Soru : Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletleri hangileridir
Ödev cevabı kısaca : Asya Hun Devleti: Orta Asya'da kurulan ilk Türk devletidir. M.Ö 3.yy'da Teoman ve oğlu Metehan tarafından kurulmuştur. Türk devlet geleneği, Asya Hunları ile başlamıştır
- Ak-Hunlar Devleti: Hun İmparatorluğu dağıldıktan sonra bir kısmı batıya, bir kısmı ise güneye doğru inmiştir. Güney'e inen Hunlar, 5.yy'da bu devleti kurmuştur.
- Göktürk İmparatorluğu: Orta Asya'da göçebe bir halk olan Göktürkler tarafından kurulmuştur. Bu devletin ilk kurucu önderi Bumin Kağan'dır. Türk adıyla kurulan ilk devlet olarak bilinir.
- 2.Göktürk Devleti: İlk kurulan Göktürk Devleti'nin yıkılması ile birlikte devlet ikiye ayrılmıştır. Çin hakimiyetine giren Göktürklerin bir kısmı tekrardan birleşerek 2. Göktürk Devleti'ni kurmuşlardır.
- Uygur Devleti: M.S 8. ve 9.yy'ın ortalarında, Kutlu Bilge Kül Kağan tarafından kurulmuştur. Bu devletin en önemli özelliği tarihte bilinen ilk yerleşik Türk Devleti'dir. Bu dönemde de Gök tanrı inancı ve Uzak doğu dinleri de yayılım göstermiştir.
- Kırgızlar: Orta Asya'da önemli bir bölge olan Ötüken'i ele geçiren Kırgızlar, bu bölgede bir Türk devleti kurmuştur. Bu devlet ile ilgili günümüze ulaşan en önemli belge, Manas destanıdır.
- Sibir Hanlığı: Orta Asya'da Moğolistan'dan Sibirya'ya kadar uzanan bölgeye hakim olmuş bir Türk devletidir. İlk hükümdarı ise Taybuğa Han'dır. Bugünkü Sibirya'nın adı buradan gelir.
- Avarlar: Sadece Orta Asya'da değil, Doğu Avrupa'da da egemenlik kuran bir devlettir. Avar Kağanlığı'nın kökeni bilinmemekle birlikte 9.yy'da kurulduğu düşünülür.
- Türgişler: Türkeşler olarak da bilinen bu devlet, Türkistan'da kurulmuştur. Daha sonra Göktürklerin boyundurluğu altına girmişlerdir. Tarihte ilk para basan devlet olarak bilinir.
- Karluklar: İslamiyet'i kabul eden ilk Türk devleti Karluklar'dır. Karahanlı Devleti'nin temelini oluştururlar. Uzun yıllar boyunca Orta Asya'da varlığı sürdürmüşlerdir.
- Bulgarlar: Ön Bulgarlar gibi birçok Türk kavmin birleşmesi ile oluşan bir hanlıktır. Bulgar Hanlığı, 630 yılında Kubrat ( Kurt) Han tarafından kurulmuştur.
- Oğuz Yabgu Devleti: Oğuzlar, Orta Asya'da yaşamış en kalabalık topluluktur. Hazar Denizi ve Aral gölü arasında yaşayan Oğuzlar, 950 yılında bir devlet kurmuşlardır.