Mustafa Kemal Atatürk, olaylara ve geleceğe ait görüşleri ile her alanda büyük ve etkili düşünceleri olan büyük bir fikir adamıydı. Mustafa Kemal’in fikir hayatının gelişiminde yetiştiği aile ortamı, eğitim hayatı, askeri ve siyasi görevleri, görev yaptığı şehirler ve okuduğu kitaplar etkili oldu.
Mustafa Kemal’in fikir hayatını etkileyen düşünürler
Namık Kemal: Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisinde eğitim görürken vatan şairi Namık Kemal’in eserlerini okuyarak onun meşrutiyet sisteminin gerekliliği ve hürriyetin önemi üzerine görüşlerinden etkilendi. Mustafa Kemal Harp Okulunda Namık Kemal’in eserlerini gizli gizli okumayı sürdürdü.
Tevfik Fikret: Öğrencilik yıllarından itibaren eserlerini takip ettiği Tevfik Fikret, Mustafa Kemal’in çağdaş ve inkılapçı kişiliğinin oluşmasında etkili oldu.Tevfık Fikret’in Sis, Ferda ve Rücu adlı şiirlerini çok seven Mustafa Kemal onun için “Hangi Türk şairi böyle inkılapçı şiirler yazmıştır?” dedi.
Mehmet Emin Yurdakul: Mustafa Kemal Türkçü şair Mehmet Emin Yurdakul’un şiirlerini Manastır Askeri İdadisindeyken okumaya başladı. Böylece Türk kültürü ve tarihi ile beslendi.
Ziya Gökalp: Mustafa Kemal Ziya Gökalp’in Türk Tarihi’nin bir bütün olarak değerlendirilmesi, gerekliliği halkın yararının gözetilmesi, eğitim ve öğretimin birleştirilmesi, dilin sadeleştirilmesi, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması gibi görüşlerinden etkilendi.
Mustafa Kemal’in fikir hayatını etkileyen olaylar
Mustafa Kemal Atatürk hayatı boyunca şahit olduğu/okuduğu olaylar ve durumların altında yatan şeylerden etkilenmiştir. Bu olayların başında 1789 yılında halk tarafında Fransız yönetimine karşı başlatılmış olan özgürlük ve demokrasi arayışı olarak bilinen Fransız İhtilali vardır. Bu olay sonucunda başta milliyetçilik olmak üzere hak, hürriyet, demokrasi, milli irade gibi kavramlar dünyayı etkisi altına almıştır.
Ayrıca Mustafa Kemal’in gençlik döneminde Osmanlı’nın genel durumu da onu etkilemiştir. Nelerin yapılıp nelerin yapılmaması gerektiğini anlamasına yardımcı olmuştur. Ülkenin sorunlarıyla daha lisedeyken bile yakından ilgilenmiş ve çözüm getirmeye çalışmıştır. Okul döneminde fikir alışverişlerinde bulunduğu öğretmenleri ve arkadaşları, katıldığı savaşlar, okuduğu yazılar ve gezdiği şehirler de ona ve fikir hayatına çok önemli katkılarda bulunmuştur.