Öğretici metinler, bilgi ve haber vermek, ikna etmek, kanıları değiştirmek, uyarmak, düşündürmek, yönlendirmek, tanıtmak gibi amaçlarla yazılan metinlerdir.
Öğretici metinlerin özellikleri nelerdir
- Açıklamak, bilgi vermek, öğretmek amacıyla yazılır.
- Günlük yaşantılar, tarihî olaylar ve bilimsel gerçekler ele alınır.
- Konuyla ilgili duygu ve düşünceler kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
- Dil, daha çok, göndergesel işlevde kullanılır.
- Söz sanatlarına, kelimelerin mecaz ve soyut anlamlarına pek yer verilmez.
- Verilen bilgiler, yapılan açıklamalar örneklerle, tanımlarla pekiştirilir.
- Daha çok ansiklopedilerde, bilimsel kitaplarda ve ders kitaplarında kullanılır.
- Gereksiz söz tekrarına, ses akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimelere yer verilmez.
- A. Tarihi Metinler
- B. Felsefi Metinler
- C. Bilimsel Metinler
- D. Gazete Çevresinde Gelişen Metin Türleri
- Makale
- Fıkra
- Deneme
- Eleştiri
- Sohbet
- Röportaj
- Haber Yazıları
- E. Kişisel Hayatı Konu Alan Metin Türleri
- Hatıra (Anı)
- Gezi Yazısı (Seyahatname)
- Biyografi (Yaşam Öyküsü)
- Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)
- Mektup
- Günlük (Günce)
1. Öğretici metinlerin hangi konuları ele aldığını belirtiniz.
Cevap - Dini, tasavvufi, ahlaki öğüt içeren konular, şairlerin /yazarların hayatı eserleri, tarihi konular, gezilip görülen yerler olarak kısaca açıklayabiliriz.
2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
• Bir düşünceyi ifade etmek, bir bilgiyi aktarmak, doğru ve yalın biçimde düşünceleri muhataba ulaştırmak için sade nesir türü tercih edilmiştir.
• Seci aracılığı ile ahenk yaratma endişesi taşıyan, farklı anlamlara kapı aralayan ve ne söylediği kadar nasıl söylediğini de önemseyen nesir üslubuna süslü nesir adı verilir.
• Tasavvufi, dinî, ilmî, kültürel eserlerin yazımında orta nesir üslubu daha çok tercih edilir.
3. Aşağıdakilerden hangisi gezi yasına örnek verilemez?
A) Ahmet Haşim, Frankfurt Seyahatnâmesi
B) Evliya Çelebi, Seyahatnâme
C) Seydi Ali Reis, Miratü’l-Memâlik
D) Nâbî, Tuhfetü’l-Harameyn
E) Mesihî, Edirne Şehrengizi
4. Aşağıdakilerden hangisi öğretici-didaktik türde bir eser değildir?
A) Makalât
B) Pendnâme
C) Harnâme
D) Hayrâbât
E) Hüsn ü Aşk
5. Aşağıdakilerden hangisi öğretici (didaktik) metinlerin özelliklerinden biri değildir?
A) Öğretici metinlerde dilin sade olması
B) Öğretici metinlerin genelde didaktik olması
C) Öğretici metinlerde estetik kaygının ön planda tutulması
D) Öğretici metinlerin sadece padişaha sunulmak üzere yazılması
E) Seyahatnameler, tezkireler ve siyasetnamelerin bu tarzda verilmiş eserler olması
6. Aşağıdaki eser-yazar-nesir türü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Tazarrûnâme - Sinan Paşa - süslü nesir
B) Seyahatnâme - Evliya Çelebi - orta nesir
C) Pendnâme - Zarifî - sade nesir
D) Şikâyetnâme - Fuzûlî - orta nesir
E) Sehî Bey Tezkiresi - Sehî Bey - orta nesi