Öyküleyici anlatım, yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayların yer, zaman ve kişilerle anlatılmasında kullanılan bir anlatım yoludur. Öyküleyici anlatım için bir hareketin, bir olay akışının olması gerekir. Bu anlatımda varlıklar, nesneler bir akış, bir değişme ve gelişme içinde verilir.
Öyküleyici anlatımın en önemli özelliği olayların bir zaman akışı içerisinde gelişmesi ve okuyucuda bir hikaye ya da romandan alınmış izlenimi oluşturmasıdır. Öyküleyici anlatım hikaye, roman, masal, fabl vb. olaya dayalı metinlerde kullanılan anlatım biçimidir. Öyküleyici anlatım ile ilgili örnek paragraflar şunlardır:
Öyküleyici anlatım örnekleri
Köyde on gün kaldıktan sonra dostlar ve çocuklarımla vedalaşıp yola çıkıyorum. İlk durak uzak yaylalar olacak. Uzun ve biraz da yorucu bir yolculuktan sonra Teyran tepesine geldim. Epey yol aldıktan sonra at da ben de yorulmuştuk. Başımı, ellerimin arasına alıp gözlerimi kapatarak bir süre öylece kaldım. At beni anlamış gibi gelip durdu karşımda; uysallaştı, başını önüne düşürdü. Sonra uzaklaştı.
Bu parçada öyküleyici anlatım vardır. Çünkü parçada bir olay anlatımı söz konusudur. Burada bir fotoğraf karesi gibi, yani durgun bir zaman diliminde bir yer ya da kişi anlatılmamıştır. Varlıklar belli bir hareketlilik ve bir zaman akışı içinde verilmiştir.
Öyküleyici anlatım “öğretici” (anı, günlük, biyografi, otobiyografi) ve “sanat metni” özelliği gösteren yazılarda (öykü, roman, masal) kullanılır. Öyküleyici anlatımda olay, kişi, zaman, mekân ve anlatıcı ortak öğelerdir.
Öyküleyici anlatım örnek 2:
Yılların verdiği olgunlukla bana karşı yapılan bu haksızlığı içime sindirmeye çalışıyordum . Bu hırsızlığın benimle hiçbir alakası olmamasına rağmen beni sevmeyenlerin ortaklaşa attıkları iftiralara maruz kalmıştım . Ama sakin olmalı ve onların oyununa gelmemeliyim diye düşünüyordum . Sabırla davrandım ve onlara attıkları iftiranın bedelini ödetmeye yemin ettim .
Öyküleyici anlatım örnek 3:
Sabah erken kalktı. Giyindi ve hemen yola çıktı. Otobüs durağında otobüs bekliyordu. Hava soğuktu. Paltosuna iyice sarıldı. Otobüs gelmiyordu. Zaman geçiyordu. Geç kalmak üzereydi. Taksiye işaret etti. Taksi durdu. Taksiye bindi ve sahile inelim dedi. Erken saatte trafik olmazdı. Hızla ilerleyen taksi, iş yerinin önünde duruverdi. Taksiciye parasını verdi. İndi ve iş hanına doğru yürüdü. İş yeri soğuktu. Doğalgazı açtı ve ısındı. Hemen işe koyuldu ve öğlene kadar mola vermedi.
Öyküleyici anlatımın özellikleri
- Olay, kişi, mekân ve zaman ortak öğeleridir.
- Olaylar birinci şahsın ağzından anlatılabilir.(Anlatıcı olay kahramanlarından biridir)
- Sanat metinleri öyküleyici anlatımla yazılır.
- Olaylar ilahi bakış açısıyla anlatılabilir.
- Olaylar 3. şahsın ağzından anlatılabilir. (Olan biten bir kamera sessizliğiyle izlenip anlatılır
- Kişi, mekân ve zaman olay ve olay örgüsünü oluşturmak için kullanılan ögelerdir.
- Öyküleyici anlatım hikâye, roman, anı, söyleşi, görüşme(mülakat) gibi metin türlerinde kullanılır.
- Öyküleyici anlatımda bir olayın olması şarttır.
- Yaşanmış olaylarda olay zinciri, kurgulanmış olaylarda olay örgüsü vardır.
- Üçüncü şahıs anlatımda anlatıcı her şeyi bilir.
- Öyküleyici anlatım sanat metinlerinde ve öğretici metinlerde kullanılır.
- Sanat metinlerinde anlatıcı kurmaca kişi öyküleyici metinlerde ise gerçek bir kişidir.
- Kelimeler daha çok mecaz ve yan anlamda kullanılır.