Özgürlük; kişinin herhangi bir zorlama ve baskı altında olmadan, serbest bir şekilde, kendi isteği ve düşüncesiyle karar verebilmesi demektir.
Sorumluluk ise verilen karar sonrasında doğan sonuçların kabul edilmesidir.
İslam dini, söz ve davranışlardan sorumlu tutulmayı akıl ve özgür iradeye bağlı kılmıştır. Akıl ve irade sahibi olmayan diğer tüm canlılar, yaptıkları davranışlardan sorumlu tutulmazlar. Yüce Allah, insana yüklemiş olduğu sorumluluğu gücüyle sınırlı kılmıştır. Bu durum Kur’an’da şöyle ifade edilir: “Allah, kimseye gücünün üstünde bir şey teklif etmez. Herkesin kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır… “ (Bakara Suresi, 286. ayet) Bundan dolayı dinimiz, insanın gücünü aşan uygulamaları sorumluluk alanı dışında değerlendirir.
Diğer varlıklardan farklı olarak sadece insana akıl ve irade verilmiştir. İnsan sahip olduğu özgür iradesiyle karar verir ve seçimini yapar. İyi tercihin karşılığında sevap, kötü tercihin karşılığında ise günah kazanır.