Geliri doğrudan merkezî hazineye aktarılan vergi ve gelir kaynaklarıdır. Gümrük, darphane, tuzlalar ve maden gelirleri gibi devlete ait kaynaklar mukataa usulüyle işletilmiştir. Mukataalar, günümüzde özel teşebbüsler tarafından işletilen şirketlere benzemektedir. Devlete ait bir arazi veya vâridâtın (gelirin) bir bedel karşılığında kiraya verilmesi veya geçici olarak devredilmesidir.
Mukataa sistemi bir vergi sistemi olarak uygulanmıştır. Osmanlı Devleti’nde belli alanlarda gelir getirmesi amacıyla devlet memurları ve iltizam hizmetleri bakımından mukataa gerekli görülmüştür. Merkez maliyesinin en önemli kaynaklarından biri olan mukataa gelirleri birçok alanda toplanmaktaydı.
Osmanlı Devleti’nde merkez maliyesinin güçlü ve dengeli olmasını sağlayan ve en önemli gelir kaynakları arasında bulunan mukataa gelirleri, maden, tuzla, darphane, gümrük, sipah, silahdar gibi alanlarda toplanmıştır. Mukataa sayesinde devletin iktisadi olarak güç kazanması, ekonomik dengelere göre hamle yapması mümkün olmuştur. Bu nedenle mukataa bir sistem olarak uzun yıllar uygulanan vergi toplama aracı olmuştur.