Soru : İnsanoğlu kıyamet günü beş şeyden hesaba çekilmedikçe bir tarafa hareket etmeyecektir hadisi insanın sorumluluğu açısından yorumlayınız.
Kıyamet gününde, bir kul şu dört şeyden sorguya çekilmeden bir tarafa adım atamaz: Ömrünü nerede tükettiğini, gençliğini nerede eskittiğini, malını nereden kazanıp nerede harcadığını ve öğrendiği ilmiyle neler yaptığını...” (Krş. Tirmizi, Kıyamet, 1, IV, 612; Mecmau’z-zevaid, 10/346).
Cevap : Bu hadisten anlaşılıyor ki, insanoğlu yaşadığı topyekûn bir hayatın hesabını vermekle yükümlüdür ve mahkeme-i kübrada bu hususta sorguya çekilecektir.
- Soruda geçen cihat kavramı önemlidir. Allah yolunda cihat, yalnız silahlı mücadeleyi değil, ilmî, fikrî mücadeleyi de içine alan geniş bir alanı ihtiva etmektedir. Her asırda her devirde her zaman diliminde farklı bir cihat türü ortaya çıkmış olabilir. Bu asırdaki cihat, manevîdir, Kur’an’ın güzelliklerini dünyaya tanıtmak, İslam’ın öngördüğü insanlık erdemlerini ders vermek, iman esaslarının ilmî, aklî delillerini öğrenip, onları yabancısına ispat etmeye çalışmak… İslamiyet'in en büyük bir insanlık medeniyeti olduğu gerçeğini, söz, fiil, ve davranış biçimiyle sahneye koymak gibi daha pek çok manevî kriterleri ön plana çıkarmak.
Bu cihat -maddî cihat gibi- farz-ı kifâye değil, farz-ı ayındır. Herkes kendi seviyesine göre, kendi konumuna göre, kendi bilgi ve becerisine göre, İslam’ın bir güzel tarafını gösterebilir ve onu göstermekten sorumludur…
Kısaca; gerçeği öğreneceğiz, öğreteceğiz… İslam’ı yaşayacağız, yaşatacağız... Medenilere galebe çalmak ancak ikna ile mümkün olduğuna inanacağız, inandıracağız. Biz Müslüman olarak muhabbetin fedaileriyiz, husumete, düşmanlığa, kin ve nefrete vaktimiz olmadığının idrak ve şuurunda olacağız ve bu şuuru yaygınlaştıracağız...