Program sayısındaki bu fazlalık programların farklı içeriklere sahip olmasının yanı sıra aynı içeriklere sahip birçok programın farklı isimlerle açılmış olmasından da kaynaklanmaktadır.
Bu durum bazı mezunlarımızın yatay ve dikey hareketliliklerinde ve iş başvurularında mağdur olmalarına ya da iş hayatında diplomalarını kullanırken unvan ve mesleki yetki çatışması yaşamalarına neden olmakta, bu durumun açtığı sorunlar ve savrukluk gerek akademi camiası gerek kamu kurumları gerekse dış paydaşlar tarafından da çeşitli vesileler ile şikâyet olarak dile getirilmektedir.
Nitekim Yükseköğretim Kuruluna yıllık ortalama 3.000 kişi, sahip olduğu diplomasının benzer isimli başka bir diplomaya eşdeğer olup olmadığı ile ilgili başvuru yapmaktadır. Yaşanan bu ve benzeri olumsuzluklar bu konuda çalışma yapılmasını zorunlu kılmıştır.
-Yükseköğretimde benzer içerikli veya benzer isimli lisans programları yeniden isimlendirilip ve eğitim alanlarına göre tasnif edilecek
Bilindiği üzere, UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması’na (ISCED-F 2013) göre programlar aşağıda yer alan 10 geniş alan altında tasnif edilmektedir:
01 Eğitim Bilimleri
02 Sanat ve İnsani Bilimler
03 Sosyal Bilimler, Gazetecilik ve Enformasyon
04 İş, Yönetim ve Hukuk
05 Doğa Bilimleri, Matematik ve İstatistik
06 Bilişim Teknolojileri
07 Mühendislik, İmalat ve Yapı
08 Tarım, Ormancılık, Su Ürünleri ve Veterinerlik
09 Sağlık, Sağlık Bakımı ve Desteği
10 Hizmetler
Bu kapsamda yükseköğretim sistemimizdeki lisans programlarının UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak 10 geniş alan, 53 dar alan ve 144 ayrıntılı alan altında bilimsel ölçütlere göre sınıflandırılma çalışması yapılmış, bununla birlikte eşdeğer programlar bilim kurullarınca geniş mutabakat ile ortak isim altında birleştirilmiştir.
Dile getirilmesi gereken önemli bir husus da şudur: “Bu çalışma sonucunda, aynı muhtevaya sahip farklı isimli programlardan mezun olanlar için kesinlikle herhangi bir mağduriyet olmayacak, mevcut öğrencilerin hakları ve statüleri korunacaktır”.
- Lisans programlarına ilişkin örnekler:
Örneğin taslak çalışma ile “Muhasebe”, “Uluslararası İşletme” ve “Görsel Sanatlar” alanındaki mevcut benzer lisans programları için UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak önerilen ortak program adları aşağıda taslak olarak sunulmaktadır:
| | | |
|---|---|---|
No | Mevcut Lisans Program Adı | Önerilen Taslak Lisans Program Adı |
1 | Muhasebe ve Finans Yönetimi |
“Muhasebe ve Finans Yönetimi” |
2 | İşletme Muhasebe | |
3 | İşletme-Muhasebe | |
4 | Finansal Muhasebe | |
5 | Muhasebe | |
6 | Muhasebe Bilgi Sistemleri | |
7 | Muhasebe ve Denetim | |
8 | Muhasebe ve Finans | |
9 | Muhasebe ve Finansal Yönetim | |
10 | Muhasebe ve Finansman | |
11 | Muhasebe ve Vergi Uygulamaları | |
12 | Muhasebe-Vergi |
No | Mevcut Lisans Program Adı | Önerilen Taslak Lisans Program Adı |
1 | Uluslararası İşletme Yönetimi | “Uluslararası İşletme Yönetimi” |
2 | Uluslararası İşletme | |
3 | Uluslararası İşletmecilik |
No | Mevcut Lisans Program Adı | Önerilen Taslak Lisans Program Adı |
1 | Görsel İletişim Tasarımı |
“Görsel İletişim Tasarımı” |
2 | Görsel Sanatlar | |
3 | Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı | |
4 | Görsel Sanatlar ve İletişim Tasarımı | |
5 | Görsel İletişim | |
6 | Görsel Sanatlar ve Tasarım | |
7 | Görsel-İşitsel Teknikler ve Medya Yapımcılığı | |
8 | İletişim Sanatları | |
9 | İletişim Tasarımı | |
10 | İletişim Tasarımı ve Medya | |
11 | Medya ve Görsel Sanatlar | |
12 | Medya ve Uygulamalı Görsel Sanatlar | |
13 | İletişim Tasarımı ve Yönetimi | |
14 | İletişim ve Tasarım | |
15 | İletişim Tasarım | |
16 | Görüntü Sanatları | |
17 | Sanat ve Görüntü Sanatları |
- Önlisans programlarının adları ve eşdeğerlikleri güncellenmekte
Yükseköğretim Kurulunca önlisans programları, 2009 yılında Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak sınıflandırılmıştı. Belirlenmiş olan önlisans program adları meslek yüksekokullarında bölüm ve program açma ile eşdeğerliklerin yapılmasında 2009-2010 eğitim ve öğretim yılından itibaren uygulanmaktadır. Bu yeni çalışma ile önlisans programlarının eğitim sınıflaması ve adları da “ ISCED-F 2013” dikkate alınarak güncellenmektedir.
Örneğin taslak çalışma ile “Elektronik” ve “İlk ve Acil Yardım” alanındaki mevcut benzer önlisans programları için UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak önerilen ortak program adları aşağıda sunulmaktadır:
| | | |
|---|---|---|
No | Mevcut Önlisans Program Adı | Önerilen Taslak Önlisans Program Adı |
1 | Elektronik Teknolojisi |
“Elektronik Teknolojisi” |
2 | Elektrik ve Elektronik Teknolojisi | |
3 | Elektrik-Elektronik | |
4 | Elektrik-Elektronik Teknikerliği | |
5 | Elektronik | |
6 | Elektronik Yüksek Teknisyenliği | |
7 | Endüstriyel Elektronik | |
8 | Endüstriyel Elektronik Teknikerliği | |
9 | Endüstriyel Elektronik Teknolojisi | |
| 10 | Deniz Elektroniği | |
11 | Gemi Elektroniği |
| | | |
|---|---|---|
No | Mevcut Önlisans Program Adı | Önerilen Taslak Önlisans Program Adı |
1 | İlk ve Acil Yardım |
“İlk ve Acil Yardım” |
2 | Acil Bakım Teknikerliği | |
3 | Acil Tıp Teknikerliği | |
4 | Acil Yardım | |
5 | Acil Yardım Teknikerliği | |
6 | Ambulans ve Acil Bakım Teknikerliği | |
7 | Ambulans ve Acil Yardım | |
8 | Paramedik |
- Katılımcı bir yöntem izlendi: Bir yıl boyunca 55 üniversiteden 120 akademisyenin yer aldığı 17 komisyon çalışma yaptı
Bu süreç, şeffaf ve katılımcı bir yöntemle yürütüldü. Bir yıl süren bu çalışma kapsamında, 55 farklı üniversiteden alanında uzman 120 akademisyenin yer aldığı 17 çalışma komisyonu oluşturulmuştur. Bu komisyonlar, ortak akıl ve geniş mutabakat ilkesi ile bir çalışma yürütmüş ve kendi eğitim alanlarındaki programların yeni isimlendirmelerini ve tasniflerini yapmışlardır.
- 25 Kasım 2019 tarihine kadar görüş ve öneriler alınacak
Bugün itibarıyla, üzerinde titizlikle çalışılarak hazırlanan taslak, üniversite ve diğer paydaşların görüş ve önerilerine açılmıştır. Üniversiteler, akademisyenler, kamu kurum ve kuruluşları, iş çevreleri ve diğer paydaşlar görüş ve önerilerini 25 Kasım 2019 tarihine kadar prsiniflama@yok.gov.tr adresine gönderebileceklerdir.
Gelen görüş ve öneriler komisyonlar marifetiyle değerlendirilerek çalışma tamamlanacak ve uygulamaya konulacaktır.
-Programların “meslek sınıflaması” değil “eğitim alanı” sınıflaması yapılmaktadır!
Bu çalışmanın amacı, mesleklerin yetki ve sorumluluk alanlarını yeniden belirleyerek “meslek sınıflaması yapmak değil”, yükseköğretim sistemindeki mevcut önlisans ve lisans programlarının UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflamasına uyumlu, yani daha evrensel nitelikli “eğitim alan sınıflamasını yapmaktır.”
Çalışmanın tamamlanmasıyla program açma teklifleri bu referans sınıflandırmaya göre değerlendirilecektir. Ayrıca yükseköğretim kurumlarında mevcut programlar arasında olmayıp yeni açılacak programlar da bu sınıflandırmaya uyumlu hale getirilecektir.
-Yükseköğretim sisteminin “büyük veri tabanı” da oluşturulmuş olacak
Yükseköğretim önlisans ve lisans programlarına çalışma kapsamında verilecek dijital kodlarla alanlara göre öğrenci ve öğretim elemanı gibi temel verilerin izlenmesine, bu verilere ilişkin analiz yapılmasına, alan ve mesleklere ilişkin istatistiki sonuçlar çıkarılmasına imkân sunacak büyük veri tabanının oluşması sağlanacaktır.
Bu sayede yükseköğretimde beşeri kaynakların etkin planlaması yapılarak söz konusu kaynağın daha etkili ve verimli kullanılması sağlanmış olacaktır. Aynı zamanda Türkiye’nin eğitim alanı haritası çıkarılmış olacaktır. Artık hangi alanda ne kadar insan kaynağı olduğu ortaya çıkacak ve üst planlamalar da veriye dayalı yapılabilecektir.
- Uluslararasılaşmaya katkı sağlayacak
Öğrenci ve mezunların, ulusal ve uluslararası düzeylerdeki hareketliliğine de bu çalışma olumlu katkı sağlayacaktır. UNESCO’ya üye ülkeler arasında ülkemizden alınan diplomaların tanınması ve denkliği daha kolaylaşacaktır. Dolayısıyla bu çalışmanın hayata geçmesi YÖK’ün almış olduğu yeni tedbir ve düzenlemeler ile büyük bir sıçrama yaşanan uluslararası öğrenci sayısındaki artışın daha da ileri boyuta taşınmasına katkı sağlamış olacaktır.