Bölme işleminin terimleri
Bölünen: Bir bölme işleminde eşit bölümlere ayrılması gereken miktar veya sayı.
Bölen: Bölünen sayının kaç eş parçaya ayrılacağını gösteren sayı.
Bölüm: Bölme işlemi sonunda elde edilen sayı.
Kalan: Bölme işlemi sonunda paylaştırılamayan sayı.
Bir bölme işleminde bölünen, bölüm, kalan çözümlü matematik soruları
konusunun içinde olan öğrencilere ev ödevi olarak da verilen sonunda bölünen, bölen yada bölümü soran soru tipleri ile ilgili basit 5 – 10 tane soru çözelim. Bölme işlemi İlköğretim 3. sınıf, 4. sınıf yada 5. sınıf da öğrencilerin karşısına çıkacak yazılılarda sorulabilecek alıştırma niyetine basit matematik sorularını çözümlü bir şekilde anlatalım.
Soruları çözmeye başlamadan önce üstteki şekilde verilen bölme işleminin elemanlarının isimlerini öğrenmek gerekli. Ayrıca dikkat edilecek 1-2 kural vardır şöyle sıralayalım.
– Kalan, bölenden büyük olamaz her zaman bölenden küçük olmak sorunda.
– Bölen ile bölümün çarpımını kalan ile toplarsak bölünen elde edilir. (b * c) + k = a
Soru 1 : Bir bölme işleminde bölünen 78, bölüm 5 kalan 8 ise bölen sayı kaç olur ?
Çözümü : Bölme işleminde bölen ve bölüm elemanlarının yerlerini değiştirebiliriz. Bölme işlemi için sorun teşkil etmez. Sorumuzda bölen sayıyı soruyor. Bulabilmek için 5 olarak verilen bölümü kullanacağız. 78 den önce kalanı çıkartacağız sonrasında 5 olarak verilen bölüme böleceğiz.
78 – 8 = 70
70 / 5 = 14 olarak bulunur bölen sayı.
Soru 2: Bir bölme işleminde bölen 12, bölüm 6 kalan ise 11 dir. Bölünen sayı kaçtır ?
Çözümü : Yukarıda verdiğim kurallarda bölünen sayı nasıl bulunur sorusuna cevap vermiştik. Kuralı uygulayalım. Bölen ile bölümü çarpalım kalan sayı ile toplayalım.
12 * 6 = 72
72 + 11 = 83 bölünen sayı olarak bulunur.
Soru 3: Bir bölme işleminde kalan 5 tir. Bölüm, bölen sayının 2 katı ise bölünen sayı en az kaçtır ?
Çözüm : Hatırlarsanız yukarıdaki kurallarda kalan sayı bölenden küçük olması gerek demiştik. Bölünen sayının en az olabilmesi için bölen sayının da en küçük değerini alması gerekir. Yani bu durumda
– kalan sayıdan büyük (5 ten büyük), en küçük bölen sayı değeri 6 olur.
– Bölüm, bölenin iki katı idi. O halde bölüm 6 * 2 = 12 olur. Bölüneni bulmak için ise ; bölen ile bölümü çarpıp kalan sayı ile toplayalım.
12 * 6 = 72
72 + 5 = 77 olur bölünen sayı.