Küçük Yunus Metni Sayfa 132 Cevapları
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Çevre kirliliğinin sebepleri ile ilgili araştırmalarınızdan elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
Çevre Kirliliğinin Nedenleri : Gelişen teknoloji ve endüstrileşme sonucu, fabrikalardan, otomobil, uçak, gemi gibi çeşitli araçlardan ve en önemlisi insani faaliyetler sonucu katı atıklar, hava kirliliği, gürültü ve ışık kirliliği gibi kirleticiler oluşmaktadır
2. Çevreyi korumak için çalışan sivil toplum kuruluşları hakkında arkadaşlarınıza bilgi veriniz.
Çevre örgütleri listesi, her sene yenilenerek yapılan faaliyetlere ve aktifliğe göre sıralanıyor. Bu listenin başında şu anda dünya genelinde örgütlenmeleri olan ve dünyanın bu alanda en çok eylem yapan kurumu Greenpeace yer alıyor. Doğayı korumak ve yapılanları protesto etmek için sürekli olarak hareket halinde buluna örgüt, bilimsel verilere dayanan kampanyaları ile toplumsal farkındalık yaratmak istiyor. Özellikle ses getiren eylemleriyle dikkat çeken bu organizasyon, doğa katliamları, hayvanların avlanması, nükleer enerji santrallerinin kurulması ve bunun gibi pek çok konuda özel eylemler düzenleyerek adını duyuruyor.
Diğer bir vakıf ise TEMA Vakfı. Türkiye’nin en önemli sivil toplum örgütlerinden biri olan TEMA Vakfı, Türkiye Çöl Olmasın, sloganı ile yola çıkarak, kurulduğu günden bu yana binlerce hektar alana ağaç dikti. Ağaçların ve yeşilin korunması için aktif bir şekilde mücadele eden bu kurumun, bağış yoluyla maddi kaynak sağladığını görüyoruz. Çevre koruma, erozyon, çorak toprakları canlandırma ve ağaçlandırma gibi eylemler, bu örgütün başlıca uyguladığı hareketlerdir.
Küçük Yunus Metni Sayfa 135 Cevapları
1. ETKİNLİK
Metinden aşağıdaki sözcüklerin kullanıldığı cümleleri bulunuz. Önce cümlelerin bağlamından hareketle bu sözcüklerin anlamını tahmin ediniz. Sonra bu sözcüklerin anlamını sözlükten bulup yazınız. Daha sonra tahminleriniz ile sözlük anlamlarını karşılaştırınız.
2. ETKİNLİK
Metinde geçen aşağıdaki deyimleri, anlamlarının başına yazınız. Boşta kalan deyimin anlamını metinden hareketle tahmin ediniz. Tahmininizi sözlük anlamıyla karşılaştırınız.
düğün bayram olmak – aklından geçirmek – dümen kırmak – seyirci kalmak
çaba harcamak – gücü kesilmek – altüst olmak – içi daralmak
Küçük Yunus Metni Sayfa 136 Cevapları
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
1. Yunus ailesi yaşantısını nasıl sürdürüyormuş?
Yunus ailesi yaşantısını gruplar hâlinde dolaşıp avlanarak ya da gelip geçen gemilerin dümen suyuna takılıp onlarla yarışarak sürdürüyormuş.
2. Yunusların görünümleri nasılmış?
İki buçuk ile dört metre arasında değişen boyları, bir füzeyi andıran iri vücutlarına oranla küçük kalan kafaları, bir kaz gagasına benzeyen çeneleri ve yürek şeklindeki gözleri varmış.
3. Küçük Yunus’un özellikleri nelermiş?
Küçük Yunus obur ve meraklıymış.
4. Küçük Yunus, başını varillere vurduktan sonra neler yaşamış?
Sendelemiş. Sanki gözlerine dolan yıldızlardan kurtulmak için başını sağa sola silkelemiş. Hızla derin sulara inmeye başlamış. Görmede zorluk yaşamış. Panikle hızla suyun üzerine fırlamış.
5. Küçük Yunus’u sahilde gören çocuk ne yapmış?
Küçük Yunus’un yanı başında dizlerinin üzerine çökmüş, “Ne olur ölme güzel Yunus!..” diye hıçkırıyormuş.
6. Metne göre denizin katilleri nelermiş?
Denizlere karışan lağımlar, zehirli fabrika atıkları, aldırmadan dökülen çöpler ve bırakılan kimyevi madde yüklü varillermiş.
4. ETKİNLİK
a. Aşağıya “Küçük Yunus” metninin hikâye unsurlarını yazınız.
Olay: Küçük bir yunusun denize atılan zehirli variller nedeniyle ölmesi.
Şahıs ve varlık kadrosu: Küçük Yunus, Küçük Yunus’un ailesi, küçük çocuk, bir kadın ve bir erkek.
Zaman: Belirsiz
b. Metnin konusunu, ana fikrini ve yardımcı fikirlerini aşağıya yazınız.
Metnin konusu: Deniz kirliliğinin denizde yaşayan canlılara olan etkisi
Metnin ana fikri: Denizlere karışan lağımlar, zehirli fabrika atıkları, aldırmadan dökülen çöpler ve bırakılan kimyevi madde yüklü variller denizlerde yaşayan canlıların ölümüne sebep olur.
Metnin yardımcı fikirleri: Bilmediğimiz, yabancı maddelerle oynamak tehlikeli olabilir.
5. ETKİNLİK
Aşağıya, metinde geçen benzetme cümlelerini örnekteki gibi yazınız.
İki buçukla dört metre arasında değişen boyları, bir füzeyi andıran iri vücutlarına oranla küçük kalın kafaları, bir kaz gagasına benzeyen çeneleri ve yürek şeklindeki gözleriyle öyle sevimli bir görünümleri vardı ki…
• Kıvrak vücutlarında iki yana kanat gibi açılmış yüzgeçleri, bir dümen gibi kullandıkları yatay kuyrukları ile dalgalar arasından…
• Buz gibi sulara dalarken “Alacağın olsun. Ben de senin rahatını bozayım da gör.” diye geçirdi aklından.
• … küçük dokunuşlarıyla varili kendi çevresinde tıpkı bir topaç gibi döndürmeyi başardı.
• … yüreklerinde doğanın öldürülüşüne seyirci kalmanın onulmaz acısıyla, bir suçlu gibi Karadeniz’in hırçın dalgalarına dikmişlerdi gözlerini.
Küçük Yunus Metni Sayfa 137 Cevapları
6. ETKİNLİK
a. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiillere, verilen eklerden uygun birini getirerek cümleleri tamamlayınız.
• Yaptıkları akrobatik hareketler bazen dakikalarca sürermiş .
• Büyük bir ringa balığı sürüsüne rastlamak düğün bayram oluyormuş .
• Buz gibi sulara dalıp dalıp çıkardı .
• Yine de ailesine kavuşabilmek için çaba harcıyordu .
• Çöpler denize atılırsa bütün canlılar zarar görür.
b. Ekleri getirdikten sonra cümlelerdeki fiillerin zaman ve anlamında nasıl bir değişiklik oldu? Aşağıya yazınız.
Ekler getirildikten sonra fiillerin belirttiği zamanlarda değişiklik oldu. Birinci cümle geniş zamandan ek fiilin rivayet birleşik zamanına, ikinci cümle şimdiki zamandan ek fiilin rivayet birleşik zamanına, üçüncü cümle geniş zamandan ek fiilin hikaye birleşik zamanına, dördüncü cümle şimdiki zamandan ek fiilin hikaye birleşik zamanına, beşinci cümle geniş zamandan geniş zamanın şart birleşik zamanına dönüştü.
Ek fiiller, basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiillere çevirir.
c. Aşağıdaki cümlelerde geçen birleşik zamanlı fiillerin altını çiziniz. Bu fiillerin zamanını noktalı yerlere yazınız.
• Gemilerin dümen suyuna takılıp yaşamını sürdürüyordu. (Ek fiilin hikaye birleşik zamanı)
• Sonra birdenbire kayboluveriyorlarmış ortadan. (Ek fiilin rivayet birleşik zamanı)
• Yüzlerce balığı zahmetsizce yutuvermişlerdi. (Ek fiilin hikaye birleşik zamanı)
• Kardeşleriyle yüzme yarışı yaparmış keyifle. (Ek fiilin rivayet birleşik zamanı)
• Kirliliğe seyirci kalırsak doğamız yok olur. (Ek fiilin şart birleşik zamanı)
• Bir şeyler yapacaksak hemen yapmalıyız. (Ek fiilin şart birleşik zamanı)
Küçük Yunus Metni Sayfa 138 Cevapları
7. ETKİNLİK
a. Aşağıdaki cümlelerde geçen ek fiil almış sözcüklerin altını çiziniz.
- Karnı acıkınca ailesinden uzaklaştığının ayrımına varabilmişti.
- Küçük Yunus da oburun biriydi.
- Oyun oynamak için ailesinden geri kaldığı oluyordu.
- Yıldızların terk ettiği gözlerini karanlıklar perdelemişti.
- Parlak beyaz karnı gün ışığında ıslak mermer çakıntıları içindeydi.
- Eğer açık denizlerde yol alan bir geminin güvertesindeyseniz her şeye tanık olursunuz.
- Her canlının temiz bir doğada yaşamaya hakkı vardır.
b. Altını çizdiğiniz sözcüklerden hangilerinin birleşik zamanlı fiiller olduğunu söyleyiniz.
Cevap: “varabilmişti, oluyordu, perdelemişti” sözcükleri birleşik zamanlı fiillerdir.
8. ETKİNLİK
Aşağıdaki haber metnini okuyunuz. Haberde anlatılanlar üzerine arkadaşlarınızla tartışınız.
ÖĞRENCİLERDEN YENİ BİR SOSYAL SORUMLULUK PROJESİ
Samsun İl Millî Eğitim Müdürlüğünce önemli bir sosyal sorumluluk projesi başlatılıyor. Proje, öğrencilerin doğal çevrenin korunmasına yönelik tesisleri tanımalarını amaçlıyor.
Samsun İl Millî Eğitim Müdürlüğü, öğrencilerin çevre duyarlılığını artırmak için “Gezelim, Görelim, Çevreyi Koruyalım” adı verilen sosyal sorumluluk projesini hayata geçirmek için hazırlıklarını tamamladı. Projenin tanıtımı, bu projenin gerçekleştirilmesi için talepte bulunan öğrencilerin katılımıyla gerçekleştirildi. Öğrenci grubunun sözcüsü, projenin amacını şu sözlerle açıkladı:
“Çevre denildiğinde çoğu insanın aklına temiz deniz, kirlenmemiş yeşil alanlar ve çöplerin çevreye gelişigüzel atılmadığı yaşam alanları geliyor. Çevrenin bu güzelliği kazanmasında şehrin arka planında olan ancak çok da bilinmeyen tesislerin etkisi ise oldukça büyük. Şehrin gizli kahramanı olan çevreyle ilgili tesisleri görmenin çevre bilincimizi geliştireceğini düşünüyoruz.”
Proje, Büyükşehir Belediyesinin katkılarıyla gerçekleştirilecek. Proje kapsamında, başlangıçta il merkezindeki 11 ortaokulun öğrencileri, Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği kapsamında Kent Müzesi, atık su arıtma, içme suyu ve katı atık tesislerinde ağırlanacak.
Basından
Küçük Yunus Metni Sayfa 139 Cevapları
9. ETKİNLİK
a. Aşağıdaki bilgileri okuyunuz.
| Bir cam şişenin doğada 4000 yıl, plastiğin 1000 yıl, cikletin 5 yıl, teneke kutunun 10-100 yıl, sigara filtresinin 2 yıl süre ile yok olmadığını, | Evsel atıkların %65’ini organik atıklar, kalan kısmını ise kâğıt, plastik, metal, cam gibi geri dönüşümlü maddelerin oluşturduğunu, | Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık %30’unun organik atık işleme yöntemiyle geri kazanılabilir nitelikte olduğunu, |
| Geri dönüşümü sağlanan her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrolden tasarruf edilebileceğini, | Bir ton kullanılmış kâğıt geri kazanıldığında 17 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesinin önlenebileceğini, | Ülkemizde günde yaklaşık 65 bin ton çöp biriktiğini, |
| 1 litre atık yağın 1 milyon litre içme suyunu kirletebildiğini, ayrıca sudaki balıkların ve diğer canlıların yaşamını tehdit ettiğini, | Evsel atıkların toprağa karışması sonucu su kaynaklarında kirlilik meydana geldiğini, | Her yıl tonlarca tehlikeli atığın, evsel atıklarla beraber çöpe atıldığını ve depolama alanlarında biriktiğini, |
| Bir bilgisayar ve ekranının imalatı için en az 240 kg fosil yakıt, 22 kg kimyasal madde ve 1,5 ton suya ihtiyaç duyulduğunu, | Yeni üretime kıyasla metal ve plastik geri kazanımı ile %95 enerji tasarrufu sağlanabileceğini, | Normal şartlarda bir evde 1,5 kg-5 kg arasında tehlikeli ürün bulunduğunu, |
| Bir bilgisayarın yaklaşık 1,4 kg kurşun, 2 gr kadmiyum, 0,5 gr cıva içerdiğini, | Plastiklerin doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğunu, | Plastik ambalaj atıklarının yıkanıp granül hâline dönüştürülerek ikincil ürün üretim için ham madde elde edildiğini ve sera örtüsü, plastik torba, marley, pis su borusu, elyaf ve dolgu malzemesi, araba yedek parçası gibi birçok malzemenin yapımında kullanıldığını biliyor muydunuz? |
b. Yukarıdaki bilgilerden en fazla ilginizi çekenler hangileri oldu? Bu bilgilerden hareketle geri dönüşümün faydaları hakkında arkadaşlarınızla konuşunuz.
En çok ilgimi çeken “Yeni üretime kıyasla metal ve plastik geri kazanımı ile %95 enerji tasarrufu sağlanabileceği” bilgisi oldu.
Yani yeni üretim yapmak yerine metal ve plastikleri geri dönüştürürsek %95 enerji tasarrufu sağlanacak. Bu bilgi, geri dönüşümün ne kadar yararlı bir şey olduğunu açıkça anlamamızı sağlıyor bence.
Küçük Yunus Metni Sayfa 140 Cevapları
10. ETKİNLİK
a. “Küçük Yunus” metnindeki koyu yazılmış cümlede anlatılmak istenen nedir? Düşüncelerinizi aşağıya yazınız. Yazınızda uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanınız.
KATİLLER
İnsanlar daha rahat yaşamak için bir şeyler üretiyorlar. Ürettikleri şeylerden arta kalanları ise denize atıyorlar. Peki niçin? Çünkü daha ucuz ve daha kolay. Tamam daha ucuz ve kolay da bu yaptıklarının aslında cinayet olduğunu biliyorlar mı?
Denize dökülen atıklar, denize karışan lağım suları, fabrika atıkları, çöpler… Bunlar bir insan için ne kadar zararlıdır biliyoruz. Eğer bu atıkları sokağa döksek, atıkların insanları ölüme götürebileceğini de biliyoruz. Böyle bir şey yapsak ceza alınacağını, hatta cinayetten yargılanabileceğini de biliyoruz. Peki ya deniz canlıları… Onlar canlı değil mi? Katil damgası vurmak için illa ki insan mı öldürmek gerekiyor? Bile bile sırf ucuz ve kolay diye denizdeki canlılara zarar vermek cinayet değil midir?
Bence kim olursa olsun, denizlere zehirli atık, çöp atan herkes bence katildir ve cinayetle yargılanmalı, ömür boyu ceza çekmelidir.
SONRAKİ METNE HAZIRLIK
Çevrenizde hayvan barınakları var mı? Bu barınakların kurulma amacı nedir? Araştırınız.
Hayvan barınaklarının kurulma amacı sokakta başıboş dolanan sokak hayvanlarının yaşamlarını sürdürmesini sağlamak, insanlara zarar verebilecek hayvanları kontrol altında tutmaktır.