İstanbul Arkeoloji Müzesinin Kurucusu olan ve ilk Türk arkeologu olarak kabul edilen ressam kimdir?
A. Burhan Doğançay
B. Nuri İyem
C. Osman Hamdi Bey
D. Halil Ethem Bey
Doğru Cevap: Osman Hamdi Bey
Osman Hamdi Bey Kimdir?
Türk Resim Sanatının her döneminde gündemdeki yerini korumuş bir kimlik ancak ölümünden bu yana 89 yıl geçmesine karşın Tanzimat’ın ilanından üç yıl sonra doğan, II. Meşrutiyet’in ilanından iki yıl sonra vefat eden bu önemli kültür adamımızın yapıtları üzerine analitik bir çözümlemeye rastlayamamaktayız.(2) Türk Resim Sanatının önemli örneklerini "okuma" amaçlı yaklaşımımız ile Hamdi Bey’in yapıtının bütününü irdeleme denemesinin gerekli olduğu inancındayım:
A- HAMDİ BEY’İN YAPITLARININ ÖNCESİ VE SONRASI (CONTEXT)
Sanayileşen Batı’nın Doğu’yu sömürgeleştirmesinin "Resim Sanatı"na yansıması olan "Oryantalizm" akımının son yıllarında 1860-1869 döneminde, Paris’te Gerome’un öğrencisi olan Osman Hamdi Bey’in ülkesine döndükten sonra gerçekleştirdiği yapıtlarında Doğu ile Batı’nın, inanç ile aşkın, yaşam ile ölümün ikileminin izleri sürülebilir. Onun yaşamının ve sanatının bir başka belirleyici olgusu, yeni gelişen "arkeoloji" biliminin Orta Doğu’daki en önemli etkinliklerinden birisinin yaratıcısı olmasıdır: İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin kuruculuğu ve otuz yıla yaklaşan bir süre onun Müdürlüğü ve sayısız önemli kazının yönetimi gibi. Binlerce yıllık sanat yapıtlarının korunması için harcadığı çabalar, ressamın yaşamın anlamı ve gelip geçiciliğinin hüznünün onun içine işlemesinde etken olmuş olmalıdır.B- SANATÇININ ESERLERİNDE KULLANDIĞI ÖĞELER
a) Mimari Unsurlar
Hamdi Bey’in iç mekanda ve dış mekanda kurgulanmış resimlerinin önemli bölümünde arka planı ve kompozisyonun ana kurgusunu mimari öğeler oluşturur. Kendi çektiği veya çektirdiği fotoğraflardan resimlerinin kompozisyonunun kurgusunu oluşturan ressamın bu yapı içerisine figürlerini ve yeğlediği eşyaları yerleştirdiğini görmekteyiz.(3)
b) Simge Eşyalar
Osman Hamdi Bey’in resimlerinde tekrar tekrar kullandığı nesneleri aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz:
- Kandiller
- Rahleler
- Kuran muhafazaları
- Kitaplar (Yaşamın gizinin arandığı kitaplar...)
- Şamdanlar (Farklı türlerde ve boyutlarda)
- Halılar ve işlemeli Örtüler
- Silahlar (Tüfek, Kılıç vb.)
- Ayakkabılar
- Hat levhaları
- Musiki aletleri
- Tente ve şemsiyeler
- Köpekler ve Kuşlar
- Lahitler (Türbe iç mekanları)
- Buhurdanlıklar ve Buhur Dumanı
- Çiçekler ve Vazolar