Mimar Sinan 29 Mayıs 1489 tarihinde Kayseri’nin Ağırnas Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Gerçek ismi “Sinaneddin Yusuf – Abdulmennan oğlu Sinan” olarak bilinir. Yavuz Sultan Selim döneminde devşirme usulüne uygun olarak İstanbul’a getirilmiş ve Yeniçeri Ocağı’nda yetiştirilmiştir. Yeniçeri olarak seferlere katılan Mimar Sinan bu seferlerde büyük başarılar göstermiştir. Geçilemeyen nehirlerin üzerine kısa sürede köprüler inşa etmiştir. Gösterdiği başarılarla kısa sürede yükselerek 1538 yılında Osmanlı Devleti baş mimarı olmuştur. Mimar Sinan’ın eserleri ve bu eserlerin şehirlere dağılımı nasıldır yazımızın devamında yakından bakalım.
Osmanlı Devleti Baş Mimarı olan Abdulmennan oğlu Sinan 1538 yılından sonra Koca Mimar Sinan Ağa olarak anılmaya başlanmıştır. Mimar Sinan Osmanlı Padişahları; Kanuni Sultan Süleyman 2. Selim ve 3. Murat dönemlerinde baş mimarlık görevini sürdürmüştür. Onlarca farklı eser inşa eden Mimar Sinan Selimiye Camii’ni “ustalık eserim” şeklinde tarif etmektedir. Bu nedenle Selimiye Camii Mimar Sinan’ın Başyapıtı olarak kabul edilir. Selimiye Camii Dünya Kültür Mirası Listesi’nde de yer almaktadır.
Mimar Sinan’ın Eserleri
Mimar Sinan’ın bilinen 375 eseri vardır. Mimar Sinan’ın eserleri içerisinde camiden hamama medreseden hastaneye kadar pek çok farklı türde yapıt bulunmaktadır. Mimar Sinan’ın eserleri ve türleri şunlardır.
- 81 camii
- 51 mescit
- 55 medrese
- 26 darül-kurra
- 17 türbe
- 17 imarethane
- 3 darüşşifa (hastane)
- 5 suyolu
- 8 köprü
- 20 kervansaray
- 36 saray
- 8 mahzen
- 48 hamam
Mimar Sinan’ın Eserlerinin Şehirlere Dağılımı
İstanbul
Süleymaniye Camii, Şehzade Mehmet Camii, Ayasofya Camii, Mihrimah Sultan Camii Edirnekapı, Mihrimah Sultan Câmii Üsküdar’da, Kebeciler Kervansarayı, Saray-ı Atîk Tâmiri, Saray-ı Cedîd-i Hümâyûn Tamiri, Üsküdar Sarayının Tamiri, Galatasaray’ın eski yerine yeniden inşası, Atmeydanı Sarayının yeniden inşası, İbrahim Paşa Sarayı, Yenikapı Sarayının yeniden inşası, Kandilli Sarayının yeniden inşası, Fenerbahçe Sarayının yeniden inşası, İskender Çelebi Bahçesi Sarayının yeniden inşası, Halkalı Pınar Sarayının yeniden inşası, Rüstem Paşa Sarayı (Kadırga’da), Mehmed Paşa Sarayı (Kadırga’da), Mehmed Paşa Sarayı (Ayasofya yakınında), Mehmed Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Rüstem Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Siyavuş Paşa Sarayı, Siyavuş Paşa Sarayı (Üsküdar’da), Siyavuş Paşa Sarayı (yine Üsküdar’da), Ali Paşa Sarayı, Ahmed Paşa Sarayı, Ferhad Paşa Sarayı, Pertev Paşa Sarayı, Sinan Paşa Sarayı, Sofu Mehmed Paşa Sarayı, Mahmud Ağa Sarayı, Mehmed Paşa Sarayı, Şâh-ı Hûbân Kadın Sarayı, Pertev Paşa Sarayı, Ahmet Paşa Sarayı, Ahmed Paşa Sarayı (Taşra Çiftlik’te), Ahmed Paşa Sarayı (Eyüp’te), Ali Paşa Sarayı (Eyüp’te), Mehmed Paşa Sarayı (şehrin dışında Rüstem Çelebi Çiftliğinde), Mehmed Paşa Sarayı (Bosna’da), Rüstem Paşa Sarayı (İskender Çelebi Çiftliğinde), Buğday mahzeni, Zift Mahzeni, Anbar (sarayda), Anbar (Has Bahçe Yalısında), Mutfak ve kiler (sarayda), Mahzen (Unkapanı’nda), İki adet anbar (Cebe hane yakınında), Kurşunlu Mahzen, Sokullu Mehmed Paşa Camii, Atik Valide Camii, Mustafa Paşa Camii, Güzelce Kasımpaşa Camii, Bali Paşa Camii, Kılıç Ali Paşa Camii, Sinan Paşa Camii, Haseki Camii, Sokullu Mehmet Paşa Câmii, Odabaşı Câmii, Hamâmî Hâtun Câmii, Ferruh Kethüdâ Câmii, Kazasker İvaz Efendi Camii, Ahî Çelebi Câmii, Ebü’l-Fazl Câmii, Sinan Paşa Camii, Eski Vâlide Câmii, Ferhad Paşa Câmii, Drağman Yunus Camii, Gazi Ahmet Paşa Camii, Hadım İbrahim Paşa Camii, Molla Çelebi Camii, Nişancı Paşa Çelebi Câmii, Piyale Paşa Camii, Rüstem Paşa Câmii, Zâl Mahmud Paşa Câmii, Çavuşbaşı Camii, İskender Paşa Câmii, Şehzâde Cihangir Câmii, Şemsi Paşa Camii, Osman Şah Validesi Câmii, Sultan Bâyezîd Kızı Câmii, Ahmed Paşa Câmii, İbrahim Paşa Câmii, Bâli Paşa Câmii, Hacı Evhad Câmii, Kazasker Abdurrahman Çelebi Câmii, Mahmud Ağa Câmii, Hoca Hüsrev Câmii, Defterdar Süleyman Çelebi Câmii, Yunus Bey Câmii, Hürrem Çavuş Câmii, Sinan Ağa Câmii, Süleyman Subaşı Câmii, Kasım Paşa Câmii, Muhiddin Çelebi Câmii, Molla Çelebi Câmii, Mesih Mehmed Paşa Câmii, Rüstem Paşa Medresesi, Semiz Ali Paşa Medresesi, Şehzâde Sultan Mehmet Medresesi, Haseki Sultan Medresesi, Valide Sultan Medresesi, Kahriye Medresesi, Mihrimah Sultan Medresesi Üsküdar, Mihrimah Sultan Medresesi Edirnekapı, Mehmed Paşa Medresesi Kadırga, Mehmed Paşa Medresesi Eyüp, Osman Şah Validesi Medresesi, Rüstem Paşa Medresesi, Ali Paşa Medresesi, Ahmed Paşa Medresesi, Sofu Mehmed Paşa Medresesi, İbrahim Paşa Medresesi, Sinan Paşa Medresesi, İskender Paşa Medresesi, Kasım Paşa Medresesi, Süleymaniye Medreseleri, Yavuz Sultan Selim Medresesi, İbrahim Paşa Medresesi, Şemsi Ahmed Paşa Medresesi, Kapı Ağası Mahmud Ağa Medresesi, Kapı Ağası Cafer Ağa Medresesi, Ahmed Ağa Medresesi, Hâmid Efendi Medresesi, Malûl Emir Efendi Medresesi, Ümm-i Veled Medresesi, Üç Baş Medresesi, Kazasker Perviz Efendi Medresesi, Hâcegizâde Medresesi, Ağazâde Medresesi, Yahya Efendi Medresesi, Defterdar Abdüsselâm Bey Medresesi, Tûtî Kâdı Medresesi, Hakîm Mehmed Çelebi Medresesi, Hüseyin Çelebi Medresesi, Şahkulu Medresesi, Emin Sinân Efendi Medresesi, Karcı Süleyman Bey Medresesi, Hâcce Hâtun Medresesi, Defterdar Şerifezâde Medresesi, Kadı Hakîm Çelebi Medresesi, Kirmasti Medresesi, Sekban Ali Bey Medresesi, Nişancı Mehmed Bey Medresesi, Kethüdâ Hüseyin Çelebi Medresesi, Gülfem Hâtun Medresesi, Mehmed Ağa Medresesi, Süleymaniye Külliyesi, Haseki Külliyesi, Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi, Atik Valide Sultan Darülkurrası, Sokullu Mehmet Paşa Darülkurrası, Sultan Süleyman – Süleymaniye Darülkurrası, Sultan Süleyman Han Dârülkurrâası, Valide Sultan Dârülkurrâsı, Hüsrev Kethüdâ Dârülkurrâsı, Mehmed Paşa Dârülkurrâsı, Müftü Sadi Çelebi Dârülkurrâsı, Sokullu Mehmet Paşa Dârülkurrâsı, Kadızâde Efendi Dârülkurrâsı, Sultan Süleyman – Süleymaniye Darüşşifası, Haseki Sultan Dârüşşifâsı, Valide Sultan Dârüşşifâsı, Şehzade Mehmet Türbesi, Kanuni Sultan Süleyman Türbesi, Arap Ahmed Paşa Türbesi, Yahya Efendi Türbesi, Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi, Arap Ahmet Paşa Türbesi (Fındıklı), Sultan Süleyman Türbesi, Şehzâde Sultan Mehmed Türbesi, Sultan Selim Türbesi, Hüsrev Paşa Türbesi, ŞehzadelerTürbesi, Vezir-i Azam Rüstem Paşa Türbesi, Ahmed Paşa Türbesi, Mehmed Paşa Türbesi, Siyavuş Paşa Türbesi, Zâl Mahmud Paşa Türbesi, Şemsi Ahmed Paşa Türbesi, Kılıç Ali Paşa Türbesi, Pertev Paşa Türbesi, Şâh-ı Hûban Türbesi, Haseki Hürrem Sultan Türbesi, Atik Valide Sultan Hamamı, Kılıç Ali Paşa Hamamı, Hürrem Sultan Hamamı, Hürrem Sultan Hamamı – Mihrimah Sultan Hamamı, Haseki Sultan Hamamı, Sultan Süleyman Hamamı, Süleymaniye Hamamı, Üç Kapılı Hamam (Topkapı), Üç Kapılı Hamam (Üsküdar), Valide Sultan Hamamı, Valide Sultan Hamamı, Mihrimah Sultan Hamam, Lütfi Paşa Hamamı, Mehmed Paşa Hamamı, Mehmed Paşa Hamamı, Koca Mustafa Paşa Hamamı, İbrahim Paşa Hamamı, Kapı Ağası Yâkub Ağa Hamamı, Sinan Paşa Hamamı, Molla Çelebi Hamamı, Kaptan Ali Paşa Hamamı, Kaptan Ali Paşa Hamamı, Müftü Ebüssüûd Efendi Hamamı, Mîrmirân Kasımpaşa Hamamı, Merkez Efendi Hamamı, Nişancı Paşa Hamamı, Hüsrev Kethüdâ Hamamı, Çatalca’da Hamam, Rüstem Paşa Hamamı (Sapanca), Sarı Kürz Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı 8Karagümrük), Yakup Ağa Hamamı (Tophane), Haydar Paşa Hamamı, İskender Paşa Hamamı, Odabaşı Behruzağa Hamamı, Kethüdâ Kadın Hamamı, Beykoz Hamamı, Emir Buhârî Hamamı, Hamam (Eyüp), Dere Hamamı, Salih Paşazade Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Hayreddin Paşa Hamamı, Rüstem Paşa Hamamı (Cibali), Valide Sultan Hamamı, Sultan Süleyman İmâreti, Kervansaray (Sultan Süleyman İmâreti yakınında), Kervansaray (Büyükçekmece), Bend Kemeri, Uzun Kemer, Kapı Ağası Köprüsü, Mağlova Kemeri, Gözlüce Kemer, Müderris köyü yakınındaki kemer, Kırık Kemer, Sultan Selim İmâreti, Büyük Çekmece Köprüsü, Silivri Köprüsü, Şehzâde Sultan Mehmed İmâreti, Valide Sultan İmâreti, Mihrimah Sultan İmâreti
Edirne
Sokullu Mehmed Paşa Câmii, Selimiye Cami, Taşlık Câmii, Defterdar Mustafa Çelebi Câmii, Haseki Sultan Câmii, Sultan Selim Medresesi, Mehmed Paşa İmâreti, Mustafa Paşa Köprüsü başında bir imâret
Tekirdağ
Rüstem Paşa Camii, Çorlu Sultan Süleyman Medresesi, Sultan Süleyman İmâreti (Çorlu), Rüstem Paşa İmâreti (Rodoscuk), Sokullu Mehmed Paşa Köprüsü, Rüstem Paşa Kervansarayı
Sofya
Kara Camii, Bosnalı Mehmed Paşa Câmii
Kastamonu
Abdurrahman Paşa Camii
Diyarbakır
Behram Paşa Camii
Burgaz (Bulgaristan)
Sokullu Mehmed Paşa Câmii, Mehmed Paşa İmâreti
Kocaeli
Çoban Mustafa Paşa Câmii, Mısırlı Mustafa Paşa Medresesi, Mustafa Paşa İmâreti, Sultan Süleyman Köprüsü (Dilovası’nda), Pertev Paşa Câmii, Mehmed Bey Câmii, Abdüsselâm Câmii, Ahmed Paşa Medresesi, Hüsrev Kethüdâ Hamamı
Sakarya
Rüstem Paşa Câmii, Rüstem Paşa İmâreti Sapanca
Bursa
Rüstem Paşa Câmii, Kiliseden dönme Eski Câmi (İznik)
Afyonkarahisar Bolvadin
Rüstem Paşa Câmii
Bolu
Mustafa Paşa Câmii, Ferhad Paşa Câmii
Kayseri
Osman Paşa Câmii, Hacı Paşa Câmii, Hüseyin Bey Hamamı
Ankara
Cenâbî Ahmed Paşa Câmii, Hüsrev Kethüdâ Medresesi, Mehmed Paşa Köprüsü
Erzurum
Lala Mustafa Paşa Câmii
Çorum
Sultan Alâeddin Selçûkî Câmii
Halep
Hüsreviye (Hüsrev Paşa) Câmii
Manisa
Sultan Murad Câmii, Sultan Hamamı, Sultan Murad İmâreti
Kütahya
Orhan Câmii, Hüseyin Paşa Câmii
Mekke
Kâbe’nin kubbelerinin tamiri, Haseki Sultan İmâreti, Sultan Süleyman Hamamı, Sultan Süleyman Medresesi
Konya
Sultan Selim Câmii, Odabaşı Köprüsü
Şam
Sultan Süleyman Câmii, Sultan Süleyman İmâreti
Kırklareli
Cedid Ali Paşa Câmii, Semiz Ali Paşa Câmii, Ali Paşa Medresesi
Hersek
Sofu Mehmed Paşa Câmii
Budin
Maktul Mustafa Paşa Câmii
Isparta
Firdevs Bey Câmii
Nevşehir
Memi Kethudâ Câmii
Kırım
Tatar Han Câmii
Tırhala – Yunanistan
Vezir Osman Paşa Câmii, Rüstem Kethüdâsı Mehmed Bey Câmii
Draman
Yunus Bey Medresesi
Medine
Haseki Sultan İmâreti
Bosna
Mehmed Paşa İmâreti, Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü (Drina Köprüsü)
Meriç Üzerinde
Mustafa Paşa Köprüsü