Dilek kipleri fiilin yapısı doğrultusunda dörde ayrılır. Eylemin bildirmiş olduğu zamana göre çekimlenen haber kipleri ise dört ana başlık altında toplanır.
Kip ekleri nelerdir
Haber kipleri geçmiş, şimdiki, gelecek ve geniş zaman olmak üzere dörde ayrılır. Cümle içerisindeki her eylem bu dört zamandan birini bildirir. Geçmiş Zaman Kipi: Geçmiş zaman kipleri kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar görülen ve bilinen geçmiş zaman olmaktadır. Fiilin ne zaman yapıldığını belirten eklere kip eki denir. Fiilde yargı bildiren ekler de kip eki olarak adlandırılır.
Kip eki nasıl bulunur
Bir cümle içerisindeki kip ekleri yükleme ne zaman ya da nasıl soruları sorularak bulunur.
Örnekler ile kip ekleri konu anlatımı
1- Duyulan Geçmiş Zaman: Duyulan geçmiş zaman -miş -mış -müş - muş ekleri ile oluşur.
Benim haberim olmadan dün onunla görüşmüş.
Ahmet dolaptaki bütün kurabiyelerin yemiş.
2- Görülen geçmiş zaman -di -dı ekleri ile oluşmaktadır.
Almış olduğumuz sandalye üç gün sonra kırıldı.
Ahmet dün gece eve çok geç geldi.
Şimdiki zaman kipi: Eylemin o anlık zaman dilimi içerisinde yapıldığını bildiren kiplerdir.
Örnekler:
Babam odanın kapısını boyuyor.
Kardeşim mutfakta yemek yapıyor.
Not: Eylemin sonuna getirilmiş olan -yor eki kimi zaman geniş zaman kipinde de kullanılabilmektedir.
Örnek:
Anneme her gün mesaj yolluyorum.
Ayşe her ay hiç üşenmeden kitaplarının tozunu alıyor.
Gelecek zaman kipi: Eylemin gelecek zaman dilimi içerisinde gerçekleşeceğini bildiren kipler olmaktadır.
Örnekler:
Bunun hesabını ona soracağım.
Bu yaz Muğla'ya tatil yapacağız.
Müfettiş bir hafta sonra gelecek.
Geniş Zaman Kipi: Eylemin genel bir zaman dilimi içerisinde yapıldığını bildirmekte olan kiplerdir.
Örnekler:
O annemi her hafta mutlaka telefonla arar.
Ne yapılması gerektiğini o benden daha iyi bilir.
Leylekler sonbahar gelince sıcak bölgelere göç eder.
Dilek Kipleri: Dilek kipleri eylemin yapısına göre dört farklı gruba ayrılmaktadır. Bunlar;
1- Gereklilik Kipi: Bir mecburiyet bildiren kiplerdir. -meli - malı ekleri ile çekimlenir.
Örnekler:
Buraya daha sık aralıklarla gelmelisin.
Gireceğin sınavdan başarı elde etmek istiyorsan daha çok çalışmalısın.
2- İstek Kipi: Diğer adı dilek kipidir. -e -a - -eyim - ayım ekleri ile çekimlenir.
Örnekler:
Müsaade et de artık seni her gün göreyim.
Ben de sana çay ısmarlayayım.
3- A Emir Kipi: Ek almadan oluşmaktadır.
Örnekler:
Çok sabırlı ol.
Biraz daha hızlı ol.
Hızlı bir şekilde gel.
4- Şart Kipi: Bu kipin diğer adı koşul kipidir. Dilek ve şart cümlelerinde kullanılır.
Örnekler:
Kış bitse de artık yazlık giysilerimizi dolaptan çıkarsak. / Dilek cümlesi
Tam Vaktinde gelirsen bahçede oturabiliriz. / Şart cümlesi.