İlk Türk devletlerinde yapılan kurultayda boy beyleri belli bir protokole göre otururlardı. Boy beylerinin oturacakları yere orun denilirdi. Bir boy beyinin oturacağı yer, onun elde ettiği başarılar ve gösterdiği kahramanlıklara göre belirlenirdi. Bunun yanı sıra boylardaki alp sayısı da beyin önem derecesini yükseltirdi. Boyların kurultayda yiyecekten alacağı paya veya hisseye ülüş denilirdi. Bir boyun ülüş hakkı, o boyun başarısıyla artar, başarısızlığıyla da azalabilirdi.
İlk Türk devletlerinde orun ve ülüş uygulamalarının devlet yönetiminin işleyişi bakımından yeri ve önemi hakkında neler söyleyebilirsiniz? İlk Türk devletlerinde devlet yönetimi Hükümdarın başkanlığında yapılanır. Orun ve ülüş’ün devlet yönetimi için önemi şu şekildedir.
- Asıl önemli konu ise, alt birimler (boylar) özelliklerini korudukları için Türklerde yıkılan bir devletin yenisini kurmak zor olmamış,
bu sosyal ve siyasi yapı, Türklerin tarih sahnesinde sürekli yer almalarını sağlamıştır. - Orun devlet yönetiminin işleyişinde hiyerarşik düzeni belirlemiş, karışıklıkları önlemiştir
- Yönetimdeki bağlılığı artırmış, somut hale getirmiştir
- Orunda yükselmek ve gelirden pay almak için boyların devlet adına daha çok çalışmasına etkili olmuştur
İlk Türk devletlerinde yapılan kurultayda boy beyleri belli bir protokole göre otururlardı. Boy beylerinin oturacakları yere orun denilirdi.