Allah, yarattığı insanı Kur’an-ı Kerim’de anlatmakta ve onu tasvir etmektedir. Kur’an-ı Kerim’de insan hakkında olumlu ve olumsuz tanımlar bulunmaktadır. İnsanların olumlu özellikleri olduğu gibi olumsuz özellikleri de bulunmaktadır.
Kur’an-ı Kerim’de insanın olumlu özellikleri arasında, insanın en güzel varlık olarak yaratılması, insanın dosdoğru namaz kılması, Allah’tan korkması, itaat etmesi gibi özelliklerden bahsedilir.
Kur'an'ı Kerim'e göre insanın olumlu özellikleri aşağıdaki gibi olacaktır;
- İnsanın yaratılmış varlıklar üzerindeki en şerefli varlık olması,
- İnsanın en güzel ve en özel bir varlık olarak yaratılması,
- İnsanın dosdoğru namaz kılması,
- İnsanların Allah'tan korkmaları,
- İnsanların yaratıcıları olan Allah'a itaat etmeleri,
- İnsanların Allah'a şükretmeleri ve ibadet etmeleri,
gibi çeşitli olumlu özellikler, Kur'an'ı Kerim'e göre insanın olumlu özelliklerine örnek olarak verilebilir. İnsanların olumlu özellikleri gibi olumsuz özellikleri de bulunmaktadır. Bunlarda ayetlerde belirtilmiştir.
Kuran’da olumsuz insan tipleri
- Allah’ı unutan insan: O kimseler gibi olmayın ki, Allah’ı unuttular da Allah da onlara öz benliklerini unutturdu. Yoldan çıkmışların ta kendileridir onlar. (Haşr, 19)
- Azgın insan: Bir mümin hakkında onlar ne bir yemine saygı gösterirler ne de bir antlaşma şartına. Onlar düşmanlık dolu, azmış kişilerin ta kendileridir. (Tevbe, 10)
- Böbürlenen insan: Allah’a ibadet edin. O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetim ve öksüzlere, çaresizlere, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolda kalmışa, size bağımlı olanlara iyi ve güzel davranın. Allah, kasılıp böbürlenen şımarıkları sevmez. (Nisa, 36)
- Cahil insan: Affetmeyi esas al! İyiyi ve güzeli emret, cahillerden yüz çevir! (A’raf, 199)
- Cimri insan: Böyleleri cimriliğe saparlar, insanlara cimriliği emrederler ve Allah’ın lütfundan kendilerine verdiği şeyi saklarlar. Nankörler için biz, rezil edici bir azap hazırladık. (Nisa, 37)
- Dinle alay eden insan: Ey iman edenler! Sizden önce kitap verilenlerden ve küfre sapanlardan, dininizi oyun ve eğlence edinenleri dost tutmayın. Eğer inanıyorsanız Allah’tan sakının. (Maide, 57)
- Emanete ihanet eden insan: Ehlikitap’tan öylesi vardır ki, ona yüklerle emanet teslim etsen onu sana iade eder. Onlardan öylesi de vardır ki, ona bir dînar emanet etsen, tepesine çökmedikçe onu sana geri vermez. Bunun sebebi şudur: Onlar: “Ümmîlerin, bizim aleyhimize yol bulmaları mümkün değildir.” demişlerdir. Onlar, bilip durdukları halde, Allah hakkında yalan söylerler. (Ali İmran, 75)
- Fesat çıkaran insan: Yanından ayrıldığında/işbaşına geçtiğinde yeryüzünde fesat çıkarmak, ekini ve nesli yok etmek için işe koyulur. Oysaki Allah, fesadı sevmez. (Bakara, 205)
- Kalbi Katılaşmış İnsan: Sonra bunun ardından kalpleriniz yine kaskatı kesildi. Taş gibidir o. Belki daha da katıdır. Taşların bazıları var ki, ondan ırmaklar fışkırır. Bazıları var ki, çatır çatır yarılır da içinden su çıkar. Öylesi var ki, Allah korkusundan aşağılara düşer. Allah, yapıp durduklarınızdan gafil değildir. (Bakara, 74)
- Kalbi Mühürlü İnsan: Allah onların kalpleri, kulakları üzerine mühür basmıştır. Onların kafa gözleri üstünde de bir perde vardır. Onlar için korkunç bir azap öngörülmüştür. (Bakara, 7)
- Küfre Sapan İnsan: Her ümmetten bir tanığı ortaya sürdüğümüz gün, küfre sapanlara ne izin verilir ne de özür dilemelerine imkân sağlanır. (Nahl, 84)
- Haram Yiyen İnsan: Onların birçoğunun günahta, düşmanlıkta, haram yemede yarıştıklarını görürsün. Ne kötüdür o yapmakta oldukları! (Maide, 62)
- Şirke Sapan İnsan: Şirke sapanlar, ortak tuttuklarını gördüklerinde şöyle derler: “Rabbimiz, işte bunlar seni bırakıp da yalvarıp yakardığımız ortaklarımız.” Bunun üzerine ortakları onlara şöyle söz dokundururlar: “Siz, yalancılarsınız, yalancılar!” (Nahl, 86)
- Yalancı İnsan: Vay hallerine o gün, yalanlayanların, ki onlar bir batağa dalmış oynamaktadırlar. (Tur, 11-12)
- Zalim İnsan: İman edip hayra ve barışa yönelik işler yapanlara gelince, Allah onlara ödüllerini tam olarak verecektir. Allah zalimleri sevmez. (Ali İmran, 57)