye rağmen kızının mutluluğunu isteyen iyi bir babadır.
MACİT : Neriman’nın erkek arkadaşıdır. Neriman’ı öz değerlerinden uzaklaştırmasında önemli bir rolü vardır.
GÜLTER : Nerimanların evlerindeki emektar yadımcıdır.
FAHRİYE : Neriman’ın arkadaşı.
NEZAHAT : Şinasi’nin kız kardeşi.
FERİT : Şinasi’nin arkadaşı
Kitabın Yorumu: Fatih ve Harbiye…Birisinde batı hayranlığı içinde, hareketli; diğerinde hayatından memnun, mütevazi bir hayat…Ve bu iki semtin arasında kimlik mücadelesi veren genç bir kızın öyküsü…
Kitap, doğu-batı ayrımında güzel bir noktaya değinmiş; lüks içinde bir hayatın mutluluk getiremeyebileceğini anlatmıştır. Ancak tüm bu kıyaslamaları yaparken biraz taraf tutulduğu da gözlemlenebiliyor.Yazar, insan piskoloji çözümlemelerini iyi anlatmış.