On sekiz ayar altından yapılmış bir takının içindeki saf altın oranı ne kadardır

TRT 1 Altın Petek 9 Mayıs 2017 Salı Yarışma Sorusu;

Yarışmac OĞUZ ALAN 54 yaşında Erzincan'lı İstanbul'da yaşıyor.

15.000 TL'lik Soru : On sekiz ayar altından yapılmış bir takının içindeki saf altın oranı ne kadardır

A-18 

B- 60

C- 75 

D- 80

Doğru Cevap: 75

Altın ayarları ve alaşımları

Altın ayarı altın saflık oranı anlamına gelmektedir. Ülkemizde ayar olarak adlandırılır, dünyada karat olarak isimlendirilir. %100 saf altını 24 ayar ifade etmektedir. %100 saf altında esas olarak doğada bulunmaz. Saf altın binde 999,9 saflıktadır. 22 ayar altın ise %91,6 oranında altın barındırır anlamına gelir. 18 ayar altında %75 oranında, 14 ayar altında ise %58,3 oranında saf altın vardır.

 

24 ayar altın çok yumuşaktır. Altın madeni yumuşak, kolayca eğilip bükülebilen bir madendir. 24 ayar altında altın miktarı çok olduğundan dolayı yumuşaktır. Bu nedenle kuyumculukta kullanıma elverişli değildir. Altının içindeki altın oranı düştükçe sertlik artmaktadır. 22 ayar, 18 ve 14 ayar altının içine farklı madenler eklenerek dayanıklılık artar ve takı sektöründe rahatlıkla kullanılır hale getirilir. Kuyumculuk sektöründe genellikle 18 ayar altın kullanılmaktadır. Ayar sisteminde her bir ayar veya karat altının tamamının 24'de biridir. Mesela bir takının 24'de 18'i altın 24'de 6'sı gümüşten üretilmişse o takı 18 ayar altından yapılmıştır.

 

Kuyumculuk sektöründe kullanılan altının içine gümüş ve bakır eklenerek alaşım elde edilmektedir. Bu alaşım az bir miktar da çinko barındırır. Altın gümüş ve bakır alaşımları renk olarak da farklılık gösterir. Sarı, kırmızı ve yeşil olarak ortaya çıkan alaşımda altın miktarı ve gümüşün bakıra oranı önemlidir. Altının içindeki gümüş ve bakır oranı sertlik, güç, ısıya dayanıklılık açısından kontrol sağlar. Altına gümüş eklenen alaşımlar genellikle %75 altın %25 gümüşten oluşmaktadır. Beyaz altın elde etmeyi sağlayan altın nikel karışımında ise %80 altın, %15 nikel, %3 çinko ve %1 bakır bulunur. Özellikle para basımında kullanılan altın bakır karışımında ise kullanım alanına ve renge göre oran ayarlanır. Altın paladyum karışımı da çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.

 

Altına eklenen madenler altının rengini etkiler. Altına gümüş karıştırıldığında yeşilimsi renkte altın, nikel veya platin eklendiğinde beyaz altın, çinko eklenirse sarı altın, bakır eklendiği takdirde ise bakırın oranına göre koyu sarıdan kırmızıya kadar bir renk elde edilir. Halk arasında sarı altın adı verilen kuyumculuk sektöründe ise yeşil altın denilen altında gümüş karışımı vardır. Beyaz altında ise ilk üretildiğinde mat ve kirli renge sahipken rodyum kaplanarak parlak beyaz renk verilir. Zaman içinde beyaz altın eski parlaklığını yitirebilmektedir.

Yatırım amaçlı altın almak isteyen kişiler işçiliği en az olan ancak ayarı en yüksek olan altını seçerler. Ayarı yüksek olan altını işlemek güç olacağından zaten yüksek ayarlı altında işçilik çok yoktur. İşçiliği az olan ama ayarı yüksek olan altınlar tam, yarım, çeyrek altınlar, Cumhuriyet altınları, düz bileziklerdir.